નવી આબકારી નીતિમાં કથિત ભ્રષ્ટાચાર દિલ્હી સરકારના ગળામાં ફાંસો બની ગયો છે. CBIએ ડેપ્યુટી સીએમ મનીષ સિસોદિયાની ધરપકડ કરી છે. CBI અને ED દ્વારા અનેક અધિકારીઓ અને AAP નેતાઓ વિરુદ્ધ તપાસ ચાલી રહી છે. 2021માં જ્યારે દિલ્હીની નવી આબકારી નીતિ અમલમાં આવી ત્યારે એવો દાવો કરવામાં આવ્યો હતો કે આવકમાં વધારો થશે. જો કે દિલ્હી સરકારની મુશ્કેલીઓ ચોક્કસ વધી ગઈ છે. એક વર્ષ પણ પસાર થયું ન હતું અને એક્સાઇઝ પોલિસી ભ્રષ્ટાચારના આક્ષેપોમાં ફસાઈ ગઈ હતી. જ્યારે એલજી વિનય કુમાર સક્સેનાએ સીબીઆઈ તપાસને મંજૂરી આપી, ત્યારે રાજકીય હંગામો પણ શરૂ થયો. સિસોદિયાની ધરપકડ સાથે આ હોબાળો ચરમસીમાએ પહોંચી ગયો છે. શું છે દિલ્હીનું કથિત દારૂ કૌભાંડ અને સિસોદિયા તેમાં કેવી રીતે સામેલ થયા, ધરપકડ બાદ શું થશે? જાણો આવા મહત્વના પ્રશ્નોના જવાબ.
આ પણ વાંચો : જાણો મનીષ સિસોદિયા સામે કઈ કલમો હેઠળ કેસ નોંધાયો, જો દોષિત સાબિત થશે તો કેટલા વર્ષની જેલ થશે
નવેમ્બર 2021 માં, દિલ્હી સરકારે ખૂબ જ ઉત્સાહ સાથે નવી આબકારી નીતિ શરૂ કરી. આ કારણે દિલ્હીમાં દારૂ ખૂબ સસ્તો થઈ ગયો અને છૂટક વેપારીઓને પણ છૂટ આપવામાં આવી. જો કે, ભાજપે આરોપ લગાવ્યો છે કે દારૂના લાયસન્સની વહેંચણીમાં ગોટાળા થઈ રહ્યા છે. પસંદગીના ડીલરોને લાભ મળ્યો હતો. જુલાઈ 2022 સુધીમાં, ગરમી એટલી તીવ્ર બની ગઈ કે લેફ્ટનન્ટ ગવર્નરે મુખ્ય સચિવ પાસેથી રિપોર્ટ માંગ્યો. રિપોર્ટના આધારે એલજીએ સીબીઆઈ તપાસને મંજૂરી આપી હતી. આ જ કેસની તપાસ દરમિયાન સીબીઆઈએ મનીષ સિસોદિયાની ધરપકડ કરી છે.
સીબીઆઈએ આ મામલે 15 લોકો અને અજાણ્યા લોકો વિરુદ્ધ FIR નોંધી છે. સિસોદિયાની સાથે CBI FIRમાં સામેલ આરોપીઓના નામ નીચે મુજબ છે.
