રશિયા અને યુક્રેન વચ્ચે છેલ્લા 6 મહિનાથી ભીષણ યુદ્ધ ચાલી રહ્યું છે. હજારો નિર્દોષ લોકો મૃત્યુ પામ્યા છે, અર્થવ્યવસ્થા પડી ભાંગી છે અને સમગ્ર વિશ્વની સામે અનેક નવા પડકારો ઉભા થયા છે. હવે આ યુદ્ધમાંથી કોઈ સાજા પણ નથી થયું, આ દરમિયાન ફરી એક યુદ્ધની ગંધે આખી દુનિયાને ચિંતામાં મૂકી દીધી છે. આ સમયે ચીન અને તાઈવાન વચ્ચે તણાવ ચરમસીમાએ પહોંચી ગયો છે. સ્થિતિ એવી બની ગઈ છે કે ચીન ડરાવવા માટે તાઈવાનની આસપાસના વિસ્તારોમાં મિસાઈલ છોડી રહ્યું છે. ધમકીઓનો યુગ શરૂ થયો છે અને તે ક્યારે થશે તે કોઈને ખબર નથી.
હવે ચીનના આ રોષને સમજવા માટે અમેરિકી સંસદના સ્પીકર નેન્સી પેલોસીની તાઈવાનની મુલાકાતને ડીકોડ કરવી જરૂરી બની જાય છે. થોડા દિવસો પહેલા નેન્સી પેલોસી તાઈવાનના પ્રવાસે આવી હતી. તે મુલાકાત પહેલા જ ચીનના કાન ઉંચા કરીને તે અમેરિકાને ચેતવણી આપી રહ્યો હતો. સતત એવું કહેવામાં આવી રહ્યું હતું કે તાઈવાનમાં ચીનની સાર્વભૌમત્વ સાથે રમત રમાઈ રહી છે. પરંતુ ન તો અમેરિકા ઝૂક્યું અને ન તો નેન્સી પેલોસી. આવી સ્થિતિમાં નેન્સીએ પણ તાઈવાનનો પ્રવાસ પૂરો કરીને ચીનને મોટો સંદેશ આપ્યો. પરિણામ એ આવ્યું કે શબ્દયુદ્ધમાં સક્રિય ચીન એક અલગ જ રસ્તે નીકળી ગયું.
ચીનની ગતિવિધિઓ શંકા પેદા કરે છે
આ અલગ માર્ગે આ સમયે સમગ્ર વિશ્વને ચિંતામાં મૂકી દીધું છે, ચીનના ઈરાદા પર સવાલ ઉઠાવ્યા છે. એવા સમાચાર આવ્યા છે કે ચીને તાઈવાન નજીક 100 ફાઈટર જેટ ઉડાવ્યા છે. આ પહેલા બુધવારે 27 ફાઈટર એરક્રાફ્ટ તાઈવાનના એર ઝોનમાં પ્રવેશ્યા હતા. ગુરુવારે ચીને એક ડગલું આગળ વધીને તાઈવાનની આસપાસના વિસ્તારો પર 11 બેલેસ્ટિક મિસાઈલો છોડી હતી. તેમાંથી પાંચ જાપાનમાં ઉતર્યા હતા. ચીનની આ ગતિવિધિઓ કહેવા માટે પૂરતી છે, જમીન પર માત્ર તણાવ નથી ચાલી રહ્યો, પરંતુ હવે કોઈ મોટી રણનીતિ પર કામ શરૂ થઈ ગયું છે. પ્રશ્ન માત્ર આટલો જ છે – શું આ માત્ર શક્તિ પ્રદર્શન છે કે યુદ્ધનો અવાજ છે?
ચીન તાઈવાનને શું સંદેશ આપી રહ્યું છે?
