કેમ મીઠાઈઓ પર કરવામાં આવે છે ચાંદીનું કોટિંગ ?

તહેવારોની મોસમ ચાલી રહી છે અને તે દિવાળીનો અવસર છે. આ દરમિયાન મીઠાઈની ખરીદી ખૂબ જ જોવા મળે છે. દિવાળી પર સ્વજનો જ્યારે વિવિધ પ્રકારની મીઠાઈઓ લાવે છે ત્યારે મન લલચાય છે. મીઠાઈ પર ચાંદીનું કોટિંગ હોય તો શું કહેવું! લોકો ચાંદીથી બનેલી મીઠાઈઓ ખૂબ જ જોશથી ખાય છે. ચાંદીનું કોટિંગ થતાંની સાથે જ મીઠાઈના ભાવ પણ વધી જાય છે. આ જોઈને બાળકો અને વડીલોના પણ મોઢામાં પાણી આવી જાય છે. સિલ્વર વર્કવાળી મીઠાઈઓ ખાતી વખતે મનમાં આ સવાલ ચોક્કસ આવે છે કે ચાંદીના વર્ક સાથે જે મીઠાઈ પેટમાં જઈ રહી છે તે કોઈ નુકસાન તો નહીં કરે?

ચાંદીનું કોટિંગ શું છે? તે કેવી રીતે બને છે અને ચાંદીનું કોટિંગ ફાયદો કે નુકસાન કરે છે? શું આ ચાંદી વાસ્તવિક છે કે ચાંદીના નામે કોઈ ભેળસેળવાળી વસ્તુ આપણને ખવડાવવામાં આવે છે?

સિલ્વર કોટિંગ શું છે

સિલ્વર કોટિંગ વાસ્તવમાં સિલ્વર લીફ એ ચાંદીમાંથી બનેલું ખૂબ જ બારીક સ્તર છે. કાજુ કતરી, ચણાના લોટની ચક્કી, બંગાળી મીઠાઈઓ વગેરે પર મોટા ભાગે ચાંદીનું કોટિંગ કરવામાં આઅવે છે. કોટિંગથી બનેલી મીઠાઈઓ જોવામાં અદ્ભુત લાગે છે, જેને જોઈને કોઈના પણ મોંમાં પાણી આવી જાય છે. મીઠાઈઓ ઉપરાંત, આ ચાંદીનો ઉપયોગ પાન, મીઠી સોપારી, ઈલાયચી, ખજૂર, ચ્યવનપ્રાશ વગેરે સજાવટ માટે પણ થાય છે.

શા માટે ચાંદીના કામનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હતો?

ચાંદીમાં એન્ટી બેક્ટેરિયલ ગુણ હોય છે જે મીઠાઈને લાંબા સમય સુધી બગડતી અટકાવે છે. મુખ્યત્વે આ ગુણને કારણે મીઠાઈઓ પર ચાંદી લગાવવાની પ્રથા શરૂ થઈ. આજકાલ તેનો ઉપયોગ ડેકોરેશન માટે પણ થઈ રહ્યો છે. તેના એન્ટિમાઇક્રોબાયલ ગુણધર્મોને લીધે, બેક્ટેરિયાના વિકાસની શક્યતાઓ ઘણી ઓછી થાય છે, તેથી મીઠાઈઓ અથવા ખોરાકને ઝેરથી બચાવે છે.

આ રીતે સિલ્વર કોટિંગ બનાવવામાં આવે છે

ચાંદીનું કોટિંગ બનાવવા ચામડાનો ઉપયોગ થાય છે. ચાંદીને ચામડામાં રાખીને તેને ખાસ હથોડા વડે લાંબા સમય ટીપી-ટીપીને ચાંદીનું પાતળું પડ બનાવામાં આવે છે. આ ચાંદીનું કોટિંગ છે. ત્યાર બાદ તેને બહાર કાઢીને પેપરમાં પેક કરીને વેચવામાં આવે છે. પ્રાણીઓના ચામડામાં બનેલી ચાંદીની કૃતિ પૂજા, ઉપવાસ વગેરે માટે યોગ્ય નથી. એટલા માટે પ્રાણીના કોઈપણ ભાગનો બનાવવા માટે ઉપયોગ કરવા પર પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો છે. તેને બનાવવા માટે હવે જર્મન બટર પેપર નામની પેપર શીટ અથવા ખાસ બનાવેલા બ્લેક પેપરનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. આજકાલ તેને મશીનની મદદથી બનાવવામાં આવે છે.

ચાંદીના કોટિંગની આડઅસર?

શુદ્ધ ચાંદીથી બનેલી વસ્તુઓ શરીરની અંદર મર્યાદિત માત્રામાં જાય તો તે હાનિકારક નથી, પરંતુ વધુ માત્રામાં અથવા નિયમિતપણે તેનો ઉપયોગ કરવાથી નુકસાન થઈ શકે છે. શરીરમાં ચાંદીની વધુ માત્રા આર્જીરિયા નામની બીમારી તરફ દોરી શકે છે, જેમાં ત્વચા વાદળી થઈ જાય છે. આ સિવાય તેમાં કેડમિયમ, નિકલ લીડ પણ જોવા મળે છે. તેને બનાવતી જગ્યાની ગંદકી તમારા સ્વાસ્થ્યને પણ નુકસાન પહોંચાડી શકે છે.

વાસ્તવિક ચાંદીના કોટિંગને કેવી રીતે ઓળખવું

તહેવારો દરમિયાન મીઠાઈમાં ભેળસેળ સામાન્ય છે. સિલ્વર વર્ક માત્ર ચાંદીથી જ બનાવવામાં આવતું નથી, તેમાં કેટલીક ઝેરી ધાતુ પણ ભેળવવામાં આવે છે. ફૂડ રેગ્યુલેટરને તપાસમાં જાણવા મળ્યું હતું કે, એલ્યુમિનિયમ વર્ક પણ ચાંદીના અસલ વર્કના નામે બજારમાં વેચાઈ રહ્યું છે. ચાંદીનું અનુકરણ લીવર, ફેફસાં કે કિડનીના રોગનું જોખમ વધારે છે.

આ પણ વાંચો :  ભારત દિવાળી વિશેષ : શું તમને ખબર છે ‘ચીન’નું ફટાકડા સાથે પણ છે જુનું કનેક્શન !

• સિલ્વર કોટિંગ સાથે કોઈપણ મીઠાઈ લો અને તેને તમારી આંગળીથી લૂછવાનો પ્રયાસ કરો. જો તે તમારા હાથમાં  ચોટી રહે છે, તો તેનો અર્થ એ કે તેમાં એલ્યુમિનિયમ છે. જો તે ચોંટી ન રહે અને અદૃશ્ય થઈ જાય તો તે સંપૂર્ણપણે સલામત છે.
• નકલી કોટિંગ થોડું ખરબચડું છે જ્યારે વાસ્તવિક કોટિંગ લીસ્સું છે.
• મીઠાઈ પર સિલ્વર કોટિંગ ગરમ કરવામાં આવે તો તે ચાંદીના બોલની જેમ વળે છે. ભેળસેળવાળું કામ બળવા પર કાળું થઈ જાય છે.
• ટેસ્ટ ટ્યુબમાં સિલ્વર કોટિંગમાં હાઇડ્રોક્લોરિક એસિડનું એક ટીપું ઉમેરવાથી, તે સફેદ અવક્ષેપ સાથે ટર્બિડ થઈ જશે.