બંધારણ દિવસઃ નાગરિકોને સમાન હકની સાથે ફરજોનો પણ દસ્તાવેજ છે દેશનું બંધારણ

અમદાવાદ, 26 નવેમ્બર: સ્વતંત્ર ભારતના ઈતિહાસમાં આજનો દિવસ ખૂબ જ ખાસ માનવામાં આવે છે. આ દિવસે દેશમાં ઔપચારિક રીતે સાલ 1949માં બંધારણ અપનાવવામાં આવ્યું હતું. જો કે તેનો અમલ 26 જાન્યુઆરી 1950ના રોજ થયો હતો. કોઈપણ દેશનું શાસન તેના બંધારણ પર નિર્ભર કરે છે. બંધારણ જેટલું મજબૂત હશે તેટલી જ ન્યાયિક પ્રક્રિયા વધુ મજબૂત થશે. દુનિયાના સૌથી મોટા બંધારણને તૈયાર કરવાનો ફાળો ડૉ.બી.આર. આંબેડકરને જાય છે…જુઓ આ ખાસ વીડિયો…

26 નવેમ્બરને રાષ્ટ્રીય કાયદા દિવસ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. 26 નવેમ્બર સૌપ્રથમ કાયદો દિવસ તરીકે ઉજવવામાં આવ્યો હતો. તેનું કારણ એ હતું કે 1930માં કોંગ્રેસ લાહોર કોન્ફરન્સમાં પૂર્ણ સ્વરાજની પ્રતિજ્ઞા પસાર કરવામાં આવી હતી. ત્યારબાદ, 19 નવેમ્બર 2015 ના રોજ સામાજિક ન્યાય મંત્રાલયે ભારત સરકાર દ્વારા તેને મંજૂરી આપી હતી. 26 નવેમ્બરને બંધારણ દિવસ તરીકે ઉજવવાનું નક્કી કરવામાં આવ્યું હતું. લોકોમાં બંધારણ વિશે જાગૃતિ આવે અને બંધારણીય મૂલ્યોનો પ્રચાર અને પ્રચાર થાય તે માટે આ નિર્ણય લેવામાં આવ્યો હતો.

ભારતનું બંધારણ તૈયાર કરવામાં કુલ બે વર્ષ, 11 મહિના અને 18 દિવસનો સમય લાગ્યો હતો. આપણું બંધારણ દેશના દરેક નાગરિકને સ્વતંત્ર ભારતમાં રહેવાનો સમાન અધિકાર આપે છે. બંધારણ દિવસની ઉજવણીનો એકમાત્ર હેતુ પશ્ચિમી સંસ્કૃતિના યુગમાં દેશના યુવાનોમાં બંધારણના મૂલ્યોને પ્રોત્સાહન આપવાનો છે.

VIDEO | President Droupadi Murmu and Union Law minister @arjunrammeghwal pay tributes to Dr BR Ambedkar on the occasion of Constitution Day at Supreme Court in Delhi. pic.twitter.com/gvRAhqqxN2

— Press Trust of India (@PTI_News) November 26, 2023

રાષ્ટ્રપતિ મુર્મૂએ ડૉ.આંબેડકરને શ્રદ્ધાંજલિ અર્પણ કરી

ભારતના રાષ્ટ્રપતિ દ્રૌપદી મુર્મુએ રવિવારે ભારતની સર્વોચ્ચ અદાલતમાં ડૉ. બી.આર. આંબેડકરની પ્રતિમાનું અનાવરણ કર્યું. તેમજ તેમની પ્રતિમા પર પુષ્પાવર્ષા કરી શ્રદ્ધાંજલિ પાઠવી હતી. ભારતના મુખ્ય ન્યાયાધીશ ડીવાય ચંદ્રચુડ, કેન્દ્રીય કાયદા મંત્રી અર્જુન રામ મેઘવાલ અને અન્ય મહાનુભાવોની હાજરીમાં બંધારણ દિવસના અવસર પર પ્રતિમાનું અનાવરણ કરાયું હતું.

‘मन की बात’ कार्यक्रम में प्रधानमंत्री मोदी, “26 नवंबर 1949 को संविधान सभा ने भारत के संविधान को अंगीकार किया था। देश के सभी देशवासियों को मैं संविधान दिवस की बहुत बहुत शुभकामनाएं देता हूं। हम सब मिलकर विकसित भारत के संकल्प को जरूर पूरा करेंगे।” pic.twitter.com/SmGKwKJpOz

— ANI_HindiNews (@AHindinews) November 26, 2023

વડાપ્રધાન મોદી સંવિધાન દિવસની શુભેચ્છા આપી

વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી મન કી બાતના 107મા એપિસોડમાં રાષ્ટ્રને સંબોધિત કરી રહ્યા છે. આ એપિસોડમાં પીએમ મોદીએ દેશને સંવિધાન દિવસની શુભેચ્છા પાઠવી હતી અને 26/11ના હુમલાને પણ યાદ કર્યો હતો.

