‘ચાઈલ્ડ પોર્નોગ્રાફી જોવી એ ગુનો નથી પણ…’, ચાઈલ્ડ પોર્નોગ્રાફી પર SCની મોટી ટિપ્પણી, જાણો શું છે તેને લગતા કાયદા

HD ન્યૂઝ ડેસ્ક, 22 એપ્રિલ : ચાઈલ્ડ પોર્નોગ્રાફી સંબંધિત મામલા પર સુપ્રીમ કોર્ટે સ્પષ્ટ કર્યું કે બાળકનું પોર્ન જોવું એ ગુનો નથી, પરંતુ પોર્નમાં બાળકનો ઉપયોગ કરવો એ ગુનાના દાયરામાં આવે છે. મદ્રાસ હાઈકોર્ટના નિર્ણયને પડકારતી અરજીની સુનાવણી દરમિયાન સુપ્રીમ કોર્ટે આ ટિપ્પણી કરી હતી. મદ્રાસ હાઈકોર્ટે ચાઈલ્ડ પોર્નોગ્રાફીને પોક્સો અને આઈટી એક્ટ હેઠળ ગુનાના દાયરાની બહાર રાખવાનો નિર્ણય કર્યો હતો.

ચીફ જસ્ટિસ ડીવાય ચંદ્રચુડ અને જસ્ટિસ જેબી પારડીવાલાની બેંચ આ મામલે સુનાવણી કરતા શુક્રવારે કહ્યું, ‘પોર્ન જોવું ગુનો ન હોઈ શકે, ચાઈલ્ડ પોર્નોગ્રાફી જોવી પણ ગુનો નહીં હોય. બાળકનું પોર્ન જોવું કદાચ ગુનો નથી, પરંતુ પોર્નોગ્રાફીમાં બાળકનો ઉપયોગ કરવો એ ગુનો છે.

મદ્રાસ હાઈકોર્ટના નિર્ણયને બે એનજીઓ ‘જસ્ટ રાઈટ્સ ફોર ચિલ્ડ્રન એલાયન્સ’ અને ‘બચપન બચાવો આંદોલન’ દ્વારા સુપ્રીમ કોર્ટમાં પડકારવામાં આવ્યો હતો. આ મામલે સુપ્રીમ કોર્ટમાં સુનાવણી પૂર્ણ થઈ ગઈ છે. કોર્ટે પોતાનો નિર્ણય અનામત રાખ્યો છે.

શું હતો મદ્રાસ હાઈકોર્ટનો નિર્ણય?

ઇન્ટરનેટ પરથી ચાઇલ્ડ પોર્નોગ્રાફી ડાઉનલોડ કરવા બદલ 28 વર્ષના યુવક વિરુદ્ધ પોક્સો એક્ટ અને આઇટી એક્ટ હેઠળ કેસ નોંધવામાં આવ્યો હતો. આ કેસ અંબત્તુર પોલીસ સ્ટેશનમાં નોંધવામાં આવ્યો હતો. પરંતુ હાઈકોર્ટના જસ્ટિસ આનંદ વેંકટેશે આ કેસને ફગાવી દેતા કહ્યું કે ચાઈલ્ડ પોર્નોગ્રાફી જોવી એ પોક્સો અને આઈટી એક્ટ હેઠળ ગુનો નથી.

કોર્ટે એમ પણ કહ્યું હતું કે આરોપીને પોર્ન જોવાની આદત હતી, પરંતુ તેણે આ પહેલા ક્યારેય ચાઈલ્ડ પોર્ન જોયું નથી. તેમજ તેણે ડાઉનલોડ કરેલ વિડિયો કોઈની સાથે શેર કર્યો ન હતો. કેસ રદ કરતી વખતે હાઈકોર્ટે કહ્યું હતું કે GenZ પોર્ન જોવાની લત ધરાવે છે અને તેમને સજા કરવાને બદલે તેમને જાગૃત કરવામાં આવે. કોર્ટે આરોપીને સલાહ આપી હતી કે જો તે હજુ પણ પોર્ન જોવાની લત ધરાવે છે તો તેણે કાઉન્સેલિંગ લેવું જોઈએ.

સુપ્રીમ કોર્ટે શું કહ્યું?

મદ્રાસ હાઈકોર્ટના આ નિર્ણયને બે એનજીઓએ સુપ્રીમ કોર્ટમાં પડકાર્યો હતો. ચીફ જસ્ટિસ ડીવાય ચંદ્રચુડ અને જસ્ટિસ જેબી પારડીવાલાની બેંચે  આ અંગે સુનાવણી કરી હતી.

