પાંચમા તબક્કાની 49 બેઠકો પર શું થશે? કયા પક્ષ માટે રહેશે લાભદાયી?

નવી દિલ્હી,17 મે: પાંચમા તબક્કામાં દેશના 8 રાજ્યોમાં 49 બેઠકો માટે ચૂંટણી છે, જેમાં ઉત્તર પ્રદેશની 14 લોકસભા બેઠકોનો સમાવેશ થાય છે. આ તબક્કામાં ભાજપ, કોંગ્રેસ અને ટીએમસી જેવા રાજકીય પક્ષો સાથે રાહુલ ગાંધી, સ્મૃતિ ઈરાની, રાજનાથ સિંહ, પીયૂષ ગોયલ, રોહિણી આચાર્ય અને ચિરાગ પાસવાન જેવા દિગ્ગજ નેતાઓની કસોટી થશે.

લોકસભા ચૂંટણીના પાંચમા તબક્કામાં સોમવારે એટલે કે 20મી મેના રોજ આઠ રાજ્યોની 49 બેઠકો પર મતદાન થશે. આ તબક્કામાં 695 ઉમેદવારો મેદાનમાં છે, જેમાં 82 મહિલા અને 613 પુરુષ ઉમેદવારોનો સમાવેશ થાય છે. 2014 અને 2019માં, પાંચમા તબક્કામાં જ્યાં ચૂંટણી યોજાઈ છે તે બેઠકો પર ભાજપે પોતાનો એકાધિકાર જાળવી રાખ્યો છે. આ તબક્કે કોંગ્રેસ માટે કદાચ કંઈ કરવાનું નથી, પરંતુ શું તેણે ભાજપને સત્તાની હેટ્રિક લેતા રોકવા માટે તેની કુશળતા બતાવવી પડશે?

પાંચમા તબક્કામાં દેશના 8 રાજ્યોમાં 49 બેઠકો માટે ચૂંટણી છે, જેમાં ઉત્તર પ્રદેશની 14 લોકસભા બેઠકોનો સમાવેશ થાય છે. આ ઉપરાંત મહારાષ્ટ્રની 13 સીટો, પશ્ચિમ બંગાળની 7 સીટો, બિહારની 5 સીટો, ઓડિશાની 5 સીટો, ઝારખંડની 3 સીટો, જમ્મુ-કાશ્મીર અને લદ્દાખની 1 સીટ સામેલ છે. આ તબક્કામાં રાજકીય પક્ષોની સાથે ગાંધી પરિવારના રાજકીય વારસદાર ગણાતા રાહુલ ગાંધીની પણ કસોટી થશે. આ સિવાય પાસવાન અને શિંદે પરિવાર સહિત લાલુ પરિવારના ઘણા વરિષ્ઠ નેતાઓની પ્રતિષ્ઠા પણ દાવ પર છે.

49 બેઠકો માટે રાજકીય સમીકરણ

છેલ્લી ચૂંટણીઓમાં, ભાજપ 49 બેઠકો પર સંપૂર્ણ પ્રભુત્વ સ્થાપિત કરવામાં સફળ રહી હતી .2019ની ચૂંટણીમાં આ 49 બેઠકોમાંથી ભાજપ 40 બેઠકો પર ચૂંટણી લડીને 32 બેઠકો જીતવામાં સફળ રહી હતી જ્યારે કોંગ્રેસ માત્ર એક બેઠક જીતી શકી હતી. આ સિવાય જેડીયુ એક સીટ, એલજેપી એક, શિવસેના 7, બીજેડી એક, નેશનલ કોન્ફરન્સ એક અને ટીએમસી ચાર સીટ જીતવામાં સફળ રહી હતી. ભાજપના નેતૃત્વ હેઠળના એનડીએ 41 બેઠકો જીતવામાં સફળ રહી હતી, જ્યારે યુપીએ માત્ર બે બેઠકો જીતી શકી હતી અને અન્ય પાંચ બેઠકો જીતી શકી હતી.

