મનીષ સિસોદિયા : પિતા શિક્ષક, ગામમાં અભ્યાસ બાદ પત્રકાર, કેજરીવાલને મળ્યા અને પછી…
દિલ્હીના નાયબ મુખ્યમંત્રી મનીષ સિસોદિયાની સીબીઆઈ દ્વારા રવિવારે ધરપકડ કરવામાં આવી હતી. સોમવારે તેને કોર્ટમાં રજૂ કરવામાં આવ્યો હતો. અરવિંદ કેજરીવાલ પછી આમ આદમી પાર્ટીમાં મનીષ સિસોદિયા સૌથી શક્તિશાળી નેતા છે. આમ આદમી પાર્ટીના કાર્યકરો અને નેતાઓ તેમની ધરપકડનો વિરોધ કરી રહ્યા છે.
ઉત્તર પ્રદેશના એક સામાન્ય પરિવારમાં જન્મેલા સિસોદિયા એક સમયે પત્રકાર હતા. સિસોદિયા પત્રકારમાંથી રાજકારણી કેવી રીતે બન્યા? નાનપણથી લઈને અત્યાર સુધી તે પોતાના જીવનમાં કેવી રીતે આગળ વધ્યો? તેઓ અરવિંદ કેજરીવાલને કેવી રીતે મળ્યા અને તેમની રાજકીય સફર એકસાથે કેવી રીતે શરૂ થઈ? તેઓ AAPના બીજા સૌથી શક્તિશાળી નેતા કેવી રીતે બન્યા? આવો જાણીએ…
હાપુડમાં જન્મેલા પિતા શિક્ષક હતા
મનીષ સિસોદિયાનો જન્મ 5 જાન્યુઆરી 1972ના રોજ ઉત્તર પ્રદેશના હાપુડ જિલ્લાના ફાગોટા ગામમાં થયો હતો. સિસોદિયાના પિતા એક સાર્વજનિક શાળામાં શિક્ષક હતા. સિસોદિયાએ પ્રારંભિક શિક્ષણ ગામની જ સરકારી શાળામાંથી મેળવ્યું હતું. આ પછી સિસોદિયા દિલ્હી આવ્યા અને અહીં ઉચ્ચ શિક્ષણ મેળવ્યું. તેમણે 1993માં ભારતી વિદ્યા ભવનમાંથી પત્રકારત્વમાં ડિપ્લોમા મેળવ્યો હતો.
લાંબા સ્વરૂપનું પત્રકારત્વ
સિસોદિયા પત્રકારત્વમાં ડિપ્લોમા કર્યા પછી પત્રકાર બન્યા. તેમણે પ્રિન્ટ મીડિયાથી લઈને ઈલેક્ટ્રોનિક મીડિયા સુધી કામ કર્યું. સિસોદિયા એફએમ રેડિયોમાં પણ કામ કરતા હતા. 1996 થી 2005 સુધી તેઓ એક ખાનગી ન્યૂઝ ચેનલમાં રિપોર્ટર હતા. તેમણે 2006માં પત્રકારત્વ છોડી દીધું હતું.
સિસોદિયા અને કેજરીવાલ પહેલીવાર 1998માં મળ્યા હતા
દિલ્હીના મુખ્યમંત્રી અરવિંદ કેજરીવાલ અને મનીષ સિસોદિયાની મિત્રતા વર્ષો જૂની છે. એક રિપોર્ટ અનુસાર, બંને પહેલીવાર 1998માં મળ્યા હતા. ત્યારે અરવિંદ કેજરીવાલ આઈઆરએસ ઓફિસર હતા અને ઝૂંપડપટ્ટીમાં રહેતા લોકો માટે સમાજસેવા કરતા હતા. આ દરમિયાન સિસોદિયાએ એક કાર્યક્રમમાં પોતાની વાર્તા કવર કરી હતી. અહીંથી બંનેની મિત્રતા શરૂ થઈ. બાદમાં તેમણે અરવિંદ કેજરીવાલ સાથે મળીને ‘પબ્લિક કોઝ રિસર્ચ ફાઉન્ડેશન’ની સ્થાપના કરી. બંનેએ ‘પરિવર્તન’ એનજીઓ પણ બનાવી. એક ઈન્ટરવ્યુમાં કેજરીવાલે કહ્યું હતું કે તે દરમિયાન સિસોદિયા પહેલાથી જ ‘કબીર’ નામનું એનજીઓ ચલાવતા હતા. 2006 પછી, સિસોદિયાએ નોકરી છોડી દીધી અને એનજીઓમાં પૂર્ણ સમય કામ કરવાનું શરૂ કર્યું.
