એકે રાજીનામું માંગ્યું હતું અને બીજાએ તેમના 17 વર્ષ જૂનો સાથ છોડ્યો : નાયડુ-મોદી-નીતીશ સંબંધોની વાર્તા

નવી દિલ્હી, 5,જૂન: જો નરેન્દ્ર મોદીએ વડાપ્રધાન તરીકે પાંચ વર્ષ સુધી સરકાર ચલાવવી હોય તો તેમને ચંદ્રાબાબુ નાયડુ અને નીતિશ કુમારના સમર્થનની જરૂર પડશે. કારણ કે 2014 અને 2019માં પોતાના દમ પર બહુમતી લાવનારી ભાજપ આ વખતે 272નો આંકડો પાર કરી શકી નથી.

543 બેઠકોવાળી લોકસભામાં સરકારમાં રહેવા માટે ઓછામાં ઓછી 272 બેઠકો જરૂરી છે. આ વખતે ભાજપ પાસે માત્ર 240 બેઠકો છે. જો કે એનડીએ પાસે 292 સીટો છે જે બહુમતી કરતા 20 વધુ છે. એનડીએમાં સૌથી મોટી પાર્ટી ભાજપ છે. આ પછી ચંદ્રબાબુ નાયડુની તેલુગુ દેશમ પાર્ટી (ટીડીપી) પાસે 16 સાંસદો છે. ત્રીજા નંબર પર નીતિશ કુમારની JDU છે, જેની પાસે 12 બેઠકો છે. એટલે કે નાયડુ અને નીતિશના કુલ 28 સાંસદો છે. તેથી એનડીએ સરકારના અસ્તિત્વ માટે વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી માટે બંનેનું સમર્થન ખૂબ જ જરૂરી છે.

અત્યાર સુધી ટીડીપી અને જેડીયુ બંને એનડીએ સાથે હોવાની વાત કરી રહ્યા છે. નીતિશ કુમાર અને ચંદ્રબાબુ નાયડુ બંને એનડીએની બેઠકમાં ભાગ લેશે.

એન ચંદ્રબાબુ નાયડુ અને નીતિશ કુમાર બંનેના વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી સાથેના સંબંધોમાં ઉતાર-ચઢાવ રહ્યા છે. બંનેએ એનડીએ છોડી દીધું હતું અને લોકસભા ચૂંટણી પહેલા જ ગઠબંધનમાં જોડાયા હતા. આવી સ્થિતિમાં, ચાલો જાણીએ કે નીતિશ કુમાર અને ચંદ્રબાબુ નાયડુના પીએમ મોદી સાથે કેવા સંબંધો છે.

મોદી અને નીતીશ વચ્ચેના સંબંધો લાંબા સમયથી ઉતાર-ચઢાવથી ભરેલા હતા. નીતિશને ડર હતો કે મોદીનું સમર્થન તેમના મતદારોને નારાજ કરી શકે છે. તેથી જ 2009ની લોકસભા ચૂંટણી દરમિયાન નીતિશ કુમારે મોદીને બિહારમાં પ્રચાર કરવા દીધા ન હતા. આ પછી 2010ની વિધાનસભા ચૂંટણી વખતે પણ નીતિશે મોદીને બિહારમાં પ્રચાર કરવા દીધા ન હતા.

જૂન 2010માં પટનામાં ભાજપની રાષ્ટ્રીય કાર્યકારિણીની બેઠક યોજાવાની હતી. આ પહેલા પટનાના અખબારોમાં જાહેરાતો પ્રકાશિત કરવામાં આવી હતી, જેમાં નરેન્દ્ર મોદીને નીતિશ કુમાર સાથે હાથ મિલાવતા બતાવવામાં આવ્યા હતા. આનાથી નીતીશ એટલા નારાજ થયા કે તેમણે બીજેપી નેતાઓ માટે ડિનરનો કાર્યક્રમ રદ્દ કરી દીધો. એટલું જ નહીં, આ પછી નીતિશે કોસી પૂર રાહત માટે ગુજરાત સરકાર તરફથી મળેલો 5 કરોડ રૂપિયાનો ચેક પણ પરત કર્યો હતો.

નરેન્દ્ર મોદી અને નીતીશ કુમાર વચ્ચેના ખટાશના સંબંધો 2013માં પ્રકાશમાં આવ્યા હતા. સપ્ટેમ્બર 2013માં જ્યારે ભાજપે નરેન્દ્ર મોદીને પોતાના વડાપ્રધાન પદના ઉમેદવાર બનાવ્યા ત્યારે નીતિશ તેનાથી નારાજ થઈ ગયા.

જૂન 2013માં નીતિશ કુમારે એનડીએ છોડી દીધું હતું. ભાજપ અને જેડીયુ 17 વર્ષ સુધી સાથે હતા. ગઠબંધનથી અલગ થવાની જાહેરાત કરતી વખતે નીતિશે કહ્યું હતું કે અમે અમારા મૂળભૂત સિદ્ધાંતો સાથે સમાધાન કરી શકીએ નહીં. તેમણે એમ પણ કહ્યું કે તેમને ગઠબંધન છોડવાની ફરજ પડી હતી.

