બિલ્કીસ બાનો કેસના આરોપીઓને છોડવાના કારણ અંગે રાજ્ય સરકારે સુપ્રીમમાં દાખલ કરી એફિડેવિટ ?

બહુ ચર્ચિત બિલ્કીસ બાનો કેસમાં ગુજરાત સરકારે સુપ્રીમ કોર્ટ સમક્ષ એફિડેવિટ દાખલ કરી હોવાનું જાણવા મળી રહ્યું છે. જેમાં ગુજરાત સરકારે આ કેસમાં 11 દોષિતોને મુક્ત કરવાના તેના નિર્ણયનો બચાવ કર્યો છે. સોગંદનામામાં કહેવામાં આવ્યું છે કે 11 દોષિતોએ 14 વર્ષની જેલ પૂરી કરી છે. તેનું વર્તન પણ સારું હોવાનું જાણવા મળ્યું હતું. ત્યારબાદ તેને મુક્ત કરવાનો નિર્ણય લેવામાં આવ્યો હતો. ઉલ્લેખનીય છે કે, આ કેસમાં દોષિત ઠરેલા 11 લોકોને 15 ઓગસ્ટના રોજ ગોધરા સબ જેલમાંથી મુક્ત કરવામાં આવ્યા હતા. ગુજરાત સરકારે તેની મુક્તિ નીતિ હેઠળ તેને મુક્ત કરવાની મંજૂરી આપી હતી. તેણે જેલમાં 15 વર્ષથી વધુ સમય પૂરો કર્યો હતો.

શું હતી આખી ઘટના ? કોણ છે આ દોષિતો ?

મળતી માહિતી મુજબ, ગત 27 ફેબ્રુઆરી 2002ના રોજ ગોધરા સ્ટેશન પાસે સાબરમતી એક્સપ્રેસમાં આગ લાગી હતી. આ ઘટનામાં અયોધ્યાથી પરત ફરી રહેલા 59 શ્રદ્ધાળુઓના મોત થયા હતા. આ ઘટનાને પગલે ગુજરાતમાં તોફાનો ફાટી નીકળ્યા હતા. રમખાણોની આગ 3 માર્ચ 2002ના રોજ બિલ્કીસના પરિવાર સુધી પહોંચી હતી. તે સમયે, 21 વર્ષીય બિલ્કીસના પરિવારમાં બિલ્કીસ અને તેની સાડા ત્રણ વર્ષની પુત્રી સહિત અન્ય 15 સભ્યો હતા. ચાર્જશીટ મુજબ, બિલ્કીસના પરિવાર પર તલવારો અને અન્ય હથિયારોથી સજ્જ 20-30 માણસોએ હુમલો કર્યો હતો. જેમાં દોષિત ઠેરવવામાં આવેલા 11 લોકોનો સમાવેશ થાય છે. તોફાનીઓએ બિલ્કીસ, તેની માતા અને પરિવારની અન્ય ત્રણ મહિલાઓ પર બળાત્કાર ગુજાર્યો હતો. તેઓએ તે બધાને નિર્દયતાથી માર્યા હતા. હુમલામાં પરિવારના 17 સભ્યોમાંથી સાતના મોત થયા હતા. છ ગુમ થયા હતા. માત્ર ત્રણ જ જીવ બચ્યા હતા. તેમાં બિલ્કીસ, તેના પરિવારનો એક વ્યક્તિ અને ત્રણ વર્ષનો બાળક સામેલ હતો. ઘટના બાદ બિલ્કીસ લીમખેડા પોલીસ સ્ટેશન પહોંચી હતી. જ્યાં તેણે ફરિયાદ નોંધાવી હતી. સીબીઆઈના જણાવ્યા અનુસાર, ફરિયાદ દાખલ કરનાર હેડ કોન્સ્ટેબલ સોમાભાઈ ઘોરીએ તથ્યોને દબાવી દીધા હતા અને બિલ્કીસની ફરિયાદને વિકૃત કરી હતી. જ્યારે તેણી ગોધરામાં રાહત શિબિરમાં પહોંચી ત્યારે તેણીને તબીબી તપાસ માટે સરકારી હોસ્પિટલમાં લઈ જવામાં આવી હતી. રાષ્ટ્રીય માનવાધિકાર આયોગ અને સુપ્રીમ કોર્ટના હસ્તક્ષેપ પછી, બિલ્કિસનો ​​કેસ તપાસ માટે સીબીઆઈને ટ્રાન્સફર કરવામાં આવ્યો હતો.

કયા આધારે તેને છોડી દેવામાં આવ્યા ?

આ કેસના 11 દોષિતો પૈકી એક રાધે શ્યામ શાહે સુપ્રીમ કોર્ટમાં માફી માટે અરજી કરી હતી. કોર્ટે ગુજરાત સરકારને અરજી પર નિર્ણય લેવા જણાવ્યું હતું. આ પછી ગુજરાત સરકાર દ્વારા એક સમિતિની રચના કરવામાં આવી હતી. આ સમિતિએ માફીની અરજી સ્વીકારી હતી. આ પછી આ લોકોને મુક્ત કરવામાં આવ્યા હતા.

કયા કાયદા હેઠળ દોષિતોને છોડવામાં આવ્યા ?

બંધારણના અનુચ્છેદ 72 અને 161 હેઠળ રાષ્ટ્રપતિ અને રાજ્યપાલને અદાલત દ્વારા દોષિત ઠરેલાની સજામાં ફેરફાર, માફી અને સ્થગિત કરવાની સત્તા છે. કેદીઓ રાજ્યનો વિષય હોવાથી, રાજ્ય સરકારોને પણ ફોજદારી પ્રક્રિયા સંહિતા (CrPC) ની કલમ 432 હેઠળ સજા માફ કરવાની સત્તા છે.