આજે પાપાંકુશા એકાદશી: વાલ્મીકિ રામાયણના ઉત્તરકાંડ મુજબ આજે ભરત શ્રીરામને મળ્યા વનમાં !

વિષ્ણુ અવતાર શ્રીરામે રાક્ષસોને મારવા માટે પૃથ્વી પર અવતાર લીધો હતો. જો તેઓ અયોધ્યાના રાજા બન્યા હોત, તો પૃથ્વી પરના રાક્ષસ સામ્રાજ્યનો અંત કેવી રીતે આવ્યો હોત, તેથી કૈકેયીજીનાં પ્રેમને ધન્ય ગણાય છે, કેમ કે તેમણે હંમેશ માટે કલંકને સ્વીકારી શ્રીરામના કાર્યમાં સહકાર આપ્યો.

શાસ્ત્રો અનુસાર મહારાજ દશરથે કૈકેય રાજાની રાજકુમારી કૈકેયી સાથે લગ્ન કર્યા હતા. મહારાજના આ છેલ્લા લગ્ન હતા, આ પહેલા તેમના બે લગ્ન થયા હતા. મહારાણી કૈકેયી અત્યંત પતિ-પત્ની હતા. મહારાજ તેમને સૌથી વધુ પ્રેમ કરતા હતા. એક સમયે દેવતાઓ અને દાનવો વચ્ચે યુદ્ધ થયું હતું. દેવરાજ ઇન્દ્ર દ્વારા રાજા દશરથને તેમની મદદ માટે આમંત્રણ આપવામાં આવ્યું હતું. યુદ્ધમાં તેમની સાથે રાણી કૈકેયી પણ હતી. ભયંકર યુદ્ધ લડતા, મહારાજ દશરથ થાકી ગયા અને તક ઝડપીને, અસુરોએ તેમના સારથિને મારી નાખ્યો. કૈકેયીજીએ આગળ વધીને રથની લગડી પોતાના મોંમાં લીધી અને તેણીએ ધનુષ્ય ચઢાવી અને તીરોનો વરસાદ કરીને પોતાના પતિનું રક્ષણ કરવાનું શરૂ કર્યું. મહારાજ સાવધાન થયા અને બીજો સારથિ આવ્યો, પછી રાણીએ પોતાનું સ્થાન છોડી દીધું.

અચાનક કૈકેયીજીએ જોયું કે દુશ્મનના બાણથી રથની ધરી કપાઈ ગઈ હતી. તેણીએ રથ પરથી કૂકો માર્યો અને તેનો આખો હાથ ધરીની જગ્યાએ મૂક્યો. રાક્ષસો પરાજિત થઈને નાસી ગયા. ત્યારે મહારાજને તેમની અદ્ભુત ધીરજ અને હિંમતની ખબર પડી. દેવ વૈદ્યએ રાણીના ઘાયલ હાથને ઝડપથી સાજો કર્યો. મહારાજ દશરથે પ્રસન્ન થઈને બે વાર રાણીને પોતાનો જીવ બચાવવા માટે બે વરદાન આપવાનું વચન આપ્યું. મહારાજની વિનંતી પર, કૈકેયીજીએ આ વરદાનો જ્યારે જરૂર પડશે ત્યારે માંગવાનું કહ્યું.

ભગવાન શ્રીરામનાં રાજ્યભિષેક વખતે રાણી કૈકેયીની દાસી મંથરાએ રાણીને કહ્યું, “રાણી! આવતીકાલે સવારે મહારાજાએ શ્રીરામને રાજકુમાર બનાવવાની જાહેરાત કરી છે. આ સમાચાર સાંભળી કૈકેયી ખુબ જ ખુશ થયાં, આ શુભ સમાચાર કહેવા બદલ મંથરાને હાર ઇનામ તરીકે આપ્યો.” મંથરાએ પોતાની કુટિલાય બતાવી અને કૈકેયીને તેમના પુત્ર ભરતને યુવરાજ બનાવવા માટે ઉપસાવ્યા, શ્રીરામનાં પ્રત્યે ઈર્ષ્યા ભરી અને તકનો લાભ લઈ તેણે મહારાજને તેના પુત્રને રાજકુમાર બનાવવા તૈયાર કર્યા. નિયતિને લીધે, કૈકેયીએ મંથરાની વાત માની અને કોપ ભવનના એકાંતમાં, મહારાજ દશરથને શ્રીરામ માટે ચૌદ વર્ષનો વનવાસ અને ભરત માટે રાજ્યનું વરદાન માંગ્યું. શ્રીરામના વિયોગમાં મહારાજ દશરથે દેહ છોડ્યો. કૈકેયીજી ભરતના આગમનની ખૂબ જ ઉત્સાહથી રાહ જોઈ રહ્યા હતા. ભરત આવ્યાં બાદ તેમને આ વાતની જાણ થતાં કૈકેયીનાં નિર્ણયને નકારી દીધો અને શ્રી રામને મળવા વનમાં ગયાં.

આ પણ વાંચો : સાળંગપુર: 15 દિવસ પછી, 54 ફૂટ ઊંચી હનુમાનજીની મૂર્તિના થશે દર્શન ! 

જ્યારે ભરતજી શ્રીરામને વનમાં મળ્યા ત્યારે શ્રી રામની પાદુકા સાથે લઈ અયોધ્યા આવ્યાં અને 14 વર્ષો સુધી શ્રીરામની પાદુકાની સેવા કરી, સિંહાસનનો ત્યાગ કર્યો હતો, ઊપરાંત જે રીતે શ્રીરામ વનમાં રહેતાં હતાં, તે જ રીતે રહેવાનો ભરતે નિર્ણય લીધો હતો.