‘નઝુલની જમીન’ એટલે શું? જેના પર બનેલી ઇમારતને લઇ હલ્દવાનીમાં હિંસા થઇ

નવી દિલ્હી, 12 ફેબ્રુઆરી : હલ્દવાની, જેને કુમાઉનું એન્ટ્રી પોઈન્ટ કહેવામાં આવે છે, તે હંમેશા શાંત રહે છે, પરંતુ ગુરુવારે અહીંનું વાતાવરણ બદલાઈ ગયું હતું. રસ્તાઓ પર પથ્થરમારો અને આગચંપી થઈ હતી. હિંસામાં અનેક લોકોએ જીવ ગુમાવ્યા તો અનેક લોકો ગંભીર રીતે ઘાયલ થયા હતા. આ ઘટના ત્યારે બની જયારે વહીવટીતંત્ર દ્વારા ‘Nazool-land’ પર બાંધવામાં આવેલા લઘુમતીઓના કથિત ગેરકાયદેસર ધાર્મિક સ્થળને તોડી પાડવા બાનભૂલપુરા પહોંચ્યું.

હવે આ મામલે ઘણા અહેવાલો આવી રહ્યા છે, જે કહે છે કે ઈન્ટેલિજન્સે આ હિંસાનો પહેલેથી જ અંદાજ લગાવી દીધો હતો અને પ્રશાસનને ચેતવણી આપી હતી કે મુસ્લિમ કટ્ટરપંથી નેતાઓ તેમના લોકોને ભડકાવી શકે છે. મામલાની તપાસ ચાલી રહી છે. દરમિયાન, આ ધાર્મિક સ્થળ ‘Nazool-land’ પર બનાવવામાં આવ્યું હોવાનું કહેવામાં આવે છે. તો આ નઝુલ ભૂમિ એટલે શું આવો જોઈએ.

હલ્દવાનીના નામે ચર્ચામાં કેમ છે Nazool-land?

જમીન ખરીદવી એ લગભગ દરેક વ્યક્તિનું સપનું હોય છે, પરંતુ તેને ખરીદતી વખતે અને વેચતી વખતે ખૂબ કાળજી લેવી પડે છે. જમીનની ચકાસણી દરમિયાન ઘણી વખત એવું જોવા મળે છે કે નઝુલ જમીનનું બોર્ડ જોવા મળે છે. આ વાસ્તવમાં સરકારી જમીન છે, જ્યાં સુધી સરકાર પરવાનગી ન આપે ત્યાં સુધી ન તો કોઈ કાયમી મકાન બનાવી શકાય કે ન તો ખેતી કરી શકાય. સામાન્ય લોકો તેને ખરીદી કે વેચી શકતા નથી.

બ્રિટિશ યુગ દરમિયાન પ્રથા

Nazool-landની શરૂઆત અંગ્રેજોના સમયમાં થઈ હતી. આ જમીનના તે ટુકડાઓ હતા જે વાસ્તવમાં બળવાખોરોના હતા અને જે અંગ્રેજોએ બળજબરીથી કબજે કર્યા હતા. આઝાદી પછી, સરકારે જમીન માલિકોને પરત કરવાનું શરૂ કર્યું. પરંતુ ઘણી જમીનોના વારસદારો મળ્યા ન હતા. અથવા એવા લોકો આગળ આવ્યા કે જેમની પાસે સંપૂર્ણ દસ્તાવેજો નહોતા. આવી સ્થિતિમાં સ્વતંત્ર ભારતની સરકારે જમીનનો માલિકી હક્ક પોતાની પાસે રાખ્યો હતો.

લીઝ પર આપવામાં આવે છે

આ જમીન જે રાજ્યમાં આવે છે તે રાજ્ય સરકારની છે, પરંતુ સામાન્ય રીતે સરકારો તેને ખાલી રાખવાને બદલે નિશ્ચિત સમય માટે લીઝ પર આપે છે. આ સમયગાળો 15 વર્ષથી 99 વર્ષ સુધીનો હોઈ શકે છે. લીઝની મુદત પૂરી થાય તે પહેલાં મહેસૂલ વિભાગને પત્ર પાઠવીને તેને રિન્યુ પણ કરી શકાય છે. પરંતુ તે જમીનનું શું કરવા માંગે છે તે નક્કી કરવાનું સરકારના હાથમાં છે.

આ જમીનનો ઉપયોગ શેના માટે થાય છે?

• દેશના લગભગ દરેક રાજ્યમાં નઝુલ જમીનો છે. ત્યાંનું સ્થાનિક વહીવટીતંત્ર નક્કી કરે છે કે તે જમીન કોને લીઝ પર આપવી અને કયા હેતુ માટે.
• મોટાભાગે વહીવટીતંત્ર તેનો ઉપયોગ શાળાઓ, હોસ્પિટલો અથવા પંચાયત ઇમારતો બનાવવા માટે કરે છે.
• ઘણા શહેરોમાં તો અહીં હાઉસિંગ સોસાયટીઓ પણ બની છે, જે લીઝ પર છે. આ માટે નઝુલ લેન્ડ્સ (ટ્રાન્સફર) રૂલ્સ 1956 કામ કરે છે.
• આમાં એ જોવામાં આવે છે કે જમીનનો પ્રકાર શું છે, એટલે કે તે ખેતીલાયક છે કે બંજર. તે મુજબ લીઝ પર આપવામાં આવે છે.

શું નઝુલની માલિકી બદલાઈ શકે?

ના. જે હેતુ માટે જમીનનો ઉપયોગ કરવામાં આવી રહ્યો છે તે બદલાઈ શકે છે. ખેતીની જમીનનો ઉપયોગ પાછળથી ઈમારતો બનાવવા માટે થઈ શકે છે. કોને લીઝ પર આપવામાં આવશે તે બદલાઈ શકે છે, પરંતુ તેની માલિકી સરકાર પાસે રહેશે. કેટલીક જગ્યાએ આ જમીન અનુસૂચિત જાતિ અને જનજાતિના લોકોને ખેતી માટે લીઝ પર પણ આપવામાં આવી છે.

શું હલ્દવાનીની વિવાદિત જમીન નઝુલ તરીકે નોંધાયેલી છે?

હલ્દવાની જિલ્લા વહીવટીતંત્રનું કહેવું છે કે જે મિલકત પર લઘુમતીઓનું ધાર્મિક સ્થળ બનેલું છે તે મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશનની નઝુલ જમીન તરીકે નોંધાયેલી છે. ત્યાં, ટ્રાફિક જામ ઘટાડવા માટે લગભગ ત્રણ અઠવાડિયાથી રસ્તાઓ પરથી ગેરકાયદેસર અતિક્રમણો દૂર કરવામાં આવી રહ્યા હતા.

આ સંદર્ભે, તેમને ત્યાં એક નોટિસ આપવામાં આવી હતી કે તેઓને કોર્ટમાં જમીનના માલિકીના કાગળો રજૂ કરવા, અથવા કબજો દૂર કરવામાં આવે. આ પછી જ હંગામો શરૂ થયો. ડીએમએ તેમના નિવેદનમાં કહ્યું હતું કે જમીન પર ગેરકાયદે કબજો સ્થાપિત થયા પછી જ અતિક્રમણ દૂર કરવામાં આવ્યું હતું.

હવે Kellogg’s Chocosમાંથી નીકળી ઈયળ, વીડિયો થયો વાયરલ

અયોધ્યાની અનોખી ‘સીતારામ બેંક’, વિદેશઓ પણ ખોલાવી રહ્યાં છે ખાતા, જાણો શું છે ખાસિયત