નીતીશે 2014ની લોકસભા ચૂંટણી એકલા હાથે લડી હતી. જેના કારણે નીતીશની જેડીયુને ભારે નુકસાન થયું હતું. હારની જવાબદારી લેતા નીતિશે મે 2014માં મુખ્યમંત્રી પદ પરથી રાજીનામું આપી દીધું હતું. આ પછી તેમણે લાલુ યાદવની આરજેડી સાથે 2015ની વિધાનસભા ચૂંટણી લડી હતી. નીતીશ-લાલુની જોડીએ કામ કર્યું અને બિહારમાં JDU-RJDની સરકાર બની. પરંતુ માત્ર બે વર્ષ પછી, જુલાઈ 2017 માં, નીતિશે પુનરાગમન કર્યું અને ફરીથી એનડીએમાં જોડાયા.

એનડીએમાં જોડાયા પછી, તેમણે 2019ની લોકસભા અને 2020ની વિધાનસભા ચૂંટણી ભાજપ સાથે લડી હતી. 2020 માં, બિહારમાં એનડીએ સરકારની રચના થઈ, પરંતુ પછી ઓગસ્ટ 2022 માં, તેઓએ માર્ગ પલટ્યો અને આરજેડી સાથે સરકાર બનાવી.

આ વર્ષે જાન્યુઆરીમાં નીતીશ કુમાર યુ-ટર્ન લઈને આરજેડી છોડીને એનડીએમાં જોડાયા હતા.

નીતિશની જેમ મોદી અને ચંદ્રાબાબુ નાયડુની મિત્રતા પણ ઉતાર-ચઢાવથી ભરેલી રહી છે. 2018 સુધી, નાયડુની ટીડીપી એનડીએનો ભાગ હતી. એનડીએથી અલગ થયા બાદ નાયડુની ટીડીપીએ પણ માર્ચ 2018માં મોદી સરકાર સામે સંસદમાં અવિશ્વાસ પ્રસ્તાવ રજૂ કર્યો હતો. જોકે, આ દરખાસ્ત પડતી મૂકવામાં આવી હતી.

2019ની લોકસભા ચૂંટણી દરમિયાન, મોદી અને નાયડુ વચ્ચે ઘણી ઉગ્ર બોલાચાલી થઈ હતી. ગઠબંધનથી અલગ થવાને કારણે પીએમ મોદીએ નાયડુને ‘યુટર્ન બાબુ’ કહ્યા હતા.

એટલું જ નહીં, 2002ના ગુજરાત રમખાણો પછી, નાયડુ એ નેતાઓમાંના એક હતા જેમણે સૌપ્રથમ નરેન્દ્ર મોદી પાસેથી રાજીનામું માંગ્યું હતું. મોદી ત્યારે ગુજરાતના મુખ્યમંત્રી હતા અને ગુજરાત રમખાણોને કારણે તેમના પર રાજીનામું આપવાનું દબાણ વધી ગયું હતું.

જો કે, 2019ની લોકસભા અને આંધ્ર વિધાનસભાની ચૂંટણીમાં હાર બાદ, નાયડુએ કથિત રીતે ઘણી વખત એનડીએમાં જોડાવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો. એવું માનવામાં આવે છે કે નાયડુએ જે પણ નિવેદનો આપ્યા હતા, મોદી ટીડીપીને એનડીએમાં લાવવા માંગતા ન હતા. પરંતુ અભિનેતામાંથી રાજકારણી બનેલા પવન કલ્યાણ મોદી અને નાયડુને નજીક લાવ્યા. આખરે, ટીડીપી માર્ચમાં એનડીએમાં સામેલ થઈ, ચૂંટણી પહેલા.

મોદીને નાયડુ-નીતીશની શી જરૂર છે?

સરકારમાં રહેવા માટે 272 સીટો જરૂરી છે. ભાજપની 240 બેઠકો, TDPની 16 બેઠકો અને JDUની 12 બેઠકો સહિત આંકડો 268 પર પહોંચે છે. બાકીની 24 બેઠકો અન્ય પક્ષોની છે. જો એક પક્ષ પણ છોડે તો પણ એનડીએ પાસે બહુમતી હશે, પરંતુ સરકાર નબળી પડી જશે.

જો TDP છોડશે તો NDA પાસે 276 સાંસદો રહી જશે. સરકાર બહુમતીમાં રહેશે, પરંતુ જાદુઈ આંકડા કરતાં માત્ર થોડી જ બેઠકો બાકી રહેશે.

તેવી જ રીતે જો નીતીશની જેડીયુ અલગ થઈ જાય તો એનડીએ પાસે 280 બેઠકો રહી જશે. આવી સ્થિતિમાં પણ એનડીએ પાસે બહુમતી હશે, પરંતુ સરકાર નબળી પડશે અને વિપક્ષ મજબૂત બનશે.

પરંતુ જો બંને પક્ષો છોડશે તો એનડીએ સરકાર બહુમતી ગુમાવશે. TDP અને JDU પાસે 28 સાંસદો છે અને બંને પાસે છે

આ પણ વાંચો..મતગણતરીના દિવસે શેરબજારમાં કડાકો: સેન્સેક્સ 1600થી વધુ પોઈન્ટ તૂટયો, નિફ્ટીને આંચકો