‘જસ્ટ રાઈટ્સ ફોર ચિલ્ડ્રન એલાયન્સ’ તરફથી હાજર રહેલા વરિષ્ઠ વકીલ એચએસ ફૂલકાએ કહ્યું કે પોક્સો એક્ટ કહે છે કે જો આવો કોઈ વીડિયો કે ફોટો હોય તો પણ તેને તાત્કાલિક ડિલીટ કરી દેવો જોઈએ, પરંતુ આ કેસમાં આરોપી સતત તે વીડિયો જોઈ રહ્યો હતો. તેની પાસે આ વીડિયો બે વર્ષથી હતો અને તે સતત જોઈ રહ્યો હતો.

ચીફ જસ્ટિસે પૂછ્યું, ‘શું વોટ્સએપ પર ચાઈલ્ડ પોર્ન મેળવવું ગુનો નથી?’ આ પછી જસ્ટિસ પારડીવાલાએ પૂછ્યું, ‘શું બે વર્ષ સુધી તમારા મોબાઈલમાં વીડિયો રાખવા એ ગુનો છે?’

આરોપીના વકીલે દલીલ કરી હતી કે, ‘તે વીડિયો વોટ્સએપ પરથી ઓટો-ડાઉનલોડ કરવામાં આવ્યો હતો. જો વોટ્સએપ પર કોઈ ફાઈલ આવે અને કોઈએ ઓટો ડાઉનલોડ સેટિંગ ઓન કર્યું હોય તો તે ઓટોમેટિક ડાઉનલોડ થઈ જાય છે. આના પર ચીફ જસ્ટિસે કહ્યું, ‘તમને કેવી રીતે ખબર ન પડી કે તમારા ફોનમાં વીડિયો છે. તમારે જાણવું જોઈએ કે આ ગુનો છે. કોર્ટે કહ્યું કે સવાલ એ છે કે કોઈ અન્ય દ્વારા મોકલવામાં આવેલા ચાઈલ્ડ પોર્ન વીડિયોને ડાઉનલોડ કરવો પોક્સો હેઠળ ગુનો છે કે નહીં?

પોર્નોગ્રાફી સંબંધિત કાયદો શું છે?

આપણા દેશમાં ભલે ખાનગીમાં પોર્ન જોવામાં કોઈ વાંધો ન હોય, પરંતુ અશ્લીલ વીડિયો કે ફોટો જોવો, ડાઉનલોડ કરવો અને વાયરલ કરવો એ ગુનો છે. આમ કરવાથી ઈન્ફોર્મેશન ટેક્નોલોજી એક્ટની કલમ 67, 67A, 67B હેઠળ જેલ અને દંડ થઈ શકે છે.

કલમ 67 હેઠળ પહેલીવાર પોર્ન કન્ટેન્ટ જોવા, ડાઉનલોડ કરવા અને વાયરલ કરવા પર 3 વર્ષની જેલ અને 5 લાખ રૂપિયાનો દંડ છે. જો બીજી વખત પકડાય તો 5 વર્ષની જેલ અને 10 લાખ રૂપિયાનો દંડ થઈ શકે છે.

કલમ 67A હેઠળ, જો મોબાઇલમાં પોર્ન સામગ્રી ધરાવે છે અને તેને વાયરલ કરે છે અને પહેલીવાર પકડાય છે તો સજા 5 વર્ષની જેલ અને 10 લાખ રૂપિયાનો દંડ થઈ શકે છે. જો બીજી વખત પકડાય તો 7 વર્ષની જેલ અને 10 લાખ રૂપિયાનો દંડ થઈ શકે છે.

તે જ સમયે, કલમ 67B કહે છે કે જો કોઈના મોબાઈલમાં ચાઈલ્ડ પોર્નોગ્રાફી સાથે સંબંધિત કોઈ વીડિયો અથવા ફોટો જોવા મળે છે, તો જો પહેલીવાર પકડાય છે, તો સજા 5 વર્ષની જેલ અને 10 લાખ રૂપિયાનો દંડ થશે. જો બીજી વખત પકડાશે તો તેને 7 વર્ષની જેલ અને 10 લાખ રૂપિયાનો દંડ ભરવો પડશે.

આઈપીસીમાં પણ સજાની જોગવાઈ છે

પોર્નોગ્રાફી કે અશ્લીલતા અંગે ભારતીય દંડ સંહિતા (IPC)માં પણ સજાની જોગવાઈ છે. આઈપીસીની કલમ 292 અને 293માં આ માટે સજાની જોગવાઈ છે.

