આધ્યાત્મિકતા અને પરંપરાનો અદ્ભુત સંગમ છે પ્રયાગરાજ મહાકુંભ, જાણો તેનું પૌરાણિક મહત્ત્વ
HD ન્યૂઝ ડેસ્ક, 30 નવેમ્બર : મહાકુંભ મેળો દેશના સૌથી મોટા ધાર્મિક કાર્યક્રમોમાંનો એક છે. જે ચાર મુખ્ય સ્થળો પ્રયાગરાજ, હરિદ્વાર, ઉજ્જૈન અને નાસિકમાં દર 12 વર્ષે યોજાય છે. ધાર્મિક માન્યતાઓ અનુસાર, મહાકુંભ દરમિયાન ગંગા નદીમાં સ્નાન કરવાથી વ્યક્તિ જન્મ અને મૃત્યુના ચક્રમાંથી મુક્ત થાય છે. આવી સ્થિતિમાં કુંભ મેળામાં લાખો શ્રદ્ધાળુઓ સ્નાન કરવા આવે છે.
મહાકુંભ મેળામાં લાખો ભક્તો ગંગા, યમુના અને સરસ્વતી નદીઓના સંગમ પર આવે છે અને પવિત્ર સ્નાન કરે છે અને તેને મોક્ષ પ્રાપ્ત કરવાનો અવસર માનવામાં આવે છે. ખાસ ખગોળીય સંયોગના આધારે તેનું આયોજન કરવામાં આવ્યું છે. એવું માનવામાં આવે છે કે પ્રાચીન સમયમાં દેવતાઓ અને દાનવો વચ્ચે યુદ્ધ થયું હતું, જે દરમિયાન સમુદ્ર મંથનમાંથી અમૃતનું પાત્ર પ્રાપ્ત થયું હતું. આ અમૃત કલશમાંથી પવિત્ર જળ પ્રયાગરાજ, હરિદ્વાર, ઉજ્જૈન અને નાસિકમાં પડ્યું હતું. આ જ કારણ છે કે આ સ્થળો પર મહા કુંભ મેળાનું આયોજન કરવામાં આવે છે.
આ મહાકુંભ સાથે જોડાયેલી ધાર્મિક માન્યતા છે
એવું માનવામાં આવે છે કે પ્રાચીન સમયમાં દેવતાઓ અને દાનવો વચ્ચે યુદ્ધ થયું હતું, જે દરમિયાન સમુદ્ર મંથનમાંથી અમૃતનું પાત્ર પ્રાપ્ત થયું હતું. દેવતાઓ અને દાનવોએ સમુદ્ર મંથન અને તેમાંથી નીકળેલા તમામ રત્નોને વિભાજીત કરવાનું નક્કી કર્યું. મહાસાગરના મંથનમાં જે સૌથી મૂલ્યવાન રત્ન નીકળ્યું તે અમૃત હતું. આવી સ્થિતિમાં તેને મેળવવા માટે દેવતાઓ અને દાનવો વચ્ચે યુદ્ધ થયું. રાક્ષસોથી અમૃત બચાવવા માટે, ભગવાન વિષ્ણુએ તે પાત્ર તેમના વાહન ગરુડને આપ્યું. જ્યારે રાક્ષસોએ ગરુડ પાસેથી તે પાત્ર છીનવી લેવાનો પ્રયાસ કર્યો, ત્યારે તે પાત્રમાંથી અમૃતના કેટલાક ટીપાં છલકાયા અને અલ્હાબાદ, નાસિક, હરિદ્વાર અને ઉજ્જૈનમાં પડ્યા. આ જ કારણ છે કે ત્યારથી દર 12 વર્ષે આ સ્થળો પર મહાકુંભ મેળાનું આયોજન કરવામાં આવે છે.
મહાકુંભ મેળો માત્ર ધાર્મિક દ્રષ્ટિકોણથી જ મહત્ત્વપૂર્ણ નથી, પરંતુ તે ભારતીય સંસ્કૃતિ, સામાજિક એકતા અને ભક્તિનું પ્રતીક પણ છે. આ વખતે 2025માં પ્રયાગરાજમાં મહાકુંભ મેળાનું આયોજન કરવામાં આવી રહ્યું છે. અગાઉ 2013માં પ્રયાગરાજમાં મહાકુંભનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું.
હરિદ્વાર મહાકુંભ એ હિન્દુ ધર્મની સૌથી મોટી અને મહત્ત્વપૂર્ણ ધાર્મિક ઘટનાઓમાંની એક છે. હરિદ્વારમાં હર કી પૌરી ખાતે દર 12 વર્ષમાં એકવાર આ મેળાનું આયોજન કરવામાં આવે છે. જ્યાં લાખો ભક્તો ગંગા નદીમાં સ્નાન કરવા આવે છે. આ સમય દરમિયાન, ભક્તો તેમના પાપોમાંથી મુક્તિ મેળવવા માટે ગંગાના પવિત્ર જળમાં ડૂબકી લગાવે છે. અહીં સ્નાન કરવાથી ભક્તો તેમના જીવનના પાપોમાંથી મુક્ત થઈને મોક્ષ પ્રાપ્ત કરે છે.
મહાકુંભમાં વિવિધ અખાડાઓના ઋષિ-મુનિઓ પણ ભેગા થાય છે. આ સમય દરમિયાન તે હવન, પૂજા અને અન્ય ધાર્મિક વિધિઓમાં ભાગ લે છે. મહાકુંભમાં અમુક ચોક્કસ દિવસોને શાહી સ્નાન તરીકે ઉજવવામાં આવે છે. જેમાં ભક્તોની ભારે ભીડ જોવા મળે છે.
