શું છે જગન્નાથ મંદિરનો ‘રત્ન ભંડાર’ વિવાદ, PM મોદીએ શું કહ્યું કે ઓડિશાથી લઈને તમિલનાડુ સુધી મચ્યો ખળભળાટ

ઓડિશા, 22 મે : ઓડિશામાં લોકસભાની ચૂંટણીની સાથે વિધાનસભાની ચૂંટણી પણ યોજાઈ રહી છે, તેથી ત્યાંની ચૂંટણીમાં સ્થાનિક મુદ્દાઓ પણ પ્રભુત્વ ધરાવે છે. આમાં એક મહત્ત્વનો મુદ્દો છે જગન્નાથ પુરી મંદિરના રત્ન ભંડારનો. સોમવારે ઓડિશાના ગુલ અને કટકમાં ચૂંટણી રેલીઓને સંબોધતા વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ રત્ન ભંડારની ચાવીઓ ગુમ થવાનો મુદ્દો ઉઠાવ્યો હતો અને કહ્યું હતું કે મુખ્ય પ્રધાન નવીન પટનાયકની આગેવાની હેઠળના બીજુ જનતા દળ (બીજેડી) આ બાબતે ન્યાયિક પંચનો અહેવાલ રજૂ કરે. શા માટે દબાવ્યું? પીએમ મોદીએ સીએમ પટનાયકના નજીકના સહયોગી અને બીજેડીના સ્ટાર પ્રચારક પૂર્વ આઈએએસ અધિકારી વીકે પાંડિયનના તમિલ મૂળના મુદ્દા પર પણ નિશાન સાધ્યું અને કહ્યું કે આ ચાવીઓ તમિલનાડુમાં જઈ શકે છે.

વડા પ્રધાને કહ્યું, “આ કેસમાં બીજેડીની ભૂમિકા શંકાસ્પદ છે. તે ઓડિશામાં ભાજપની સરકાર બનાવ્યા પછી રિપોર્ટ સાર્વજનિક કરશે.” આ પછી બીજા જ દિવસે મંગળવારે નયાગઢની રેલીમાં કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રી અમિત શાહે પણ કહ્યું કે નવીન પટનાયકે પુરીના જગન્નાથ મંદિરના રત્ન ભંડારની ગુમ થયેલી ચાવીઓ પર ખુલાસો કરવો જોઈએ. વાસ્તવમાં, ઓડિશામાં આ એક ભાવનાત્મક મુદ્દો છે, જેને ભાજપ વર્તમાન ચૂંટણીમાં ઉઠાવવાનો પ્રયાસ કરી રહી છે.

રત્ના ભંડાર શું છે?

ઓડિશાના પુરીમાં 862 વર્ષ જૂના જગન્નાથ પુરી મંદિરની અંદર એક ખજાનો છે, જેને ‘રત્ન ભંડાર’ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. આ ખજાનો છેલ્લા 40 વર્ષથી બંધ છે. તે છેલ્લે 1984માં ખોલવામાં આવ્યું હતું. આ મંદિરના ખજાનામાં અંદાજિત 149 કિલો સોનું અને 258 કિલો ચાંદીના આભૂષણો છે. આ જ્વેલરીમાં કિંમતી પથ્થરો પણ જડેલા છે. આ તમામ ભગવાન જગન્નાથ, ભગવાન બલભદ્ર અને દેવી સુભદ્રાના અમૂલ્ય આભૂષણો છે જે વર્ષોથી ભક્તો, અનુયાયીઓ અને ભૂતપૂર્વ રાજાઓ દ્વારા ભેટમાં આપવામાં આવ્યા છે અને રત્ન ભંડારમાં રાખવામાં આવ્યા છે.

12મી સદીમાં બનેલા આ મંદિરના રત્ન ભંડારમાં બે ચેમ્બર છે. એક બાહ્ય ખંડ અને બીજો આંતરિક ખંડ. મુખ્ય ધાર્મિક વિધિઓ અને તહેવારો નિમિત્તે બહારની ઓરડી ખોલવામાં આવે છે અને ત્યાંથી દેવી-દેવતાઓના આભૂષણો લાવવામાં આવે છે પરંતુ છેલ્લા 40 વર્ષથી અંદરનો ખંડ ખોલવામાં આવ્યો નથી. છેલ્લી વખત આંતરિક ચેમ્બર એટલે કે મૂળ રત્ન ભંડાર 14 જુલાઈ 1985ના રોજ ખોલવામાં આવ્યું હતું.