- મનીષ સિસોદિયા
- અર્વા ગોપી કૃષ્ણ
- આનંદ તિવારી
- પંકજ ભટનાગર
- વિજય નાયર
- મનોજ રાય
- અમનદીપ ધાલ
- સમીર મહેન્દ્રુ
- અમિત અરોરા
- બડી રિટેલ પ્રાઇવેટ લિમિટેડ
- દિનેશ અરોરા
- મહાદેવ લિકર
- સની મારવાહ
- અરુણ રામચંદ્ર પિલ્લઈ
- અર્જુન પાંડે
- અજાણ્યો સરકારી કર્મચારી અને ખાનગી વ્યક્તિ
એન્ફોર્સમેન્ટ ડિરેક્ટોરેટ(ED) પણ દિલ્હી દારૂ કૌભાંડ કેસની તપાસ કરી રહ્યું છે. આ મામલામાં તેમણે આ મહિને ચાર્જશીટ દાખલ કરી હતી. EDની ચાર્જશીટમાં મુખ્યમંત્રી અરવિંદ કેજરીવાલ, ડેપ્યુટી સીએમ મનીષ સિસોદિયા, તેલંગાણાના સીએમ કેસીઆરની પુત્રી કે. કવિતા સહિત અનેક અગ્રણી વ્યક્તિઓના નામ સામે આવ્યા છે. કોરોના સમયગાળા દરમિયાન થયેલા નુકસાનની ભરપાઈ કરવા માટે, દારૂનું વેચાણ કરતી કંપનીઓ માટે 144.36 કરોડ રૂપિયાની લાઇસન્સ ફી માફ કરવામાં આવી હતી.
- L-1 ટેન્ડરમાં સામેલ કંપનીની રૂ. 30 કરોડની અર્નેસ્ટ ડિપોઝીટ મની કંપનીને પરત કરવામાં આવી હતી.
- વિદેશી દારૂ અને બિયરના કેસ પર મનસ્વી રીતે 50 રૂપિયા પ્રતિ કેસ ડિસ્કાઉન્ટ આપવામાં આવ્યું હતું, જેનો કંપનીઓએ લાભ લીધો હતો.
- બ્લેકલિસ્ટેડ કંપનીને બે ઝોન માટે કોન્ટ્રાક્ટ આપવામાં આવ્યો હતો.
- કાર્ટેલ પર પ્રતિબંધ હોવા છતાં, દારૂ વેચતી કંપનીઓના કાર્ટેલોને લાઇસન્સ આપવામાં આવ્યા હતા.
- એજન્ડા અને કેબિનેટ નોંધ પરિભ્રમણ કર્યા વિના, દરખાસ્તો મનસ્વી રીતે કેબિનેટમાં પસાર કરવામાં આવી હતી.
- દારૂના વિક્રેતાઓને ફાયદો પહોંચાડવા માટે ડ્રાય ડેની સંખ્યા 21 થી ઘટાડીને 3 કરવામાં આવી હતી.
- માસ્ટર પ્લાનના નિયમોનું ઉલ્લંઘન કરીને, દારૂના ઠેકાણાઓને અનુરૂપ વિસ્તારોમાં ખોલવાની મંજૂરી આપવામાં આવી હતી.
- કોન્ટ્રાક્ટરોનું કમિશન 2.5 ટકાથી વધારીને 12 ટકા કરવામાં આવ્યું હતું.
- બે ઝોનમાં, દારૂ ઉત્પાદક કંપનીને છૂટક ક્ષેત્રમાં દારૂનું વેચાણ કરવાની મંજૂરી આપવામાં આવી હતી.
- એલજીની મંજૂરી વિના પોલિસીને બે વખત લંબાવવામાં આવી હતી અને ડિસ્કાઉન્ટ ઓફર મનસ્વી રીતે આપવામાં આવી હતી, જેનાથી કેટલીક કંપનીઓને ફાયદો થયો હતો.
- નવી નીતિના અમલીકરણમાં GNCT એક્ટ-1991, ટ્રાન્ઝેક્શન ઑફ બિઝનેસ રૂલ્સ 1993, દિલ્હી એક્સાઇઝ એક્ટ 2009 અને દિલ્હી એક્સાઇઝ રૂલ્સ 2010નું ઉલ્લંઘન કરવામાં આવ્યું હતું.
- ટેન્ડર બહાર પાડવામાં આવ્યા પછી, 2021-22માં લાયસન્સધારકોને ઘણા અનુચિત લાભો આપવા માટે નિયત પ્રક્રિયાઓનું જાણી જોઈને ઉલ્લંઘન કરવામાં આવ્યું હતું.
