જે ઘર ઉપર બુલડોઝર ચલાવાયું છે તે ફરી બનશે, સુપ્રીમે સરકારની મનમરજી વખોડી કડક આદેશ આપ્યો

નવી દિલ્હી, 25 માર્ચ : ઉત્તર પ્રદેશના પ્રયાગરાજમાં બુલડોઝરની કાર્યવાહીથી સુપ્રીમ કોર્ટ ચોંકી ઉઠી છે. સર્વોચ્ચ અદાલતે માત્ર અરજદારોને મકાનો ફરીથી બાંધવાની મંજૂરી આપીને રસ્તો બતાવ્યો નથી, પરંતુ રાજ્ય સરકારને કડક સૂચનાઓ પણ આપી છે. અરજદારો વતી કોર્ટને કહેવામાં આવ્યું હતું કે રાજ્ય સરકારે જમીનના ભાગને ગેંગસ્ટર અતીક અહેમદની માલિકીનું માનીને મકાનો તોડી પાડ્યા હતા. અતીકની 2023માં હત્યા કરવામાં આવી હતી.

જસ્ટિસ અભય એસ ઓક અને જસ્ટિસ ઉજ્જલ ભુઈયાની બેંચ આ અરજી પર સુનાવણી કરી રહી હતી. સુપ્રીમ કોર્ટનું કહેવું છે કે અરજદારોને પોતાના ખર્ચે તોડી પાડવામાં આવેલા મકાનો ફરીથી બનાવવાની મંજૂરી આપવામાં આવશે. જો કે તેમાં કેટલીક શરતોનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે.

જેમ કે અપીલ નિયત સમયમાં અપીલ અધિકારી સમક્ષ દાખલ કરવાની રહેશે. કોર્ટે કહ્યું કે જો તેમની અપીલ ફગાવી દેવામાં આવશે તો અરજદારોએ પોતાના ખર્ચે મકાનો તોડી પાડવા પડશે. ખંડપીઠે કહ્યું, અમે એવો આદેશ આપીશું કે તેઓ તેમના પોતાના ખર્ચે ઘરનું પુનઃનિર્માણ કરી શકે અને જો અપીલ નકારી કાઢવામાં આવે, તો તેઓએ તેને પોતાના ખર્ચે તોડી પાડવું પડશે. આ કેસમાં અરજદાર એડવોકેટ ઝુલ્ફીકાર હૈદર, પ્રોફેસર અલી અહેમદ, બે વિધવાઓ અને અન્ય એક વ્યક્તિ હતા.

24 કલાકમાં મકાનો તોડી પાડવામાં આવ્યા

અલ્હાબાદ હાઈકોર્ટમાં અરજી ફગાવી દેવામાં આવ્યા બાદ અરજદારોએ સુપ્રીમ કોર્ટનો સંપર્ક કર્યો હતો. તેમનો આક્ષેપ એવો હતો કે સત્તાવાળાઓએ શનિવારે મોડી રાત્રે નોટિસ આપી અને બીજા જ દિવસે મકાનો તોડી પાડવામાં આવ્યા. તેને આ કાર્યવાહીને પડકારવાની તક મળી ન હતી. એટર્ની જનરલ આર વેંકટરામાણીએ જણાવ્યું હતું કે અરજદારોને 8 ડિસેમ્બર, 2020 અને ત્યારબાદ જાન્યુઆરી અને માર્ચ 2021માં નોટિસ મળી હતી.

તેમણે કહ્યું, ‘આવી સ્થિતિમાં, અમે કહી શકીએ નહીં કે પૂરતી પ્રક્રિયાનું પાલન કરવામાં આવ્યું નથી.’ જો કે, કોર્ટે રાજ્યનો ખુલાસો સ્વીકાર્યો ન હતો અને કહ્યું હતું કે નોટિસ અયોગ્ય રીતે આપવામાં આવી હતી. કોર્ટે એમ પણ કહ્યું કે, ‘રાજ્ય એવું ન કહી શકે કે આ લોકો પાસે એકથી વધુ મકાનો છે, તો પછી અમે કાયદાની પ્રક્રિયાનું પાલન નહીં કરીએ અને તોડી પાડવાની પ્રક્રિયા સામે અપીલ દાખલ કરવાનો સમય પણ નહીં આપીએ.’

અરજદારોની દલીલો

અરજદારોએ પોતાને પટાવાળા તરીકે ગણાવ્યા છે. તેમનું કહેવું છે કે તેમણે જમીનના લીઝને ફ્રી હોલ્ડમાં કન્વર્ટ કરવા માટે અરજી કરી છે. તેમણે કહ્યું કે ડિમોલિશનની નોટિસ 1 માર્ચ, 2021ના રોજ જારી કરવામાં આવી હતી અને 6 માર્ચે મળી હતી અને ડિમોલિશન પ્રક્રિયા 7 માર્ચે શરૂ થઈ હતી. આ કારણે, તેમને ઉત્તર પ્રદેશ શહેરી આયોજન અને વિકાસ અધિનિયમની કલમ 27(2) હેઠળ આ આદેશને પડકારવાનો અધિકાર પણ મળ્યો નથી.

સુપ્રીમ કોર્ટનો અગાઉનો આદેશ

વર્ષ 2024, નવેમ્બરમાં, સુપ્રીમ કોર્ટે માર્ગદર્શિકા બહાર પાડી હતી. જેમાં અગાઉ સૂચના આપ્યા વિના ડિમોલિશનની કાર્યવાહી કરવામાં આવશે નહીં તેવું જણાવાયું હતું. તેમજ ઘરમાં રહેતા લોકોને જવાબ આપવા માટે 15 દિવસનો સમય આપવામાં આવશે અને આ નોટિસ ફક્ત રજિસ્ટર્ડ પોસ્ટ દ્વારા જ મોકલવામાં આવશે.

કોર્ટે એમ પણ કહ્યું હતું કે આ પ્રક્રિયાને કારણે અસરગ્રસ્તોને અધિકારી સમક્ષ રૂબરૂ હાજર રહેવાની તક મળશે. આટલું જ નહીં, ડિમોલિશન ઓર્ડર ફાઇનલ થયા પછી પણ તેને 15 દિવસ સુધી રાખવાનું રહેશે, જેથી ત્યાં રહેતી વ્યક્તિ ઘર ખાલી કરવાની વ્યવસ્થા કરી શકે અથવા નિર્ણયને પડકારી શકે.

આ પણ વાંચો :- 28 વર્ષથી એક યોજના લાગુ નથી કરી શક્યા? સુપ્રીમે આ રાજ્ય સરકારનો ઉધડો લીધો