મહારાષ્ટ્ર અને ગુજરાત માટે 2022-23નો શિયાળો છેલ્લા ચાર વર્ષમાં સૌથી વધુ પ્રદૂષિત હતો. ગ્લોબલ થિંક ટેન્ક સેન્ટર ફોર સાયન્સ એન્ડ એન્વાયરમેન્ટ (CSE) દ્વારા બહાર પાડવામાં આવેલા નવા વિશ્લેષણમાં આ માહિતી સામે આવી છે. નોંધપાત્ર રીતે, CSEની અર્બન લેબે 1 ઓક્ટોબર, 2022 થી ફેબ્રુઆરી 28, 2023 વચ્ચે મહારાષ્ટ્ર અને ગુજરાતના પશ્ચિમી રાજ્યોમાં હવાની ગુણવત્તાના ડેટાનું વિશ્લેષણ કર્યું છે. વિશ્લેષણ બંને રાજ્યોના 17 શહેરોમાં કાર્યરત 58 એર ક્વોલિટી મોનિટરિંગ સ્ટેશનના રીઅલ-ટાઇમ ડેટા પર આધારિત છે. વિશ્લેષણ મુજબ, નાગપુરમાં અગાઉના શિયાળાની સરખામણીમાં 105 ટકાના વધારા સાથે પ્રદૂષણમાં સૌથી વધુ વધારો નોંધાયો હતો. જ્યારે નવી મુંબઈમાં પ્રદૂષણનું સરેરાશ સ્તર અગાઉના ત્રણ શિયાળાની સરેરાશ કરતાં 59 ટકા અને વાપીમાં 38 ટકા વધુ હતું.
#Analysis
In 2022-23, Maharashtra and Gujarat faced the highest winter air pollution levels in the last four years: CSE’s new analysisFor the complete analysis report, click here:https://t.co/Oq2WzlDxrM pic.twitter.com/LtOowSmh2I
— CSEINDIA (@CSEINDIA) April 12, 2023
તેનાથી વિપરિત, અગાઉની સીઝનની તુલનામાં, આ વખતે કલ્યાણની હવાની ગુણવત્તામાં લગભગ 23 ટકાનો સુધારો થયો છે. આ પછી પુણેમાં 19 ટકા, અંકલેશ્વરમાં 18 ટકા, અમદાવાદમાં 10 ટકા અને વટવામાં પીએમ 2.5ના સ્તરમાં 5 ટકાનો સુધારો અગાઉના વર્ષોની સરખામણીએ થયો છે. આ અહેવાલમાં અભ્યાસ કરાયેલા પશ્ચિમી રાજ્યોના 15 શહેરોમાં અમદાવાદ, અંકલેશ્વર, ગાંધીનગર, નંદેસરી, વાપી, વટવા, મુંબઈ, નવી મુંબઈ, પુણે, ઔરંગાબાદ, ચાંદાપુર, કલ્યાણ, નાસિક, નાગપુર અને સોલાપુરનો સમાવેશ થાય છે. વિશ્લેષણ મુજબ, દરિયાકાંઠાની આબોહવાને કારણે કુદરતી વેન્ટિલેશનના ફાયદા હોવા છતાં, પ્રદેશમાં વધતું સ્થાનિક પ્રદૂષણ પ્રાદેશિક અસરને દર્શાવે છે. એવું જાણવા મળ્યું છે કે ગુજરાતમાં પીક પ્રદૂષણ ઝડપથી વધી રહ્યું છે, પરંતુ તે મહારાષ્ટ્ર માટે પણ ગંભીર સમસ્યા છે.