13 જાન્યુઆરીએ પોષ પૂર્ણિમાથી શરૂ થઈ રહ્યો છે
આ વખતે પ્રયાગરાજમાં સંગમના કિનારે મહા કુંભ મેળો યોજાઈ રહ્યો છે. આ મેળો 13 જાન્યુઆરીએ પોષ પૂર્ણિમાથી શરૂ થઈ રહ્યો છે અને 26 ફેબ્રુઆરી એટલે કે મહાશિવરાત્રી સુધી ચાલશે. કહેવાય છે કે આ વખતે મહા કુંભ મેળામાં દસ કરોડથી વધુ શ્રદ્ધાળુઓ ભાગ લેવાના છે. સંગમના કિનારે ગંગા, યમુના અને સરસ્વતી નદીઓ અદૃશ્ય રીતે સંગમ થાય છે અને આ સંગમમાં સ્નાન કરવાથી પુણ્ય મળે છે. મહા કુંભ મેળો પ્રયાગરાજમાં જ્યારે અર્ધ કુંભ મેળાનું આયોજન હરિદ્વાર, ઉજ્જૈન અને નાસિકમાં થાય છે. એવી માન્યતા છે કે મહા કુંભ મેળામાં સ્નાન કરવાથી વ્યક્તિના તમામ સાંસારિક પાપો અને વિપત્તિઓ ધોવાઈ જાય છે અને વ્યક્તિ જન્મ-મરણના ચક્રમાંથી મુક્ત થઈ જાય છે.
કુંભ અને અર્ધ કુંભ મેળાની સંભાવના ગ્રહોના વિશેષ સંયોગને કારણે જ બને છે. મહા કુંભની જેમ, જ્યારે સૂર્ય અને ગુરુ બંને સિંહ રાશિમાં ગોચર કરે છે, ત્યારે મહારાષ્ટ્રના નાસિકમાં અર્ધ કુંભ મેળાનું આયોજન કરવામાં આવે છે. આ સિવાય જ્યારે સૂર્ય મેષ રાશિમાં અને ગુરુ કુંભ રાશિમાં ગોચર કરે છે ત્યારે હરિદ્વારમાં કુંભ મેળાનું આયોજન કરવામાં આવે છે. જ્યારે ગુરુ સિંહ રાશિમાં અને સૂર્ય મેષ રાશિમાં હોય ત્યારે ઉજ્જૈનમાં કુંભ મેળાનું આયોજન કરવામાં આવે છે.
કુંભ મેળામાં અખાડાનું મહત્વ મહાકુંભ મેળામાં અખાડાઓનું મહત્વ
પ્રયાગરાજના કિનારે દર વખતે પૂર્ણ કુંભનું આયોજન કરવામાં આવે છે અને તેને સનાતન ધર્મનો સૌથી મોટો મેળાવડો કહેવામાં આવે છે કારણ કે શાહી અખાડાના સાધુઓ અહીં સ્નાન કરવા આવે છે. ઘોડાઓ અને હાથીઓ પર સવાર શાહી અખાડાઓ તેમના સંબંધિત લાવા લશ્કરો સાથે સાધુઓને સંગમ કાંઠે સ્નાન માટે લાવે છે જેને શાહી સ્નાન કહેવામાં આવે છે. તમને જણાવી દઈએ કે મેળાનું મુખ્ય કેન્દ્ર એવા અખાડામાં નાગા સાધુઓ પણ આવે છે. જો કે મેળામાં દરરોજ લાખો લોકો સ્નાન કરે છે, પરંતુ અખાડાઓ દ્વારા નિર્ધારિત શાહી સ્નાનની તિથિઓમાં સ્નાન કરવું અત્યંત પુણ્યપૂર્ણ માનવામાં આવે છે.
શાહી સ્નાનની તારીખો
13 જાન્યુઆરી 2024- પોષ પૂર્ણિમા
14 જાન્યુઆરી 2025 – મકરસંક્રાંતિ
29 જાન્યુઆરી 2025 – મૌની અમાવસ્યા
3 ફેબ્રુઆરી 2025 – વસંત પંચમી
12 ફેબ્રુઆરી – માઘ પૂર્ણિમા
26 ફેબ્રુઆરી – મહાશિવરાત્રીનો તહેવાર
આ પણ વાંચો :દીકરીના લગ્ન માટે પૈસા જોઈએ છે, ઉધાર લેવાની જરૂર નથી, -આ રહ્યા વિકલ્પો
બાબા વાંગાની ડરામણી ભવિષ્યવાણી: આ દેશમાં શરૂ થશે મુસ્લિમ શાસન, પૃથ્વીના અંતને લઈ કહી આ મોટી વાત
ગોલ્ડ ફંડ કે ગોલ્ડ ETF, કોણ આપશે વધુ નફો? જો તિજોરી ભરવાની ઉતાવળ છે તો અહીં રોકાણ કરો
ક્રેડિટ કાર્ડ વિના એરપોર્ટ પર માણો loungeનો આનંદ, આ ડેબિટ કાર્ડ કરશે મદદ
‘વડાપાવ’ કે ‘ચાની કીટલી’, કયા ધંધામાં છે વધુ કમાણી?
બાળકનો જન્મ થતાં જ કરો આ કામ, 18 વર્ષનો થાય ત્યાં સુધીમાં કરોડપતિ બની જશે
ઝડપથી સમાચાર મેળવવા માટે જોઈન કરો અમારા વોટ્સઅપ ગ્રુપમાં
