18 સપ્ટેમ્બર, 2022 એ વિશ્વ જળ દેખરેખ દિવસ છે. આ દિવસ વૈશ્વિક જળ નિરીક્ષણની સિદ્ધિઓની ઉજવણી કરે છે અને પાણીની દેખરેખને ટેકો આપવા માટે સરકાર, નાગરિક, સમાજ, ખાનગી ક્ષેત્ર અને વૈજ્ઞાનિક સમુદાય વચ્ચે ભાગીદારીને પ્રોત્સાહન આપે છે.
વિશ્વ જળ દેખરેખ દિવસ શું છે? (World Water Monitoring Day)
વર્લ્ડ વોટર મોનિટરિંગ ડે પ્રથમ વખત 2003માં અમેરિકાના ક્લીન વોટર ફાઉન્ડેશન (ACWF) દ્વારા અસ્તિત્વમાં આવ્યો હતો.વિશ્વ જળ દેખરેખ દિવસએ પાણીની દેખરેખને પ્રોત્સાહન આપવા અને જળ સંસાધનોના મહત્વ વિશે જાગૃતિ લાવવાનો દિવસ છે. તે પાણીને લગતી સમસ્યાઓ અને તેને કેવી રીતે ઉકેલી શકાય તે વિશે જાણવાની પણ તક છે.પાણી એ જીવનની આધાર છે. તેના વિના, આપણે મનુષ્ય તરીકે અસ્તિત્વમાં ન હોત. હકીકતમાં, તેના વિના, પૃથ્વી પર કોઈ જીવન ન હોત.વિશ્વની વસ્તી ઝડપથી વધી રહી છે, અને તે જ રીતે જળ સંસાધનોની માંગ પણ વધી રહી છે. આનો અર્થ એ થયો કે જળ સંસાધનો દરેક માટે ઉપલબ્ધ છે તેની ખાતરી કરવા માટે મોનિટર કરવાની જરૂરિયાત વધી રહી છે.પાણીની દેખરેખ સમસ્યાઓને વહેલી ઓળખવામાં અને મોટી સમસ્યા બને તે પહેલા તેને ઉકેલવામાં મદદ કરી શકે છે. તે પાણીના સંસાધનોને બગાડ અથવા પ્રદૂષિત થવાથી બચાવવામાં પણ મદદ કરી શકે છે. વર્લ્ડ વોટર મોનિટરિંગ ડે એ પાણીના મહત્વની ઉજવણી કરવાનો અને તેનો સમજદારીપૂર્વક ઉપયોગ કરવાની રીતો વિશે જાગૃતિ લાવવાનો દિવસ છે.
શા માટે પાણી એટલું મહત્વનું છે
માનવ શરીર 70% પાણીથી બનેલું છે. પાણી એટલું મહત્વનું છે કે અવકાશ સંશોધન બજેટનો મોટાભાગનો હિસ્સો અન્ય ગ્રહો પર પાણીના સ્ત્રોતો શોધવા માટે જ સમર્પિત છે. પૃથ્વીની ઇકોસિસ્ટમનો મોટો હિસ્સો પણ પાણીનો બનેલો છે, જેના પર અસંખ્ય જીવો નિર્ભર છે.પાણી એ પૃથ્વી પરના સૌથી મહત્વપૂર્ણ સ્ત્રોતોમાંનું એક છે. તે માનવ સ્વાસ્થ્યથી લઈને છોડની વૃદ્ધિ સુધીની દરેક વસ્તુ માટે જરૂરી છે અને તે ખાદ્ય સાંકળનો મુખ્ય ભાગ છે.પાણીના મહત્વ વિશે જાગૃતિ લાવવા અને જળ વ્યવસ્થાપન સુધારવામાં થયેલી પ્રગતિની ઉજવણી કરવા માટે દર વર્ષે 18મી સપ્ટેમ્બરે વિશ્વ જળ દેખરેખ દિવસ તરીકે ઉજવવામાં આવે છે.પાણી માનવ જીવન અને આરોગ્ય માટે જરૂરી છે. તે આપણને હાઇડ્રેટેડ અને સ્વસ્થ રાખવામાં મદદ કરે છે, અને તે પીવા, રસોઈ અને સ્વચ્છતા જેવી મૂળભૂત જરૂરિયાતો માટે પણ જરૂરી છે.
