આ 78,213 કરોડના બિનવારસી રૂપિયાના માલિક કોણ? શું તમારા તો નથી ને, જાણો આ રીતે

• બેંકોમાં પડેલી બિનવારસી થાપણોમાં ગયા વર્ષની સરખામણીમાં 26 ટકાનો વધારો જોવા મળ્યો

નવી દિલ્હી, 26 જુલાઇ: આજે પણ દેશની વિવિધ બેંકોમાં હજારો કરોડૉ રૂપિયાની બિનવારસી થાપણો પડેલી છે. આ રૂપિયાના માલિક કોણ છે? અને જે લોકો ખરેખર તે રૂપિયાના હકદાર છે તેઓ તેમના ખાતામાંથી રૂપિયા કેવી રીતે ટ્રાન્સફર કરી શકે છે અથવા ઉપાડી શકે છે? એ જાણો સ્ટેપ બાય સ્ટેપ. RBIના અહેવાલ મુજબ, બેંકોમાં બિનવારસી થાપણોમાં ગયા વર્ષની સરખામણીમાં 26 ટકાનો વધારો જોવા મળ્યો છે, જે માર્ચ 2024ના અંત સુધીમાં રૂ. 78,213 કરોડ સુધી પહોંચી ગઈ છે. માર્ચ 2023ના અંત સુધીમાં, ડિપોઝિટર એજ્યુકેશન એન્ડ અવેરનેસ ફંડમાં જમા રકમ 62,225 કરોડ રૂપિયા હતી. મહત્ત્વપૂર્ણ છે કે, સહકારી બેંકો સહિતની બેંકો તેમના ખાતામાં 10 કે તેથી વધુ વર્ષોથી પડેલી ખાતાધારકોની બિનવારસી થાપણોને RBIના ડિપોઝિટર એજ્યુકેશન એન્ડ અવેરનેસ ફંડમાં ટ્રાન્સફર કરે છે.

ડિપોઝિટર એજ્યુકેશન એન્ડ અવેરનેસ ફંડ શું છે?

ભારતીય રિઝર્વ બેંકે વર્ષ 2014માં ડિપોઝિટર એજ્યુકેશન એન્ડ અવેરનેસ ફંડ (DEAF)ની સ્થાપના કરી હતી. હકીકતમાં, બેંકો પાસે આવી રકમો, જેનો કોઈ દાવેદાર હોતો નથી, હંમેશા ચિંતાનું કારણ બને છે. લોકો પૈસા જમા કરાવીને ભૂલી જાય છે. પરિવારમાં કોઈને કહ્યું ન હોય અને અકાળે આ દુનિયા છોડી દીધી. આવી રકમ બેંક એ આશા સાથે પોતાની પાસે રાખે છે કે ન જાણે ક્યારે કોઈ દાવેદાર આવી જાય.

આ ભંડોળની સ્થાપનાથી જાહેર અને ખાનગી, બંને ક્ષેત્રની બેંકોની આ સમસ્યાનું સમાધાન થઈ ગયું. તેમની પાસે પૈસા રાખવાની કોઈ મજબૂરી રહી નહીં. તેઓ સેન્ટ્રલ બેંક દ્વારા નિર્ધારિત માર્ગદર્શિકા મુજબ બિનવારસી રકમ આ ભંડોળમાં જમા કરે છે અને જ્યારે પણ જરૂરિયાત ઊભી થાય, એટલે કે જ્યારે દાવેદાર સામે આવે ત્યારે તેને પરત કરવાની પ્રક્રિયા શરૂ કરી દે છે.

કેવી રીતે ક્લેમ કરવો?

1. તમામ બેંકોએ નામો અને સરનામાં સાથે નિષ્ક્રિય ખાતાઓ અને દાવો ન કરેલા ખાતાઓની યાદી જારી કરવી જરૂરી છે.
2. તમારું નામ કોઈપણ લિસ્ટમાં છે કે નહીં. આ જાણવા માટે દરેક બેંકની વેબસાઇટ જુઓ.
3. જો તમને તમારું અથવા કોઈ સંબંધીનું નામ મળે, તો બેંકની નજીકની શાખાની મુલાકાત લો અને તેને ભરો, સહી કરો અને ક્લેમ ફોર્મ સબમિટ કરાવો.
4. KYC પ્રક્રિયા પૂર્ણ કરવા માટે જરૂરી દસ્તાવેજો સબમિટ કરો.
5. જો ખાતાધારકનું મૃત્યુ થયું હોય અને કોઈ નોંધાયેલ નોમિની ન હોય, અથવા જો નોંધાયેલ નોમિની પણ મૃત્યુ પામ્યા હોય, તો લાભાર્થી દ્વારા ઇચ્છા મુજબ અથવા ઉત્તરાધિકાર પ્રમાણપત્ર અથવા પ્રોબેટ, અને નોટરાઇઝ્ડ મૃત્યુ પ્રમાણપત્ર આપીને ક્લેમ કરી શકાય છે.
6. જો રકમ મોટી હોય, તો કેટલીક બેંકોને પરિવારના તમામ સભ્યો પાસેથી નો ઓબ્જેક્શન સર્ટિફિકેટની પણ જરૂર પડી શકે છે.
7. બેંક દ્વારા તમામ દસ્તાવેજોની ચકાસણી કર્યા પછી, વ્યાજ સહિતની રકમ, જો કોઈ હોય તો, દાવેદારને ટ્રાન્સફર કરવામાં આવશે.
8. ક્લેમ કરવા માટેની કોઈ સમય મર્યાદા નથી, પરંતુ બેંકોએ તમામ સહાયક દસ્તાવેજો સાથે ફાઇલ કર્યાના 15 દિવસની અંદર આવી દાવાની વિનંતીઓનું સમાધાન કરવું જરૂરી છે.

આ પણ જૂઓ: ગુજરાતઃ 7 મહિનામાં પાઇપ્ડ નેચરલ ગેસ કનેક્શનની સંખ્યામાં પોણા બે લાખનો વધારો