અન્ના આંદોલન પછી રાજકારણમાં પ્રવેશ કર્યો
2011માં જ્યારે અણ્ણા હજારેએ જનલોકપાલ બિલને લઈને આંદોલન કર્યું ત્યારે અરવિંદ કેજરીવાલ અને મનીષ સિસોદિયાએ તેની જવાબદારી સંભાળી હતી. આખી દુનિયામાં તેની ચર્ચા થઈ હતી. આ પછી 2 ઓક્ટોબર, 2012ના રોજ અરવિંદ કેજરીવાલે અણ્ણા હજારેથી અલગ થઈને નવો રાજકીય પક્ષ બનાવવાની જાહેરાત કરી. સિસોદિયા પણ તેમાં જોડાયા હતા. 2013માં દિલ્હી વિધાનસભાની ચૂંટણી યોજાઈ હતી અને મનીષ સિસોદિયા પટપરગંજ વિધાનસભાથી ચૂંટણી લડ્યા હતા અને જીત્યા હતા. તેમણે ભાજપના નકુલ ભારદ્વાજને હરાવ્યા હતા. 2015માં પણ સિસોદિયા પટપરગંજથી જીત્યા હતા. તેણે વિનોદ કુમાર બિન્નીને હરાવ્યા. આ જીત બાદ કેજરીવાલ સીએમ અને સિસોદિયા ડેપ્યુટી સીએમ બન્યા. 2020ની વિધાનસભા ચૂંટણીમાં સિસોદિયાએ પટપરગંજથી ભાજપના ઉમેદવાર રવિન્દર સિંહ નેગીને ત્રણ હજાર મતોથી હરાવ્યા હતા. સિસોદિયા પાસે સેવા, મહિલા અને બાળ વિકાસ, કલા, સંસ્કૃતિ, શિક્ષણ, નાણા, આયોજન, જમીન અને મકાન, તકેદારી જેવા વિભાગો છે.
સિસોદિયા પર આ આરોપો લગાવવામાં આવ્યા છે
17 નવેમ્બર 2021 ના રોજ, દિલ્હી સરકારે રાજ્યમાં નવી દારૂ નીતિ લાગુ કરી. આ અંતર્ગત પાટનગરમાં 32 ઝોન બનાવવામાં આવ્યા હતા અને દરેક ઝોનમાં મહત્તમ 27 દુકાનો ખોલવાની હતી. આ રીતે કુલ 849 દુકાનો ખોલવાની હતી. નવી દારૂની નીતિમાં દિલ્હીની તમામ દારૂની દુકાનોને ખાનગી બનાવી દેવામાં આવી છે. અગાઉ દિલ્હીમાં દારૂની 60 ટકા દુકાનો સરકારી અને 40 ટકા ખાનગી હતી. નવી લિકર પોલિસીમાં કૌભાંડનો આરોપ છે. દિલ્હીના નાયબ મુખ્યમંત્રી મનીષ સિસોદિયા પોતે આ મામલે ફસાયા છે. સીબીઆઈએ તેમના ઘરે પણ દરોડા પાડ્યા છે. રવિવારે પણ તેની લાંબી પૂછપરછ બાદ સીબીઆઈએ તેની ધરપકડ કરી હતી.
મનીષ સિસોદિયા પણ જાસૂસી કેસમાં સામેલ છે
2015માં, જ્યારે દિલ્હીમાં આમ આદમી પાર્ટીની સરકાર બની અને અરવિંદ કેજરીવાલ મુખ્યમંત્રી બન્યા, ત્યારે દિલ્હી સરકારે ફીડબેક યુનિટ (FBU)ની રચના કરી. તેનું કામ વિભાગો, સંસ્થાઓ, સ્વતંત્ર સંસ્થાઓ પર દેખરેખ રાખવાનું અને અહીં કામકાજ પર અસરકારક પ્રતિસાદ આપવાનું હતું, જેથી તેના આધારે જરૂરી સુધારાઓ કરી શકાય. પરંતુ આરોપ છે કે દિલ્હી સરકારના ઈશારે આ ફીડબેક યુનિટે વિપક્ષી પાર્ટીઓના નેતાઓની જાસૂસી કરવાનું શરૂ કર્યું. ઘણા નેતાઓના કામકાજ પર નજર રાખવામાં આવી.
2016માં વિજિલન્સ વિભાગમાં કામ કરતા એક અધિકારીએ CBIને ફરિયાદ કરી હતી. આ પછી સીબીઆઈએ ગુપ્ત રીતે મામલાની તપાસ શરૂ કરી. 12 જાન્યુઆરી 2023ના રોજ સીબીઆઈએ વિજિલન્સ વિભાગમાં રિપોર્ટ દાખલ કર્યો હતો. એજન્સીએ લેફ્ટનન્ટ ગવર્નર વીકે સક્સેનાને દિલ્હીના ડેપ્યુટી સીએમ મનીષ સિસોદિયા સામે કેસ નોંધવા વિનંતી કરી હતી. સીબીઆઈએ 2016માં વિજિલન્સ ડિરેક્ટર રહેલા સુકેશ કુમાર જૈન અને અન્ય કેટલાક લોકો વિરુદ્ધ કેસ નોંધવાની પરવાનગી માંગી છે. સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર લેફ્ટનન્ટ ગવર્નર સક્સેનાએ હવે આ મામલો રાષ્ટ્રપતિને મોકલી દીધો છે.