નવેમ્બર 2022 માં, સીબીઆઈએ આ કેસમાં પ્રથમ ચાર્જશીટ દાખલ કરી. જો કે, તેમાં સિસોદિયાનું નામ તે સમયે સામેલ નોહતું. સીબીઆઈએ 26 ફેબ્રુઆરી 2023ના રોજ સિસોદિયાની લગભગ 8 કલાક પૂછપરછ કરી હતી. આ પછી તેમની ધરપકડ કરવામાં આવી હતી. તપાસ એજન્સીએ કહ્યું કે સિસોદિયા તપાસમાં સહકાર આપી રહ્યા નહતા. સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર સિસોદિયાને દસ્તાવેજી, ઈલેક્ટ્રોનિક અને ડિજિટલ પુરાવા અંગે પૂછપરછ કરવામાં આવી હતી.
મનીષ સિસોદિયાની ધરપકડ કરતા પહેલા સીબીઆઈએ તેમની વિરુદ્ધ પુરાવા અને સાક્ષી બંને તૈયાર કર્યા છે. મનીષ સિસોદિયાને પકડવામાં એક કોમ્પ્યુટરે સીબીઆઈને મદદ કરી હતી. એવો દાવો કરવામાં આવી રહ્યો છે કે સિસોદિયાના આ કોમ્પ્યુટરમાંથી મળેલી કડીઓના કારણે જ સીબીઆઈએ નક્કર કેસ તૈયાર કર્યો. ઑગસ્ટ 19ની તપાસ દરમિયાન એક્સાઇઝ ડિપાર્ટમેન્ટ પાસેથી જપ્ત કરાયેલ ડિજિટલ ડિવાઇસની તપાસ કરતી વખતે, એજન્સીએ એક્સાઇઝ પોલિસીના ડ્રાફ્ટ દસ્તાવેજોમાંથી પુરાવો મળ્યો હતો, જે એક્સાઇઝ ડિપાર્ટમેન્ટ નેટવર્કનો ભાગ ન હતો. એક્સાઇઝ વિભાગના અધિકારીની પૂછપરછ દરમિયાન એજન્સીને સિસોદિયાની ઓફિસના કોમ્પ્યુટરની ચાવી મળી હતી. સીબીઆઈએ બાદમાં 14 જાન્યુઆરીએ સિસોદિયાની ઓફિસમાંથી આ કોમ્પ્યુટર જપ્ત કર્યું હતું.
જો કે આ કમ્પ્યુટરમાંથી મોટાભાગની ફાઇલો ડિલીટ કરી નાખવામાં આવી હતી, એજન્સીએ તેની ફોરેન્સિક ટીમની મદદથી રેકોર્ડ પુનઃપ્રાપ્ત કર્યો હતો. ફોરેન્સિક તપાસમાં બહાર આવ્યું છે કે ઉપરોક્ત ફાઇલો બહારથી જનરેટ કરવામાં આવી હતી અને WhatsApp દ્વારા પ્રાપ્ત કરવામાં આવી હતી. ત્યારબાદ CBIએ 1996 બેચના DANICS અધિકારીને સમન્સ મોકલ્યા, જેઓ સિસોદિયાના સચિવ હતા, આ ફાઇલ પર પૂછપરછમાં અધિકારીએ કહ્યું, “સિસોદિયાએ મને અરવિંદ કેજરીવાલના નિવાસસ્થાને બોલાવ્યો, જ્યાં સત્યેન્દ્ર જૈન પણ માર્ચ 2021ના મધ્યમાં હાજર હતા, અને ડ્રાફ્ટ રિપોર્ટની નકલ આપી હતી.”
આ ડ્રાફ્ટ નકલમાં ‘12% પ્રોફિટ માર્જિન શરત’ નો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો હતો. 12% પ્રોફિટ માર્જિનની સ્થિતિ કેવી રીતે આવી તે અંગે કોઈ ચર્ચા કે કોઈ ફાઇલનો કોઈ રેકોર્ડ નહતો. ફેબ્રુઆરીના પ્રથમ સપ્તાહમાં, સીબીઆઈએ સીઆરપીસીની કલમ 164 હેઠળ મેજિસ્ટ્રેટ સમક્ષ ઉક્ત અધિકારીનું નિવેદન નોંધ્યું, જેથી તેને ફરિયાદ પક્ષના સાક્ષી બનાવી શકાય.