તે જ સમયે, જો આપણે આ બેઠકો પરની છેલ્લી ત્રણ ચૂંટણી પરિણામોનું વિશ્લેષણ કરીએ તો સ્પષ્ટ થશે કે આ બેઠકો પર ભાજપ કેટલી મજબૂત રહી છે. 2009માં ભાજપ પાસે માત્ર છ બેઠકો હતી જ્યારે કોંગ્રેસ પાસે 14 બેઠકો હતી. પાંચ વર્ષ પછી 2014માં ચૂંટણી યોજાઈ અને ભાજપનું સંખ્યાબળ વધીને 27 બેઠકો અને 2019માં વધીને 32 બેઠકો થઈ. કોંગ્રેસ 2014માં 14 બેઠકોથી ઘટીને બે બેઠકો પર આવી અને 2019માં માત્ર રાયબરેલી સુધી મર્યાદિત રહી. ભાજપનો રાજકીય ગ્રાફ ઝડપથી વધી રહ્યો છે જ્યારે કોંગ્રેસ સતત નબળી પડી રહી છે.

તે ભાજપ માટે કેમ યોગ્ય છે?

ત્રણ લોકસભા ચૂંટણીમાં જે રીતે ભાજપની બેઠકો વધી છે તે સ્પષ્ટપણે દર્શાવે છે કે આ બેઠકો પર તેને પડકાર આપવો સરળ નથી. 2019ની ચૂંટણીમાં ભાજપે જે 40 બેઠકો પર ચૂંટણી લડી હતી તેમાંથી 30 બેઠકો પર તેને 40 ટકાથી વધુ વોટ મળ્યા હતા અને 9 બેઠકો પર તેનો વોટ શેર 30 થી 40 ટકા વચ્ચે હતો. કોંગ્રેસને માત્ર 3 સીટ પર 40 ટકાથી વધુ વોટ મળ્યા, જેમાંથી તે માત્ર એક સીટ જીતી શકી. કોંગ્રેસને 17 સીટો પર 10 ટકાથી ઓછા વોટ મળ્યા છે. કોંગ્રેસે 36 બેઠકો પર ચૂંટણી લડી હતી જ્યારે ભાજપ 40 બેઠકો પર મેદાનમાં હતું. તેથી જ પાંચમા તબક્કાની ચૂંટણી ભાજપ માટે રાજકીય રીતે અનુકૂળ માનવામાં આવી રહી છે.

કઈ બેઠક પર કોનો ગઢ?

પાંચમા તબક્કામાં 12 બેઠકો એવી છે કે જેના પર છેલ્લી ત્રણ ચૂંટણીમાં માત્ર એક જ પાર્ટી જીતી રહી છે. જેના કારણે આ બેઠકો જે તે પાર્ટીના ગઢ તરીકે જોવામાં આવી રહી છે. ભાજપ પાસે 5, TMSP પાસે 3, BJD પાસે 2, શિવસેના અને કોંગ્રેસ પાસે એક-એક સીટ છે, ભાજપને આસ્કા અને કંધમાલ બચાવવાનો પડકાર છે. મહારાષ્ટ્રમાં ભાજપના ગઢમાં ધુલે અને ડિંડોરી અને શિવસેનાના ગઢ કલ્યાણનો સમાવેશ થાય છે. ઝારખંડની હજારીબાગ સીટ ભાજપના મિશનમાં સામેલ છે.

પશ્ચિમ બંગાળના હાવડા, શ્રીરામપુર અને ઉલુબેરિયા વિસ્તારો ટીએમસીના ગઢ તરીકે ઓળખાય છે. ઉત્તર પ્રદેશમાં લખનૌ ભાજપનો કિલ્લો અને કોંગ્રેસની રાયબરેલી બેઠક ગઢ તરીકે ઓળખાય છે. બિહારની મધુબની સીટ ભાજપે સતત જાળવી રાખી છે. આ રીતે પાંચમા તબક્કામાં ભાજપ મજબૂત સ્થિતિમાં હતી, પરંતુ આ વખતે ચૂંટણી જંગ અલગ છે. ભાજપ માટે પડકાર તેની બેઠકો જાળવી રાખવાનો છે જ્યારે કોંગ્રેસ પાસે ગુમાવવા માટે કંઈ નથી. આ રીતે કોંગ્રેસ અને ભાજપ વચ્ચે પાંચમા તબક્કાની ચૂંટણી ઘણી રસપ્રદ માનવામાં આવી રહી છે.