માહિતી અનુસાર, સૌથી વધુ પ્રદૂષિત વિસ્તાર ગ્રેટર મુંબઈમાં રહ્યો હતો. જ્યારે અમદાવાદ, કલ્યાણ, નાગપુર અને નંદેસરીમાં નાઈટ્રોજન ડાયોક્સાઈડ વધવાથી આ પ્રદેશને અનેક પ્રદૂષકોનો સામનો કરવાની ફરજ પડી છે. ગુજરાતમાં 2019 થી શિયાળાના પ્રદૂષણમાં ઘટાડો થયો છે, પરંતુ આ શિયાળામાં પ્રદૂષણનું સ્તર વધુ વધ્યું છે. સરેરાશ, ગુજરાત બે રાજ્યોમાં સૌથી વધુ પ્રદૂષિત હતું, જેમાં સરેરાશ 73 માઇક્રોગ્રામ પ્રતિ ઘનમીટર શિયાળુ પ્રદૂષણ હતું. ગુજરાતમાં છેલ્લા ત્રણ શિયાળાની સરેરાશની સરખામણીએ પ્રદૂષણમાં 6 ટકાનો વધારો નોંધાયો છે. રિપોર્ટ અનુસાર, મહારાષ્ટ્રમાં છેલ્લા ત્રણ શિયાળાની સરેરાશની તુલનામાં, આ વખતે પ્રદૂષણનું સ્તર 13 ટકા વધ્યું છે. જે 2022-23ના શિયાળામાં 66 માઇક્રોગ્રામ પ્રતિ ઘન મીટર હતું.
આ પણ વાંચો : 8 મહિના બાદ ઝવેરી કમિશને ગુજરાત સરકારને રિપોર્ટ સોંપ્યો, હવે નવું રાજકારણ શરૂ !
બીજી તરફ પશ્ચિમી શહેરો સાથે જોડાયેલા ડેટા પર નજર કરીએ તો છેલ્લા ચાર વર્ષમાં આ વખતે શિયાળો વધુ પ્રદૂષિત હતો. જ્યારે પશ્ચિમી શહેરોમાં પીએમ 2.5નું સરેરાશ સ્તર શિયાળા દરમિયાન 69 માઈક્રોગ્રામ પ્રતિ ઘન મીટર નોંધાયું હતું. છેલ્લા ત્રણ શિયાળાના સરેરાશ પ્રદૂષણ કરતાં આ 10 ટકા વધુ છે. એ જ રીતે, એક દિવસમાં પ્રદૂષણની સરેરાશ દૈનિક ટોચ 24 ઑક્ટોબર, 2022 ના રોજ નોંધવામાં આવી હતી, દિવાળી પછીના દિવસે જ્યારે પ્રદેશનું સરેરાશ દૈનિક પ્રદૂષણ સ્તર 127 માઇક્રોગ્રામ પ્રતિ ઘન મીટરે પહોંચ્યું હતું. જે ગયા શિયાળા કરતાં 25 ટકા વધુ હતું. ગુજરાતમાં, આ સમયગાળા દરમિયાન પ્રદૂષણનું સરેરાશ ઉચ્ચતમ સ્તર 24 ઓક્ટોબર 2022 ના રોજ નોંધાયું હતું જ્યારે પ્રદૂષણનું સ્તર 158 માઇક્રોગ્રામ પ્રતિ ઘન મીટરે પહોંચ્યું હતું. જે છેલ્લા ચાર શિયાળામાં સૌથી વધુ છે અને છેલ્લા ત્રણ શિયાળાની સરેરાશ કરતાં 19 ટકા વધુ છે.
અર્બન લેબ, CSEના સિનિયર પ્રોગ્રામ મેનેજર અવિકલ સોમવંશીએ મીડિયા રિપોર્ટ્સમાં જણાવ્યું હતું કે, એકંદરે, ગુજરાતમાં પ્રદૂષણનું સ્તર ઊંચું છે, પરંતુ મહારાષ્ટ્રમાં પણ તે ઝડપથી વધી રહ્યું છે. આ પ્રદેશમાં સૌથી વધુ પ્રદૂષિત શહેરો મુંબઈ અને નવી મુંબઈ છે. જ્યારે વાપી અને સુરત ગુજરાતના સૌથી પ્રદૂષિત શહેરોમાં સામેલ છે. બીજી તરફ નાગપુર પર નજર કરીએ તો 105 ટકાના વધારા સાથે પ્રદૂષણમાં સૌથી વધુ વધારો થયો છે. બીજી તરફ, ગુજરાતમાં ગાંધીનગર સૌથી સ્વચ્છ શહેર હતું, જ્યાં સરેરાશ PM 2.5 સ્તર 45 માઇક્રોગ્રામ પ્રતિ ઘન મીટર નોંધાયું હતું.