કલમ 292 હેઠળ, અશ્લીલ ચીજવસ્તુઓનું વેચાણ, વિતરણ, પ્રદર્શન અથવા પ્રસાર કરવો એ ગુનો છે. જો તે પહેલીવાર આવું કરતા પકડાય છે, તો તેને 2 વર્ષની જેલ અને 2,000 રૂપિયા સુધીનો દંડ થઈ શકે છે. જો બીજી વખત પકડાય તો તેને 5 વર્ષ સુધીની જેલ અને 5,000 રૂપિયાનો દંડ થઈ શકે છે.

જ્યારે કલમ 293 હેઠળ, 20 વર્ષથી ઓછી ઉંમરની વ્યક્તિને અશ્લીલ વસ્તુઓ બતાવવી, વેચવી, ભાડે આપવી અથવા તેનું વિતરણ કરવું એ ગુનો છે. જો પહેલીવાર આવું કરવા માટે દોષિત ઠરે તો 3 વર્ષની જેલ અને 2000 રૂપિયાના દંડની જોગવાઈ છે. જો બીજી વખત દોષી સાબિત થાય તો 7 વર્ષની જેલ અને 5000 રૂપિયાનો દંડ થઈ શકે છે.

બાળ પોર્નોગ્રાફી પર કાયદો કડક છે

પ્રોટેક્શન ઓફ ચિલ્ડ્રન ફ્રોમ સેક્સ્યુઅલ ઓફેન્સ (POCSO) એક્ટમાં ચાઈલ્ડ પોર્નોગ્રાફી માટે કડક સજાની જોગવાઈ છે. આ કાયદાની કલમ 14માં એવી જોગવાઈ છે કે જો કોઈ વ્યક્તિ અશ્લીલ સામગ્રી માટે બાળકનો ઉપયોગ કરે છે તો તેને આજીવન કેદ સુધીની સજા થઈ શકે છે. તેમજ દંડ પણ થઈ શકે છે.

તે જ સમયે, POCSO એક્ટની કલમ 15 કહે છે કે જો કોઈ વ્યક્તિ પાસે ચાઇલ્ડ પોર્નોગ્રાફી સંબંધિત સામગ્રી હોય, તો તેને ત્રણ વર્ષ સુધીની જેલ અથવા દંડ અથવા બંનેની સજા થઈ શકે છે.

ખાનગી જગ્યામાં પોર્ન જોવું એ ગુનો નથી

કેરળ હાઈકોર્ટ અને સુપ્રીમ કોર્ટે તેમના અગાઉના નિર્ણયોમાં સ્પષ્ટ કર્યું છે કે ખાનગી જગ્યામાં પોર્ન જોવું એ ગુનો નથી. પરંતુ બંને નિર્ણયોમાં કેટલીક બાબતો છે જેને ધ્યાનમાં રાખવાની જરૂર છે.

ગયા વર્ષે કેરળ હાઈકોર્ટે એક કેસમાં ચુકાદો આપતા કહ્યું હતું કે, ‘સદીઓથી પોર્નોગ્રાફી પ્રચલિત છે. પરંતુ આજના નવા ડિજિટલ યુગમાં તે વધુ સુલભ બની ગયું છે. તે બાળકો અને વયસ્કોની આંગળીના વેઢે ઉપલબ્ધ છે. સવાલ એ છે કે જો કોઈ વ્યક્તિ પોતાના અંગત સમયમાં પોર્ન વીડિયો બીજાને બતાવ્યા વિના જોતો હોય તો તે ગુનો છે કે નહીં? કોર્ટ તેને ગુનાના દાયરામાં લાવી શકતી નથી, કારણ કે તે વ્યક્તિની વ્યક્તિગત પસંદગી હોઈ શકે છે અને તેમાં દખલ કરવી તેની ગોપનીયતામાં ઘૂસણખોરી કરવા સમાન છે.

અગાઉ 2015માં સુપ્રીમ કોર્ટે એક નિર્ણયમાં કહ્યું હતું કે ખાનગી જગ્યામાં પોર્ન જોવું ખોટું નથી. સુપ્રીમ કોર્ટે એમ પણ કહ્યું હતું કે એકલા પોર્ન જોવામાં કોઈ નુકસાન નથી, પરંતુ ચાઈલ્ડ પોર્નોગ્રાફી અથવા બળાત્કાર અથવા મહિલાઓ વિરુદ્ધ હિંસા સંબંધિત અશ્લીલ સામગ્રી જોવી અથવા એકત્રિત કરવી એ ગુનાના દાયરામાં આવે છે.

આ પણ વાંચો: પાકિસ્તાની સેનાપતિઓ પણ આ મંદિરમાં માથું નમાવે છે, જાણો તેનું મહત્ત્વ