ભારતનું આ શહેર છેલ્લા 108 વર્ષથી સળગી રહ્યું છે, જમીન પણ ધસી રહી છે, સરકાર પણ આગ ઓલવી શકી નથી
ધનબાદ, 12 જાન્યુઆરી: ઝારખંડના ધનબાદ જિલ્લામાં આવેલું ‘ઝરિયા’ એક એવું શહેર છે જે ૧૦૮ વર્ષથી વધુ સમયથી સતત સળગી રહ્યું છે. આ પ્રદેશ ભારતના સૌથી મહત્વપૂર્ણ કોલસા ખાણકામ ક્ષેત્રોમાંનો એક છે અને ઉચ્ચ ગુણવત્તાવાળા કોલસા માટે પ્રખ્યાત છે, જેનો ઉપયોગ ‘સ્ટીલ ઉત્પાદન’માં થાય છે.
જોકે, ઝરિયા કોલસાની ખાણોમાં લાગેલી વિનાશક આગથી માત્ર અહીંના ખાણકામ ઉદ્યોગને જ અસર થઈ નથી, પરંતુ સ્થાનિક રહેવાસીઓનું જીવન પણ ખૂબ જ મુશ્કેલ બની ગયું છે.
ઝરિયા ખાણોમાં આગ કેવી રીતે લાગી?
ઝરિયાની કોલસાની ખાણોમાં આગ 1916 ની આસપાસ શરૂ થઈ હોવાનું માનવામાં આવે છે. આ આગ કુદરતી રીતે લાગી ન હતી, પરંતુ અવૈજ્ઞાનિક અને અસુરક્ષિત ખાણકામ પ્રક્રિયાઓને કારણે લાગી હતી. ખાણકામ દરમિયાન ઘણી વખત ખાણો ખુલ્લી છોડી દેવામાં આવતી હતી, જેના કારણે ત્યાં હાજર કોલસો હવાના સંપર્કમાં આવતો હતો. હવાના સંપર્કમાં આવ્યા પછી, કોલસો ઓક્સિડાઇઝ થાય છે અને બળવા લાગે છે.
જમીન નીચે સતત બળતો કોલસો
ધીમે ધીમે આ આગ ‘ભૂગર્ભ ખાણો’ સુધી ફેલાઈ ગઈ અને હવે આ આગ સેંકડો ચોરસ કિલોમીટરમાં ફેલાઈ ગઈ છે. ઝરિયાની જમીન નીચે કોલસો સતત બળી રહ્યો છે, અને તેને ઓલવવાનું અત્યંત મુશ્કેલ બની ગયું છે. આ આગને કારણે ઝરિયાનો આખો વિસ્તાર ખતરનાક વિસ્તારમાં ફેરવાઈ ગયો છે.
જમીન ધસી રહી છે, લોકો બીમાર પણ પડી રહ્યા છે
ઝરિયાની સળગતી ખાણોની સૌથી મોટી અસર અહીંના સ્થાનિક રહેવાસીઓ પર પડી છે. આગને કારણે, ઝરિયામાં જમીન અસ્થિર બની ગઈ છે, જેના કારણે ઘણી જગ્યાએ ભૂસ્ખલન અને જમીન ધસી પડી છે. આના કારણે ઘરો, રસ્તાઓ અને ઇમારતોને ભારે નુકસાન થઈ રહ્યું છે.
અહીં અસ્થમા, બ્રોન્કાઇટિસ અને ફેફસાના ચેપ વધી રહ્યા છે.
આ ઉપરાંત, આગમાંથી નીકળતા ઝેરી વાયુઓ અને ધુમાડા પણ સ્થાનિક લોકોના સ્વાસ્થ્યને ગંભીર અસર કરી રહ્યા છે. અહીંના લોકોમાં અસ્થમા, બ્રોન્કાઇટિસ અને ફેફસાના ચેપ જેવા શ્વસન રોગો સામાન્ય બની ગયા છે. હવામાં હાજર કાર્બન મોનોક્સાઇડ અને અન્ય હાનિકારક વાયુઓ લોકોના જીવનને જોખમમાં મૂકી રહ્યા છે.