ન્યાયિક તપાસ કેમ થઈ?

એપ્રિલ 2018 માં, ઓડિશા વિધાનસભામાં તત્કાલિન કાયદા પ્રધાન પ્રતાપ જેનાએ આ સંબંધિત પ્રશ્નના જવાબમાં કહ્યું હતું કે, 1978 માં, રત્ન ભંડારમાં 12,831 ભારી (એક ભારી એટલે 11.66 ગ્રામ જેટલું ) સોનાના દાગીના હતા, જે કિંમતી પથ્થરોથી જડિત હતા. સાથે 22,153 ભારી ચાંદીના વાસણો અને અન્ય કિંમતી ચીજવસ્તુઓ હતી. જ્વેલરીના નાના પીસ પણ હતા. જેનું લિસ્ટિંગ પ્રક્રિયા દરમિયાન વજન કરી શકાયું ન હતું. તે જ વર્ષે, 4 એપ્રિલ, 2018 ના રોજ, ઓરિસ્સા હાઈકોર્ટની સૂચના પર રત્ન ભંડારનું ભૌતિક નિરીક્ષણ હાથ ધરવાનું હતું, પરંતુ રત્ન ભંડારની ચાવીઓ મળી ન હતી. જેના કારણે તપાસ થઈ શકી ન હતી.

બીજા દિવસે એટલે કે 5 એપ્રિલે મંદિર સમિતિની બેઠકમાં રત્ન ભંડારની ચાવીઓ ગાયબ હોવાની વાત સામે આવી. આ પછી રાજ્યભરમાં રોષ ફેલાયો હતો. પુરીના જિલ્લા કલેક્ટર રત્ના ભંડારના એક્સ-ઓફિસિયો કસ્ટોડિયન છે. જેથી આ મામલો વધુ ગંભીર બન્યો હતો. આ કેસમાં વધી રહેલા હોબાળાને જોતા મુખ્યમંત્રી નવીન પટનાયકે 4 જૂન, 2018ના રોજ ન્યાયિક તપાસનો આદેશ આપ્યો હતો. થોડા દિવસો પછી, પુરીના જિલ્લા કલેક્ટરની ઑફિસમાંથી એક પરબિડીયું મળ્યું જેના પર લખ્યું હતું ‘ઇન્ટરનલ જેમ સ્ટોરની ડુપ્લિકેટ ચાવીઓ’. બાદમાં 29 નવેમ્બર, 2018 ના રોજ, ન્યાયિક તપાસ પંચે તેનો 324 પાનાનો અહેવાલ સરકારને સુપરત કર્યો હતો પરંતુ ત્યારથી ઓડિશા સરકારે તેને સાર્વજનિક કર્યો નથી. ગયા વર્ષે, મંદિર સમિતિએ સરકારને 2024 માં વાર્ષિક જગન્નાથ યાત્રા દરમિયાન રત્ન ભંડાર ખોલવા વિનંતી કરી હતી.

શું છે આક્ષેપો અને રાજકારણ?

ભગવાન જગન્નાથ મંદિરના ખજાનાની ચાવીઓ પણ એક વિશાળ ભાવનાત્મક અને રાજકીય મુદ્દો રહ્યો છે. આરોપ છે કે રાજ્ય સરકારોએ દુર્ભાવનાપૂર્ણ રીતે જગન્નાથ મંદિરના રત્ન ભંડારમાંથી જંગી રકમ ઉપાડી લીધી છે અને તેનો દુરુપયોગ કર્યો છે. વર્તમાન ચૂંટણીમાં આ બહાને ભાજપ વર્તમાન બીજેડી અને અગાઉની કોંગ્રેસ સરકારને પણ ભીંસમાં લેવાનો પ્રયાસ કરી રહી છે. ભગવાન જગન્નાથ ઓડિશામાં સૌથી આદરણીય દેવતા હોવાથી અને રાજ્યની 90 ટકા વસ્તી હિંદુ છે, તેથી ભાજપ આ મુદ્દાનો ભાવનાત્મક મુદ્દો ઉઠાવીને હિંદુઓને એકત્ર કરવા માંગે છે. ભાજપ હવે સવાલ ઉઠાવી રહી છે કે મંદિરોની સંપત્તિ પર કોનું નિયંત્રણ હોવું જોઈએ તે અંગે દેશવ્યાપી ચર્ચા થવી જોઈએ.

ઓડિશાથી લઈને તમિલનાડુ સુધી રાજકારણ કેમ ગરમાય છે?