પીપલ્સ લિબરેશન આર્મી (PLA)ની નેવલ રિસર્ચ એકેડમીમાં કામ કરતા સંશોધક ઝાંગ જુનશેએ ચીનના અખબાર ગ્લોબલ ટાઈમ્સને જણાવ્યું છે કે ગુરુવારથી રવિવાર સુધી સેનાની મોટા પાયે કવાયત હાથ ધરવામાં આવનાર છે. આ કવાયતમાં ચીન દ્વારા પરમાણુ સબમરીન પણ તૈનાત કરવામાં આવશે. એવી પણ માહિતી આપવામાં આવી છે કે તમામ થિયેટર કમાન્ડ ફોર્સ આ કવાયતમાં ભાગ લેવા જઈ રહ્યા છે. આવી સ્થિતિમાં મોટા પાયા પર ચીનની સૈન્ય કવાયત થશે, જેનો સંદેશ માત્ર અને માત્ર તાઈવાનને ચેતવણી આપવાનો છે.
જો કે, અહીં એ જાણવું પણ જરૂરી છે કે આ સમયે ચીનના બે મોટા એરક્રાફ્ટ કેરિયર તાઈવાન સ્ટ્રેટ પાસે હાજર છે. એક શેનડોંગ (CV-17) અને બીજું Liaoning-001 છે. શેનડોંગ (CV-17) વિશે વાત કરીએ તો, તે એક એવું એરક્રાફ્ટ કેરિયર છે જે અન્ય જહાજો સાથે ચાલે છે. આ કેરિયરમાં વિસ્ફોટકોનો મોટો જથ્થો પણ છે. આ વાહક મોટે ભાગે પ્રકાર 075 એસોલ્ટ જહાજો સાથે જોવા મળે છે. લિયાઓનિંગ-001 વિશે વાત કરીએ તો, તે ઓછામાં ઓછા 8 યુદ્ધ જહાજો સાથે તેનું હડતાલ જૂથ બનાવે છે. આ એરક્રાફ્ટ કેરિયર 1988માં કાર્યરત થયું હતું. તેની લંબાઈ 304 મીટર છે. આ કેરિયર એક સમયે 40 એરક્રાફ્ટ લઈ જઈ શકે છે.
તાઇવાન ઝૂકશે નહીં
આવી સ્થિતિમાં ચીને તાઈવાનને ડરાવવા માટે તમામ સામગ્રી તૈયાર કરી લીધી છે, પરંતુ તાઈવાન હજુ ઝૂકવાના મૂડમાં નથી. તે પોતાના દેશની રક્ષા કરવાની વાત પણ કરી રહ્યો છે અને ચીનને કડક સૂચના પણ આપતો જોવા મળી રહ્યો છે. તાઈવાનના રાષ્ટ્રપતિએ એક નિવેદનમાં કહ્યું છે કે ચીન હાલમાં તાઈવાનની આસપાસના વિસ્તારોમાં સૈન્ય અભ્યાસ કરી રહ્યું છે, આવા સમયે હવે બેઈજિંગને સંયમથી કામ લેવાની અપીલ કરે છે. તાઇવાન આ વિવાદને આગળ વધારવા માંગતું નથી, પરંતુ તે દરેક કિંમતે તેની સાર્વભૌમત્વ, તેની લોકશાહીની રક્ષા કરશે.
હવે આ બધી ગતિવિધિઓ ચોક્કસપણે ગંભીર પરિણામ સૂચવે છે, પરંતુ ચીનની વૃત્તિને જોતાં તેને સીધું યુદ્ધ ગણવું યોગ્ય નહીં હોય. નિષ્ણાતોનું માનવું છે કે ચીનની આ જૂની વ્યૂહરચના રહી છે, જ્યાં તે ડરાવવાની રાજનીતિ કરે છે, દુશ્મન દેશને પાછળ ધકેલી દેવા માટે પ્રોપેગેન્ડા વીડિયો બનાવે છે અને જ્યારે જરૂર પડે ત્યારે દેશની સરહદની નજીક જાણીજોઈને સેનાની કવાયત કરે છે. ડોકલામ વિવાદ દરમિયાન ચીને ભારત સાથે આ રણનીતિ અજમાવી છે, તે અલગ વાત હતી કે પછી તેને ભારતની કૂટનીતિ સામે ઝુકવું પડ્યું હતું. પરંતુ હવે તે તાઈવાન સાથે પણ આ જ પેટર્ન અપનાવી રહ્યો છે. તેને ડરાવી-ધમકાવીને દબાવવાનો પ્રયાસ કરવામાં આવી રહ્યો છે, તે કેટલો સફળ થાય છે, તે તો સમય જ કહેશે.
