Video : એક દેશ, એક ચૂંટણી બિલ લોકસભામાં રજૂ કરતા કાયદામંત્રી અર્જુન મેઘવાલ

નવી દિલ્હી, 17 ડિસેમ્બર : એક દેશ એક ચૂંટણી સંબંધિત બિલ આજે એટલે કે મંગળવારે લોકસભામાં રજૂ કરવામાં આવ્યું છે. કેન્દ્રીય કાયદામંત્રી અર્જુન રામ મેઘવાલે આ બિલ ગૃહમાં રજૂ કર્યું છે. એક દેશ એક ચૂંટણી બિલને ‘બંધારણ (129મો સુધારો) બિલ 2024’ નામ આપવામાં આવ્યું છે.  આ બિલ રજૂ કર્યા બાદ સરકાર તેને સંસદની સંયુક્ત સમિતિ (JPC)ને મોકલવાની ભલામણ કરવા જઈ રહી છે.  સંસદીય બાબતોના પ્રધાન કિરેન રિજિજુએ કહ્યું કે ગૃહના નેતાને તેમના વિચારો રજૂ કરવા માટે સમય મળશે.

VIDEO | Union Law Minister Arjun Ram Meghwal (@arjunrammeghwal) moves ‘one nation, one election’ bills for introduction in Lok Sabha.#OneNationOneElectionBill

(Source: Third Party)

(Full video available on PTI Videos – https://t.co/n147TvrpG7) pic.twitter.com/vgPvelEwLu

— Press Trust of India (@PTI_News) December 17, 2024

દેશમાં એક સાથે ચૂંટણીની તૈયારીઓ

વાસ્તવમાં દેશમાં લોકસભા અને વિધાનસભાની ચૂંટણી એકસાથે કરાવવાની તૈયારી ચાલી રહી છે. કાયદા મંત્રીએ બંધારણ સંશોધન બિલ અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ સુધારા બિલ લોકસભામાં રજૂ કર્યા છે. બંધારણ સુધારા બિલમાં લોકસભા અને વિધાનસભાની ચૂંટણી એકસાથે કરાવવાની જોગવાઈ છે. જ્યારે કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ સંશોધન બિલમાં દિલ્હી, પુડુચેરી અને જમ્મુ અને કાશ્મીર જેવા કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોને ચૂંટણી ચક્રની આ યોજના અનુસાર લાવવાની તૈયારી છે. બિલ બંને ગૃહોની સંયુક્ત સમિતિને મોકલી શકાય છે.

સરકાર બિલને જેપીસીને મોકલવાની વિનંતી કરશે

લોકસભાના કાર્યસૂચિમાં જણાવાયું છે કે બંધારણ (129મો સુધારો) બિલ, 2024 કેન્દ્રીય કાયદા પ્રધાન અર્જુન રામ મેઘવાલ રજૂ કરશે. આ બિલને ‘એક દેશ એક ચૂંટણી’ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. તેની રજૂઆત પછી, મેઘવાલ લોકસભાના અધ્યક્ષ ઓમ બિરલાને વિનંતિ કરશે કે તે બિલને સંસદની સંયુક્ત સમિતિને વિગતવાર ચર્ચા માટે મોકલે.

આગળની પ્રક્રિયા શું છે?

સૌથી પહેલા જેપીસી કમિટીની રચના કરવામાં આવશે.  સંયુક્ત પેનલની રચના વિવિધ પક્ષોના સાંસદોની સંખ્યાના પ્રમાણના આધારે કરવામાં આવે છે. કારણ કે ભાજપ સૌથી મોટો પક્ષ છે. આવી સ્થિતિમાં અનેક સભ્યો ઉપરાંત ભાજપના સાંસદને પણ સમિતિનું અધ્યક્ષપદ મળે તેવી શક્યતા છે. જેપીસી તમામ રાજકીય પક્ષોના પ્રતિનિધિઓ સાથે વિગતવાર ચર્ચા કરશે અને સૂચનો લેશે.

આ પ્રસ્તાવ પર સામૂહિક સર્વસંમતિની જરૂરિયાત પર ભાર મૂકશે. જે બાદ જેપીસી પોતાનો રિપોર્ટ સ્પીકરને સોંપશે.  જો જેપીસી લીલી ઝંડી આપશે તો બિલ સંસદમાં લાવવામાં આવશે. જો આ બિલ સંસદના બંને ગૃહોમાંથી પસાર થઈ જશે તો તેને રાષ્ટ્રપતિ દ્રૌપદી મુર્મુને મંજૂરી માટે મોકલવામાં આવશે. રાષ્ટ્રપતિના હસ્તાક્ષર થતાં જ આ બિલ કાયદો બની જશે. જો આમ થશે તો દેશભરમાં એકસાથે ચૂંટણી યોજવાનો રસ્તો સાફ થઈ જશે.