ઓડિશાના મુખ્યમંત્રી નવીન પટનાયકના નજીકના સાથી વીકે પાંડિયને કહ્યું છે કે જો વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી પાસે જન્નનાથ મંદિરના રત્ન ભંડારની ગુમ થયેલી ચાવીઓ વિશે “કેટલીક માહિતી” હોય, તો તેમણે ચાવીઓ શોધી લેવી જોઈએ. પાંડિયનના તમિલ મૂળનો ઉલ્લેખ કરતા મોદીએ તાજેતરમાં એક ચૂંટણી રેલીમાં કહ્યું હતું કે ચાવી તમિલનાડુમાં જઈ શકે છે. આનો જવાબ આપતાં પાંડિયને કહ્યું, “જો વડાપ્રધાન પાસે આટલી બધી માહિતી હોય તો તેમણે એ શોધવું જોઈએ કે ચાવીઓ ક્યાં ગઈ… હું માનનીય વડાપ્રધાનને નમ્ર વિનંતી કરીશ. તેમના હેઠળ ઘણા બધા અધિકારીઓ છે, તેમની પાસે કેટલીક માહિતી હોવી જોઈએ. તે ઓડિશાના લોકોના જ્ઞાનમાં પણ વધારો કરી શકે છે.” “તે રાજકીય નિવેદન આપી રહ્યા છે તેથી અમે તેને તે રીતે લઈશું,” તેમણે કહ્યું. પાંડિયન, ભૂતપૂર્વ અમલદાર અને વર્ષોથી પટનાયકના વિશ્વાસુ, હવે બીજેડીના સ્ટાર પ્રચારક છે.

વળતો પ્રહાર કરતા પાંડિયને એમ પણ કહ્યું કે રત્ન ભંડારની અંદરની ચેમ્બર લગભગ ચાર દાયકાથી ખોલવામાં આવી નથી. એક દાયકો એવો હતો જ્યારે ભાજપના મંત્રીઓ આ મુદ્દા પર ધ્યાન આપ્યું નથી, “તેથી કદાચ તેઓએ શોધવું જોઈએ કે ચાવીઓ ક્યાં છે,” તેમણે કહ્યું. રત્ન ભંડાર ખોલવામાં આવશે કે કેમ તે અંગે પૂછવામાં આવતા, પાંડિયને કહ્યું, “ચોક્કસપણે, તારીખ નક્કી કરવામાં આવી છે.” જો કે, તેણે વિસ્તૃત માહિતી આપી ન હતી.

બીજી તરફ, તમિલનાડુના મુખ્ય પ્રધાન અને શાસક દ્રવિડ મુનેત્ર કઝગમ (ડીએમકે)ના પ્રમુખ એમકે સ્ટાલિને ઓડિશામાં ભગવાન જગન્નાથ મંદિરના તિજોરીની ચાવીઓ ગુમ થવા અંગે વડા પ્રધાનની ટિપ્પણી સામે સખત વાંધો વ્યક્ત કર્યો છે અને આરોપ લગાવ્યો છે કે વડા પ્રધાન વોટ ખાતર તમિલોને બદનામ કરવાનો પ્રયાસ કરે છે. રત્ન ભંડારની ગુમ થયેલી ચાવીઓ અંગે વડાપ્રધાનની ટિપ્પણીનો ઉલ્લેખ કરતાં તેમણે કહ્યું હતું કે, આ ભગવાન જગન્નાથનું અપમાન છે, જેની કરોડો લોકો પૂજા કરે છે, સાથે જ તમિલનાડુના લોકોનું પણ અપમાન છે, જેઓ આ ઓડિશા રાજ્ય સાથે સારા સંબંધો અને મિત્રતા રાખે છે.

સ્ટાલિને પૂછ્યું, “શું વડા પ્રધાન મોદી તામિલનાડુના લોકોને મંદિરના ખજાનાની ચોરી કરનારા ચોર તરીકે અપમાન કરી શકે છે…શું આ તમિલનાડુનું અપમાન નથી? તમિલો પ્રત્યે આટલો બધો અણગમો અને નફરત કેમ છે?” સ્ટાલિને કહ્યું, ”વડા પ્રધાને મત માટે તમિલનાડુ અને તમિલોને બદનામ કરવાનું બંધ કરવું જોઈએ.”

આ પણ વાંચો :ધારાસભ્યે મતદાન મથક પહોંચી મચાવી ધમાલ, મતદાન દરમિયાન EVM તોડ્યું