સિસોદિયાની ઓફિસમાંથી જપ્ત કરાયેલા પુરાવા અને તેમના સેક્રેટરીના નિવેદનથી સીબીઆઈ સિસોદિયા સુધી પહોંચી ગઈ. પૂછપરછ દરમિયાન, સિસોદિયાએ આ ડ્રાફ્ટ જીઓએમની નકલ વિશે વિગતો આપવાનો ઇનકાર કર્યો હતો. સીબીઆઈનું એમ પણ કહેવું છે કે સિસોદિયા તપાસમાં સહકાર નથી આપી રહ્યા. તે ઘણા સવાલોના જવાબ નથી આપી રહ્યા.
મનીષ સિસોદિયાને દિલ્હીની રાઉઝ એવન્યુ કોર્ટમાં રજૂ કરવામાં આવશે. સીબીઆઈ તેમને 2 અઠવાડિયાના રિમાન્ડ પર લઈને પૂછપરછ કરવા માંગે છે. સિસોદિયાના વકીલ તેમના અસીલને જામીન અપાવવાનો પ્રયાસ કરશે. જો કોર્ટ રિમાન્ડ મંજૂર કરે તો સિસોદિયાની લાંબી પૂછપરછ કરવી પડી શકે છે. રિમાન્ડની સ્થિતિમાં દિલ્હી સરકારના બજેટ 2023-24ને લઈને મુશ્કેલી પડશે. સિસોદિયા પાસે ફાઇનાન્સ પોર્ટફોલિયો પણ છે. આ કારણોસર સીબીઆઈએ અગાઉ સિસોદિયાને પૂછપરછમાંથી એક સપ્તાહની છૂટ આપી હતી.
અત્યાર સુધી શું બન્યું ?
- 17 નવેમ્બર 2021: દિલ્હી સરકારની નવી આબકારી નીતિ શરૂ, ભાજપે કૌભાંડ હોવાનો આરોપ લગાવ્યો.
- 1 જુલાઇ 2021: દિલ્હીના લેફ્ટનન્ટ ગવર્નરે મુખ્ય સચિવ પાસેથી નવી આબકારી નીતિમાં ભ્રષ્ટાચારના આરોપો અંગે રિપોર્ટ માંગ્યો.
- જુલાઈ 22, 2022: મુખ્ય સચિવ દ્વારા 8 જુલાઈના રોજ મોકલવામાં આવેલા અહેવાલના આધારે, એલજીએ ભ્રષ્ટાચારના આરોપોની સીબીઆઈ તપાસને મંજૂરી આપી.
- 28 જુલાઈ 2022: વધી રહેલા વિવાદને જોઈને દિલ્હી સરકારે નવી નીતિ પાછી ખેંચી લીધી. LGએ એક મહિનાનું એક્સટેન્શન આપ્યું.
- 17 ઓગસ્ટ, 2022: સીબીઆઈએ એક્સાઈઝ કેસમાં 16 લોકો વિરુદ્ધ FIR નોંધી, મનીષ સિસોદિયાને આરોપી નંબર 1 બનાવ્યો.
- 19 ઓગસ્ટ 2022: સીબીઆઈએ મનીષ સિસોદિયાના ઘર અને ઓફિસ પર દરોડા પાડ્યા અને કેટલાક દસ્તાવેજો અને સાધનો જપ્ત કર્યા.
- 30 ઓગસ્ટ 2022: સીબીઆઈની ટીમે ગાઝિયાબાદમાં પંજાબ નેશનલ બેંકમાં સિસોદિયાના બેંક લોકરની તપાસ કરી.
- 1 સપ્ટેમ્બર 2022: જૂની આબકારી નીતિ ફરીથી અમલમાં આવી.