પાંચમા તબક્કામાં સ્વિંગ બેઠકો

પાંચમા તબક્કામાં ચાર લોકસભા બેઠકો છે જ્યાંથી મતદારો દરેક ચૂંટણીમાં તેમનો મૂડ બદલી નાખે છે. આમાં બારામુલ્લા, બારગઢ, પાલઘર, સીતામઢી લોકસભા સીટોનો સમાવેશ થાય છે, જે એક વખત જીત્યા બાદ પાર્ટી આ તબક્કામાં ચાર સીટો એવી છે જ્યાં જીત અને હારનું માર્જીન ઘણું ઓછું હતું. આ બેઠકો ઉત્તર પ્રદેશની કૌશામ્બી, ઓડિશાની બાલાંગિર અને પશ્ચિમ બંગાળની બેરકપુર અને આરામબાગ છે. તેવી જ રીતે ઉત્તર પ્રદેશમાં ચાર બેઠકો એવી છે કે જેના પર જીત અને હારના બહુ ઓછા માર્જિન હતા.

યુપી-બિહારમાં ગાઢ લડાઈ

ઉત્તર પ્રદેશની 14 લોકસભા સીટો અને બિહારમાં 5 સીટો પર 20 મેના રોજ મતદાન છે. યુપીમાં ભાજપ 14માંથી 13 સીટ જીતવામાં સફળ રહી હતી જ્યારે કોંગ્રેસ માત્ર 1 સીટ જીતી શકી હતી. બિહારમાં જ્યાં ચૂંટણી યોજાઈ હતી તે તમામ પાંચ બેઠકો પર NDAએ જીત મેળવી હતી. જેડીયુ અને એલજેપી એક-એક અને ભાજપ ત્રણ સીટ જીતવામાં સફળ રહ્યા હતા. જ્યાં પાંચમા તબક્કામાં ચૂંટણી યોજાઈ રહી છે,ઝારખંડની ત્રણેય બેઠકો પર ભાજપનો કબજો છે . તેવી જ રીતે, મહારાષ્ટ્રમાં જ્યાં ચૂંટણી યોજાય છે તે 13 બેઠકોમાંથી શિવસેના સાત બેઠકો જીતવામાં સફળ રહી હતી અને ભાજપ 6 બેઠકો જીતવામાં સફળ રહી હતી. એનડીએ વિપક્ષનો સંપૂર્ણ સફાયો કરી નાખ્યો હતો.

તે જ સમયે, પશ્ચિમ બંગાળમાં જે સાત બેઠકો પર ચૂંટણી યોજાય છે, તેમાંથી ટીએમસી ચાર બેઠકો જીતવામાં સફળ રહી હતી જ્યારે ભાજપ માત્ર 3 બેઠકો જીતી શકી હતી. ગત વખતની જેમ આ વખતે પણ નજીકની લડાઈ માનવામાં આવી રહી છે. આ સિવાય પાંચમા તબક્કામાં ઓડિશામાં પાંચ લોકસભા સીટો માટે ચૂંટણી છે. આ પાંચમાંથી ભાજપ ત્રણ બેઠકો જીતવામાં સફળ રહી હતી જ્યારે બીજેડી માત્ર બે બેઠકો જીતી શકી હતી. આ વખતે બિહારથી લઈને મહારાષ્ટ્ર અને ઉત્તર પ્રદેશ સુધી વિપક્ષ ચૂંટણી મેદાનમાં એકજુટ છે. આ કારણે ભાજપ માટે જીતેલી બેઠકો જાળવી રાખવી સરળ નથી.

આ પણ વાંચો:  રાયબરેલીમાં આજે ગાંધી પરિવારનો મેગા-શો, રેલીમાં અખિલેશ યાદવ જોડાશે