હવે રાજકીય પાર્ટીઓ નહીં આપી શકે ‘ખોટે-ખોટા વચનો’

દેશમાં મફત ચૂંટણી ભેટને લઈને ચાલી રહેલી ચર્ચા વચ્ચે ચૂંટણી પંચે કહ્યું છે કે ચૂંટણી વચનો આપનાર રાજકીય પક્ષોએ આ વચનો માટે નાણાં એકત્ર કરવાની કેવી યોજના બનાવી છે તેની વિગતો આપવી જોઈએ. ચૂંટણી પંચ દ્વારા સૂચવવામાં આવેલા નવા નિયમો પક્ષોને મતદારો પ્રત્યે વધુ જવાબદાર બનાવશે. ચૂંટણી પંચે રાજકીય પક્ષોને પત્ર લખીને તેમના મેનિફેસ્ટોમાં આપેલા વચનો માટે નાણાં એકત્ર કરવાના માર્ગો અને માધ્યમોની વિગતો માંગી છે. પક્ષકારોએ 19 ઓક્ટોબર સુધીમાં સૂચિત ફેરફારોનો જવાબ આપવાનો રહેશે. ચૂંટણી પંચે તેના પત્રમાં કહ્યું છે કે, “મતદાતાઓનો વિશ્વાસ ફક્ત એવા વચનો પર જ મેળવવો જોઈએ જે પૂર્ણ કરી શકાય.

પત્ર અનુસાર, કમિશને કહ્યું કે ચૂંટણી ઢંઢેરામાં સ્પષ્ટપણે દર્શાવવું જોઈએ કે વચનોની પારદર્શિતા, સમાનતા અને વિશ્વસનીયતાના હિતમાં નાણાકીય જરૂરિયાત કેવી રીતે અને કોના દ્વારા પૂરી થશે. કમિશનના મોડલ ઈલેક્શન કોડમાં પ્રસ્તાવિત સુધારા મુજબ ચૂંટણી ઢંઢેરામાં ચૂંટણી વચનોનું વાજબીપણું દર્શાવવું જોઈએ.

ચૂંટણી પંચની દરખાસ્તનો જવાબ આપતા, આમ આદમી પાર્ટીએ કહ્યું કે સરકારોએ કરદાતાઓના પૈસા રાજકારણીઓ, તેમના પરિવારના સભ્યો અને મિત્રોને લાભ આપવા માટે નહીં, પરંતુ જનતાને સુવિધાઓ આપવા માટે ખર્ચવા જોઈએ. પાર્ટીએ કહ્યું કે લોકોને વીજળી, પાણી, શાળાઓ અને અન્ય સુવિધાઓ પૂરી પાડવી એ કોઈપણ સરકારની “મુખ્ય જવાબદારી” છે.

કમિશનની દરખાસ્ત પર પાર્ટીના અભિપ્રાય વિશે પૂછવામાં આવતા, પાર્ટીના રાષ્ટ્રીય પ્રવક્તા આતિશીએ પત્રકારોને જણાવ્યું હતું કે, “આમ આદમી પાર્ટી તેના મંતવ્યો ચૂંટણી પંચ સમક્ષ રજૂ કરશે.” જ્યારે થોડા દિવસો પહેલા વડા પ્રધાને કેટલાક મુદ્દાઓ પર કટાક્ષ કર્યો હતો. રાજકીય પક્ષો “રેવાડી સંસ્કૃતિ” નો ઉલ્લેખ કરે છે. આ પછી ભારતીય જનતા પાર્ટી અને વિપક્ષી પાર્ટીઓ વચ્ચે આને લઈને ચર્ચા શરૂ થઈ.

રાજકીય પક્ષો દ્વારા કરવામાં આવેલા ચૂંટણી વચનોની ઘોષણા માટે સૂચિત ફોર્મેટ તથ્યોને તુલનાત્મક બનાવતી માહિતીની પ્રકૃતિને પ્રમાણિત કરવાનો પ્રયાસ કરે છે. વચનોની નાણાકીય અસરો અને નાણાકીય સંસાધનોની ઉપલબ્ધતા સૂચિત ફોર્મેટમાં જાહેર કરવી ફરજિયાત છે. સુધારણા દરખાસ્ત દ્વારા, ચૂંટણી પંચનો ઉદ્દેશ્ય મતદારોને જાહેરનામામાં આપેલા ચૂંટણી વચનોની નાણાકીય સદ્ધરતા વિશે અને તે રાજ્ય અથવા કેન્દ્ર સરકારની નાણાકીય ક્ષમતામાં છે કે કેમ તે વિશે માહિતગાર કરવાનો છે.

પંચે રાજકીય પક્ષો માટે ચૂંટણી ઢંઢેરામાં આપેલા વચનો સાથે સંકળાયેલી નાણાકીય જરૂરિયાતની વિગતો આપવા માટે એક ફોર્મેટનો પણ પ્રસ્તાવ મૂક્યો છે. તેમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે જો રાજકીય પક્ષોનો પ્રતિભાવ નિર્ધારિત સમયમર્યાદામાં નહીં આવે તો માની લેવામાં આવશે કે તેમની પાસે આ વિષય પર કહેવા માટે કંઈ ખાસ નથી. કમિશને કહ્યું છે કે માહિતીની સરખામણી માટે નિર્ધારિત ફોર્મેટ, માહિતીની પ્રકૃતિ અને માનકીકરણ જરૂરી છે.

ચૂંટણી પંચે એમ પણ કહ્યું હતું કે, આપેલા વચનોની નાણાકીય અસર અંગે પૂરતી માહિતી મેળવ્યા બાદ મતદારો પોતાનો વિકલ્પ પસંદ કરી શકશે. કમિશને એમ પણ કહ્યું હતું કે તે ચૂંટણી વચનો અને નાણાકીય સ્થિતિ પર અયોગ્ય પ્રભાવ અંગેની અપૂરતી માહિતીને અવગણી શકે નહીં. પંચે કહ્યું કે મોટા ભાગના રાજકીય પક્ષો તેને સમયસર ચૂંટણીની જાહેરાતની વિગતો આપતા નથી.