- 6 સપ્ટેમ્બર 2022: CBI પછી, EDએ પણ નવી એક્સાઇઝ પોલિસી કેસમાં તપાસ શરૂ કરી, 35 થી વધુ સ્થળોએ દરોડા પાડવામાં આવ્યા.
- 19 સપ્ટેમ્બર, 2022: EDએ AAP ધારાસભ્ય અને MCD ચૂંટણી પ્રભારી દુર્ગેશ પાઠકને પૂછપરછ માટે સમન્સ પાઠવ્યું, 10 કલાક સુધી પૂછપરછ કરી.
- 27 સપ્ટેમ્બર 2022: એક્સાઇઝ કેસમાં પ્રથમ ધરપકડ. આમ આદમી પાર્ટીના કોમ્યુનિકેશન અને સોશિયલ મીડિયા ઈન્ચાર્જ તરીકે કામ કરતા વિજય નાયરની સીબીઆઈ દ્વારા ધરપકડ કરવામાં આવી હતી.
- 28 સપ્ટેમ્બર 2022: મની લોન્ડરિંગ એક્ટ હેઠળ કાર્યવાહી કરીને, EDએ દારૂના વેપારી સમીર મહેન્દ્રુની ધરપકડ કરી.
- ઑક્ટોબર 7, 2022: EDએ ફરીથી દેશભરમાં 30 થી વધુ સ્થળોએ દરોડા પાડ્યા, એક વ્યક્તિના ઘરેથી 1 કરોડ રૂપિયા રિકવર કર્યા.
- 17 ઑક્ટોબર 2022: સીબીઆઈએ મનીષ સિસોદિયાને પૂછપરછ માટે બોલાવ્યા, 8 કલાક પછી છોડી દીધા.
- 25 નવેમ્બર 2022: સીબીઆઈએ આ કેસમાં પ્રથમ ચાર્જશીટ દાખલ કરી, જેમાં મનીષ સિસોદિયાનું નામ આરોપી તરીકે નહોતું.
- 30 નવેમ્બર 2022: ઈડીના રિપોર્ટ દ્વારા આ કેસમાં પહેલીવાર તેલંગાણાના મુખ્યમંત્રી કે.કે. ચંદ્રશેખર રાવની પુત્રી કે. કવિતાનું નામ બહાર આવ્યું. કવિતા એક્સાઈઝ પોલિસી સંબંધિત દક્ષિણ ભારતીય કંપનીમાં સામેલ હોવાનો પણ દાવો કરવામાં આવ્યો હતો.
- 11 ડિસેમ્બર, 2022: સીબીઆઈની ટીમે હૈદરાબાદમાં કવિતાની પૂછપરછ કરી.
- 2 ફેબ્રુઆરી 2023: EDએ એક્સાઇઝ પોલિસી કેસમાં ચાર્જશીટ દાખલ કરી. આ મામલે પહેલીવાર સીએમ અરવિંદ કેજરીવાલનું નામ પણ સામે આવ્યું છે.
- 18 ફેબ્રુઆરી, 2023: સીબીઆઈએ ફરી એકવાર સમન્સ મોકલ્યું અને સિસોદિયાને 19 ફેબ્રુઆરીએ પૂછપરછ માટે બોલાવ્યા.
- ફેબ્રુઆરી 19, 2023: સિસોદિયાએ બજેટ બનાવવાની તેમની વ્યસ્તતાને ટાંકીને સીબીઆઈ પાસેથી થોડા દિવસોનો સમય માંગ્યો.
- 20 ફેબ્રુઆરી, 2023: સીબીઆઈએ સિસોદિયાને એક સપ્તાહનો સમય આપ્યો, 26 ફેબ્રુઆરીએ ફરીથી પૂછપરછ માટે બોલાવ્યા.
- 26 ફેબ્રુઆરી 2023: સીબીઆઈએ 8 કલાકની પૂછપરછ બાદ સિસોદિયાની ધરપકડ કરી.