કાયદા પ્રધાન મેઘવાલે લોકસભામાં કેન્દ્રશાસિત કાયદા (સુધારા) બિલ, 2024 પણ રજૂ કર્યું છે. આ અંતર્ગત કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ જમ્મુ અને કાશ્મીર, પુડુચેરી અને એનસીટી દિલ્હી માટે એકસાથે ચૂંટણી કરાવવાની યોજના છે. વન નેશન વન ઇલેક્શન પર વિચાર કરવા માટે પૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ રામનાથ કોવિંદની અધ્યક્ષતામાં 2 સપ્ટેમ્બર, 2023ના રોજ એક સમિતિની રચના કરવામાં આવી હતી.  ગૃહમંત્રી અમિત શાહ પણ આ સમિતિના સભ્ય હતા. સમિતિએ તબક્કાવાર રીતે લોકસભા, રાજ્ય વિધાનસભા અને સ્થાનિક સંસ્થાઓની ચૂંટણીઓ એકસાથે યોજવાની ભલામણ કરી છે.  આજે બિલની રજૂઆત સમયે અમિત શાહ પણ નીચલા ગૃહમાં હાજર રહે તેવી શક્યતા છે.

અગાઉ, કેન્દ્રીય કેબિનેટે લોકસભા અને વિધાનસભાની ચૂંટણીઓ એકસાથે કરાવવાનો નિર્ણય લીધો હતો અને કેબિનેટની બેઠકમાં તેને મંજૂરી આપી હતી. જો કે સ્થાનિક સંસ્થાઓની ચૂંટણી કેવી રીતે યોજાશે તે અંગે હજુ સુધી કોઈ નિર્ણય લેવાયો નથી.

મેઘવાલ નીચલા ગૃહને જણાવે તેવી શક્યતા છે કે બિલને ધારાશાસ્ત્રીઓ અને જનતા સાથે વ્યાપક પરામર્શની જરૂર પડશે, તેથી તેને સંયુક્ત સમિતિને મોકલવામાં આવે. સ્પીકર એ જ દિવસે પક્ષકારો પાસેથી સૂચિત પેનલ માટે સભ્યોના નામ માંગશે. પક્ષકારોએ પેનલ માટેના નામો વિશે માહિતી આપવી જરૂરી રહેશે.

જે દિવસે બિલ રજૂ થશે તે દિવસે સાંજ સુધીમાં સ્પીકર JPCની જાહેરાત કરશે.  શરૂઆતમાં પ્રસ્તાવિત સમિતિનો કાર્યકાળ 90 દિવસનો હશે, પરંતુ પછીથી તેને લંબાવી શકાશે.  કેન્દ્રીય કેબિનેટે સંસદીય અને વિધાનસભા ચૂંટણી એકસાથે કરાવવા માટેના બે બિલને મંજૂરી આપી દીધી છે.

રામનાથ કોવિંદ સમિતિએ વન નેશન, વન ઇલેક્શન પર પરામર્શ પ્રક્રિયા દરમિયાન કહ્યું હતું કે 32 પક્ષોએ આ વિચારને ટેકો આપ્યો હતો, જ્યારે 15 પક્ષોએ નથી કર્યું.  1951 અને 1967 ની વચ્ચે, દેશમાં એક સાથે ચૂંટણીઓ યોજાઈ.  એકસાથે ચૂંટણીનો ખ્યાલ 1983 થી ઘણા અહેવાલો અને અભ્યાસોમાં ઉભરી આવ્યો છે.

કેન્દ્રએ કોવિંદ સમિતિના અહેવાલમાં આપેલા સૂચનો સ્વીકારી લીધા છે અને ‘વન નેશન વન ઇલેક્શન’ બિલને બે તબક્કામાં લાગુ કરવાનો નિર્ણય લીધો છે. પ્રથમ તબક્કામાં લોકસભા અને વિધાનસભાની ચૂંટણી એક સાથે યોજાશે.  જ્યારે બીજા તબક્કામાં સ્થાનિક સંસ્થાઓની ચૂંટણીઓ (પંચાયત અને નગરપાલિકા) સામાન્ય ચૂંટણીના 100 દિવસની અંદર યોજાશે.

આ પણ વાંચો :- રોહિત શર્માની ટેસ્ટમાંથી પણ નિવૃત્તિની તૈયારી? વાયરલ તસવીરોએ ચર્ચા જગાવી