માહિતી નિયામકની કચેરી ખાતે  બંધારણ દિવસની ઉજવણી 

‘બંધારણ દિવસ’ની ઉજવણીના ભાગરૂપે સમગ્ર રાજ્યની સરકારી કચેરીઓ, બોર્ડ, કોર્પોરેશન, સ્થાનિક સ્વરાજની સંસ્થાઓ, સ્વાયત્ત સંસ્થાઓ તેમજ શૈક્ષણિક સંસ્થાઓમાં કચેરીના સ્થળે બંધારણના આમુખનું વાંચન કરવામાં આવ્યું હતું. તે ઉપરાંત બંધારણના મૂળભત સિદ્ધાંતો તેમજ આદર્શો અંગે વેબિનાર કાર્યક્રમો યોજાયા હતા. આ કાર્યક્રમના ભાગરૂપે માહિતી નિયામકની કચેરી ખાતે માહિતી ખાતાના અધિકારી કર્મચારીઓ દ્વારા બંધારણના આમુખનું વાંચન કરી બંધારણ દિવસની ઉજવણી કરવામાં આવી હતી.

બંધારણની જરૂર કેમ પડી?

જ્યારે દેશમાં બ્રિટિશ શાસનનો અંત આવવાનો હતો ત્યારે ભારતને એક કાયદાકીય પુસ્તકની જરૂર હતી જે દેશમાં રહેતા તમામ ધર્મોના લોકોમાં એકતા અને સમાનતા જાળવી રાખે. દેશ એક થાય અને તમામ લોકોને કોઈપણ પ્રકારના ભેદભાવ વગર તમામ અધિકારો મળે તે માટે આ પુસ્તકની જરૂર હતી. આ જોતા સ્વતંત્રતા સેનાનીઓમાં બંધારણ બનાવવાની માગ ઉઠવા લાગી. જ્યારે દેશ આઝાદ થવાનો હતો ત્યારે બંધારણ સભાની રચનાની માગ ઉભી થવા લાગી.

આ વિધાનસભાની પ્રથમ બેઠક વર્ષ 1946માં 9 ડિસેમ્બરના રોજ મળી હતી. સંસદ ભવનના સેન્ટ્રલ હોલમાં યોજાયેલી આ બેઠકમાં 207 સભ્યો હાજર રહ્યા હતા. જ્યારે બંધારણ સભાની રચના થઈ ત્યારે આ વિધાનસભામાં 389 સભ્યો હતા પરંતુ બાદમાં તેમની સંખ્યા ઘટીને 299 થઈ ગઈ. આવું એટલા માટે થયું કારણ કે જ્યારે આઝાદી પછી દેશનું વિભાજન થયું ત્યારે કેટલાક રજવાડાઓ હવે આ વિધાનસભાનો ભાગ ન હતા અને સભ્યોની સંખ્યામાં ઘટાડો થયો હતો.

બંધારણ કેવી રીતે બનાવવામાં આવ્યું?

દેશને આઝાદી મળે તે પહેલા જ સ્વતંત્રતા સેનાનીઓએ સ્વતંત્ર ભારતનું બંધારણ કેવું હશે તેની ચર્ચા શરૂ કરી દીધી હતી. બંધારણ સભાની પ્રથમ બેઠક 9 ડિસેમ્બર, 1946ના રોજ સંસદ ભવનના સેન્ટ્રલ હોલમાં મળી હતી. બંધારણ સભાની પ્રથમ બેઠકમાં કુલ 207 સભ્યો હાજર હતા. તે સમયે દેશનું બંધારણ બનાવવા માટે અંદાજે 1 કરોડ રૂપિયાનો ખર્ચ કરવામાં આવ્યો હતો. બંધારણની મૂળ નકલ પ્રેમ બિહારી નારાયણ રાયજાદા દ્વારા લખવામાં આવી હતી. ભારતીય બંધારણ વિશ્વનું સૌથી મોટું લેખિત બંધારણ છે.

બંધારણની મૂળ નકલ પ્રેમ બિહારી નારાયણ રાયજાદા દ્વારા લખવામાં આવી હતી. તે ઉત્કૃષ્ટ સુલેખન દ્વારા ઇટાલિક અક્ષરોમાં લખવામાં આવી છે. બંધારણની મૂળ નકલો હિન્દી અને અંગ્રેજી એમ બે ભાષાઓમાં લખવામાં આવી હતી. આજે પણ ભારતની સંસદમાં તેને હિલિયમ ભરેલા બોક્સમાં સુરક્ષિત રીતે રાખવામાં આવેલ છે.

ડો. ભીમરાવ આંબેડકરના નેતૃત્વમાં મુસદ્દા સમિતિની રચના

જો કે, 29 ઓગસ્ટ 1947 ના રોજ, બંધારણ સભામાં એક મોટો નિર્ણય લેવામાં આવ્યો અને ડૉ. ભીમરાવ આંબેડકરના નેતૃત્વ હેઠળ એક મુસદ્દા સમિતિની રચના કરવામાં આવી. આ પછી, તે 26 નવેમ્બર 1949 ના રોજ એટલે કે આ દિવસે સ્વીકારવામાં આવ્યું હતું અને બાદમાં 26 જાન્યુઆરી 1950 ના રોજ તેને લાગુ કરવામાં આવ્યું હતું.

આ પણ વાંચો: મુંબઈ 26/11 હુમલાને આજે 15 વર્ષ પૂર્ણ : 10 આતંકીઓ દ્વારા 60 કલાકનો આતંક અને અંધાધૂંધ ગોળીબાર