વડાપ્રધાન અને સાંસદના શપથમાં શું તફાવત હોય છે, પીએમ બે વખત શપથ કેમ લે છે?

નવી દિલ્હી, 9 જૂન : લોકસભા ચૂંટણી 2024ના પરિણામો બાદ કેન્દ્રમાં સરકાર બનાવવાની પ્રક્રિયા શરૂ થઈ ગઈ છે. નરેન્દ્ર મોદી 9 જૂને સાંજે 6 વાગ્યે વડાપ્રધાન પદના શપથ લેશે. નેશનલ ડેમોક્રેટિક એલાયન્સ (NDA) એ સરકાર બનાવવાનો દાવો કર્યો હતો. પીએમ મોદીનો આ સતત ત્રીજો કાર્યકાળ હશે. એવું પણ કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે પીએમ મોદીની સાથે ઘણા કેબિનેટ મંત્રીઓ પણ શપથ લે તેવી શક્યતા છે.

રાષ્ટ્રીય લોકતાંત્રિક ગઠબંધન (NDA)ની મહત્ત્વપૂર્ણ બેઠકમાં આ નિર્ણય લેવામાં આવ્યો હતો. આ બેઠકમાં પીએમ મોદી ઉપરાંત કેન્દ્રીય ગૃહ પ્રધાન અમિત શાહ, સંરક્ષણ પ્રધાન રાજનાથ સિંહ, બિહારના સીએમ નીતિશ કુમાર, મહારાષ્ટ્રના સીએમ એકનાથ શિંદે, આસામના સીએમ હિમંતા બિસ્વા સરમા અને અન્ય NDA નેતાઓએ હાજરી આપી હતી. ચંદ્રબાબુ નાયડુની ટીડીપી અને નીતિશ કુમારની જેડીયુએ પોતપોતાના રાજ્યોમાં અનુક્રમે 16 અને 12 બેઠકો જીતીને એનડીએને સમર્થન આપ્યું છે.

વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી 9 જૂને સાંજે 6 વાગ્યે વડા પ્રધાન તરીકે શપથ લેશે. તેમની સાથે કેબિનેટ સ્તરના અન્ય ઘણા નેતાઓ પણ શપથ લેશે.  ભાજપે 543 લોકસભા સીટોમાંથી 240 સીટો જીતી હતી, જે બહુમતથી 32 સીટો ઓછી હતી. 2019ની ચૂંટણીમાં પાર્ટીએ 303 બેઠકો જીતી હતી, જે આ સમય કરતા 62 વધુ છે. પીએમ મોદીને પહેલા જ ગઠબંધનના નેતા તરીકે પસંદ કરવામાં આવ્યા હતા. ચાલો હવે એ જાણવાનો પ્રયાસ કરીએ કે શું વડાપ્રધાનના શપથ સાંસદોના શપથથી અલગ છે? ચાલો આ તફાવતને વિગતવાર સમજીએ.

વડાપ્રધાન અને સાંસદોના શપથમાં શું તફાવત છે?

ભારતીય બંધારણ મુજબ, રાષ્ટ્રપતિ દેશના વડાપ્રધાન અને તેમના મંત્રીઓને શપથ લેવડાવે છે. 18મી લોકસભાની વાત કરીએ તો રાષ્ટ્રપતિ દ્રૌપદી મુર્મુ વડાપ્રધાન અને કેબિનેટ મંત્રીઓને શપથ લેવડાવશે. 9 જૂને યોજાનાર શપથ ગ્રહણ સમારોહમાં નરેન્દ્ર મોદી સતત ત્રીજી વખત વડાપ્રધાન તરીકે શપથ લેશે. પીએમના શપથ બાદ કેબિનેટમાં સામેલ થનારા અન્ય સભ્યો કેબિનેટ મંત્રી, રાજ્ય મંત્રી (સ્વતંત્ર હવાલો) અને રાજ્ય મંત્રી તરીકે શપથ લેશે. તમામ નેતાઓ બંધારણ અનુસાર કામ કરવા માટે શપથ લે છે. હવે તમને જણાવી દઈએ કે આ શપથ સાંસદો દ્વારા લેવામાં આવેલા શપથથી અલગ છે.

તમામ ચૂંટાયેલા સાંસદોએ શપથ લેવા પડશે:

ભારતીય બંધારણ મુજબ, ચૂંટાયેલા અથવા નામાંકિત સભ્યોએ સંસદના કોઈપણ ગૃહમાં તેમની હાજરી નોંધાવતા પહેલા શપથ લેવાના હોય છે. ચૂંટાયેલા સભ્યો રાષ્ટ્રપતિ અથવા તેમના દ્વારા નિયુક્ત કોઈ વ્યક્તિ સમક્ષ શપથ લે છે. સભ્યોએ ત્રીજી અનુસૂચિમાં હેતુ માટે નિર્ધારિત ફોર્મમાં શપથ લઇ હસ્તાક્ષર કરવાના હોય છે.

શપથ ગ્રહણ કરતી વખતે વડાપ્રધાન કે કોઈપણ મંત્રી માટે સંસદના સભ્ય બનવાની કોઈ આવશ્યકતા નથી. પરંતુ બંધારણના નિયમો અનુસાર, તે જરૂરી છે કે પીએમ અથવા મંત્રીએ આગામી છ મહિનામાં સંસદના બે ગૃહો (રાજ્યસભા અને લોકસભા)માંથી કોઈ એકના સભ્ય બનવું આવશ્યક છે.

સંસદના સભ્ય તરીકે, PMએ શપથ લેવાના હોય છે:

પીએમ પદના શપથ લીધા પછી, પીએમ અથવા મંત્રીએ જે ગૃહ માટે તેઓ ચૂંટાયા છે તેના સભ્ય તરીકે ફરીથી શપથ લેવાના હોય છે, જે અન્ય ગૃહોના સભ્યો દ્વારા લેવામાં આવેલા શપથ સમાન છે. આવી સ્થિતિમાં, આપણે કહી શકીએ કે પીએમ બે વખત શપથ લે છે.