ઝરિયાનું તાપમાન અસહ્ય થઈ ગયું
ઝારિયામાં તાપમાન પણ એક મોટી સમસ્યા બની ગયું છે. જમીન નીચે કોલસાના સતત બાળવાના કારણે ઝારિયાનું તાપમાન અસહ્ય બની ગયું છે. ઘણી વખત, જમીનમાંથી ધુમાડો અને લાવા જેવા ગરમ પદાર્થો પણ નીકળે છે, જે અહીંના વાતાવરણને વધુ ખતરનાક બનાવે છે.
લોકોને ચિંતા છે કે તેમના ઘર અને જમીન અચાનક તૂટી શકે છે.
ઝરિયામાં લાગેલી આગને કારણે હજારો પરિવારોને પોતાના ઘર છોડવાની ફરજ પડી છે. ઘણા લોકો અન્ય સ્થળોએ સ્થાયી થયા છે, પરંતુ ઘણા પરિવારો હજુ પણ ઝરિયામાં રહેવા માટે મજબૂર છે. આ પરિવારો સતત ડરમાં રહે છે કે તેમનું ઘર અથવા આસપાસની જમીન અચાનક તૂટી શકે છે.
આગને કારણે ઘણા વિસ્તારોમાં જમીન નીચે મોટી તિરાડો પડી ગઈ છે. આ તિરાડોમાંથી ધુમાડો અને ઝેરી વાયુઓ નીકળતા રહે છે, જેના કારણે અહીં રહેવું ખૂબ મુશ્કેલ બની જાય છે.
સરકારી પ્રયાસો અને પડકારો
સરકારે ઝરિયામાં આગ ઓલવવા માટે અનેક પ્રયાસો કર્યા છે, પરંતુ હજુ સુધી કોઈ કાયમી ઉકેલ મળ્યો નથી. ઝરિયા પુનર્વસન યોજના હેઠળ, સરકારે ઘણા પરિવારોને ઝરિયાથી અન્ય સ્થળોએ સ્થળાંતરિત કરવાનો પ્રયાસ કર્યો છે.
આમ છતાં, ભૂગર્ભ આગ ઓલવવી અત્યંત પડકારજનક સાબિત થઈ રહી છે. કોલસાની ખાણોમાં ભૂગર્ભમાં લાગેલી આગને રોકવા માટે ફાયર બ્રિગેડ અને એન્જિનિયરિંગ ટીમો તૈનાત કરવામાં આવી છે, પરંતુ આગ એટલી ઊંડી ફેલાઈ ગઈ છે કે તેને સંપૂર્ણપણે રોકવી શક્ય નથી. સરકારે ઠંડા અગ્નિશામક ઇન્જેક્શન અને માટીથી આગ ઢાંકવા જેવી આધુનિક તકનીકોનો પણ આશરો લીધો છે, પરંતુ આ પગલાં સંપૂર્ણપણે સફળ થયા નથી.
ઝરિયાનું ભવિષ્ય
ઝરિયાની આગને બુઝાવવા માટે લાંબા ગાળાની યોજનાઓની જરૂર છે. જો સરકાર આ સમસ્યાનો ઉકેલ લાવવામાં નિષ્ફળ જાય, તો આ વિસ્તાર જીવન માટે વધુ જોખમી બની શકે છે. ઝરિયાના કોલસાના ભંડારને બચાવવા અને અહીંના લોકોના જીવન અને સંપત્તિની સલામતી સુનિશ્ચિત કરવા માટે સામૂહિક પ્રયાસોની જરૂર છે.
આ પણ વાંચો :12 લાખ રૂપિયા સુધી પગાર હોય તો પણ ટેક્સ ઝીરો, CAને પણ આશ્ચર્ય થશે કે આટલો ટેક્સ કેવી રીતે બચ્યો
આવકવેરા રિટર્ન ફાઇલ કરવા માટે CAની જરૂર નથી! સરકાર કરવા જઈ રહી છે આ મોટું કામ
ભાણીએ ભાગીને કર્યા લગ્ન, નારાજ મામાએ રિસેપ્શનમાં આવેલા મહેમાનોના ભોજનમાં ભેળવ્યું ઝેર
નવા વર્ષમાં 5000 રૂપિયાની નોટ જારી થશે! જાણો RBIએ શું કહ્યું?
મફત અનાજ વિતરણ માટે રેશનકાર્ડના નિયમોમાં મોટો ફેરફાર, આ તારીખથી થશે લાગુ
ઝડપથી સમાચાર મેળવવા માટે જોઈન કરો અમારા વોટ્સઅપ ગ્રુપમાં