પાણી એ ખાદ્ય શૃંખલાનો મુખ્ય ઘટક છે. તે પાક અને પશુધન ઉત્પન્ન કરવામાં મદદ કરે છે, અને તે પ્રદૂષિત પાણીના સ્ત્રોતોને સાફ કરવા માટે પણ જરૂરી છે.જળ વ્યવસ્થાપનમાં પ્રગતિને કારણે, છેલ્લા કેટલાક દાયકાઓમાં વિશ્વની વસ્તી વૃદ્ધિ ધીમી પડી છે. સુધારેલ જળ વ્યવસ્થાપનથી ખેતી માટે જરૂરી પાણીના જથ્થાને ઘટાડવામાં મદદ મળી છે, જે બદલામાં વન્યજીવન અને ઇકોસિસ્ટમનું રક્ષણ કરવામાં મદદ કરી છે.પાણી એ એક મહત્વપૂર્ણ સંસાધન છે જેની સાથે આપણે સાવચેત રહેવાની જરૂર છે. આપણે તેનો કુશળતાપૂર્વક ઉપયોગ કરવાની ખાતરી કરવાની જરૂર છે જેથી ભવિષ્યમાં લોકોને પાણી મળી શકે.
વિશ્વના જળ સંસાધનોની સ્થિતિ
પ્રાણી જીવન માટે જરૂરી છે.
પીવાના સિંચાઈથી લઈને ઉત્પાદન સુધી દરેક વસ્તુ માટે તે જરૂરી છે. વિશ્વના જળ સંસાધનોની સ્થિતિનો અહેવાલ આપણા વિશ્વના જળ સંસાધનોની સ્થિતિ અને તેનો ઉપયોગ કેવી રીતે થઈ રહ્યો છે તેની ઝાંખી આપે છે.
રિપોર્ટ અનુસાર, વૈશ્વિક ઉત્પાદન કરતાં પાણીની વૈશ્વિક માંગ ઝડપથી વધી રહી છે. આનાથી વિશ્વના ઘણા ભાગોમાં પાણીની અછત અને પ્રદૂષણની સમસ્યા ઊભી થઈ રહી છે. અહેવાલમાં જળ સંસાધનો સામે આવતા ચાર મુખ્ય પડકારોની ઓળખ કરવામાં આવી છે: અતિશય શોષણ, આબોહવા પરિવર્તન, વસ્તી વૃદ્ધિ અને શહેરીકરણ. સ્ટેટ ઑફ ધ વર્લ્ડ વોટર રિસોર્સિસ રિપોર્ટ આ પડકારોને પહોંચી વળવા માટે ઘણી ભલામણો આપે છે. તે બહેતર સિંચાઈ તકનીકો અને સ્માર્ટ ગંદાપાણી વ્યવસ્થાપન સહિત સુધારેલ જળ વ્યવસ્થાપન માટે કહે છે. તે કાર અને કારખાનાઓમાંથી કાર્બન ડાયોક્સાઇડ જેવા હવામાન પરિવર્તનમાં ફાળો આપતા ઉત્સર્જનને ઘટાડવાની પણ ભલામણ કરે છે.
જળ નહીં તો જીવન નહીં
આજે આપડે સૌ કોઈ ગમેતેમ પાણીનો ઉપયોગ કરતા થઈ ગયા છે. એમ કહીએ તો પણ બરાબર છે કે આપણે પાણીનો તદ્દન વેડફાટ કરી રહ્યા છે. જો પાણીને બચાવવામાં કે તેનો જરૂર મુજબ જ ઉપયોગ કરવામાં નહીં આવે તો એ સમય દૂર નથી કે આવનાર પેઢીને પાણી પણ પડીકે બંધાયેલા મળશે. વિદેશોમાં તો આપણે જોઈએ છીએ કે કોલડ્રિંક્સ કરતા તો ત્યાં પાણી મોંઘા છે. તો આવનાર સમયમાં ભારતમાં પણ આવુ કઈ થશે તો આ બધી સમસ્યા આવનાર પેઢીને સહન કરવી પડશે. તેમજ જો જળ નહીં રહે તો તેના જીવન પણ નહીં રહે.
