નવી દિલ્હીઃ અરુણાચલ પ્રદેશના તવાંગ સેક્ટરમાં લાઇન ઓફ એક્ચ્યુઅલ કંટ્રોલ (LAC) પર 9 ડિસેમ્બરે ભારતીય અને ચીની સૈનિકો વચ્ચે અથડામણ થઈ હતી. જેમાં બંને પક્ષના કેટલાક જવાનોને થોડી ઈજા થઈ હતી. ભારતીય સેનાએ સોમવારે (12 ડિસેમ્બર) આ માહિતી આપી હતી.
એક નિવેદનમાં, ભારતીય સેનાએ કહ્યું, “9 ડિસેમ્બરે PLA (ચીન આર્મી) સૈનિકો સાથે તવાંગ સેક્ટરમાં LAC પર અથડામણ થઈ હતી. અમારા સૈનિકોએ મક્કમતાથી ચીની સૈનિકોનો સામનો કર્યો. અથડામણમાં બંને પક્ષોના કેટલાક જવાનોને સામાન્ય ઈજાઓ થઈ છે.”
આ પહેલીવાર નથી કે ચીને ભારતનો વિશ્વાસ તોડ્યો હોય. આ પહેલા પણ ઘણી વખત એવું બન્યું છે કે જ્યારે ચીની સૈનિકોએ ભારતમાં ઘુસણખોરીનો પ્રયાસ કર્યો હોય. અને તેઓ જાંબાઝ ભારતીય સૈનિકો સામે આવી ગયા હોય. 1962, 1967, 1975, 2020 અને હવે 2022માં ફરી એકવાર LAC પર ભારત અને ચીનની સેના વચ્ચે હિંસક મુકાબલો થયો છે.
1962થી શરૂ થયો આ સિલસિલો
પહેલા 1962ની વાત કરીએ. ભારત અને ચીન વચ્ચે સૌથી મોટો હિંસક મુકાબલો વર્ષ 1962માં જ થયો હતો. 1962ના યુદ્ધમાં ચીને જીત મેળવી હતી. એવું કહેવાય છે કે ભારત આ યુદ્ધ માટે બિલકુલ તૈયાર નહોતું અને આ જ કારણ છે કે ભારતને યુદ્ધમાં હારનો સામનો કરવો પડ્યો હતો.
1967માં ચીનને જડબાતોડ જવાબ આપવામાં આવ્યો
બરાબર પાંચ વર્ષ બાદ ફરી એકવાર ચીને ભારત સાથે દગો કર્યો. જો કે આ વખતે ભારતીય સેનાએ ચીનને પાઠ ભણાવ્યો. વર્ષ 1967માં ભારતીય સેનાએ ચીની સેનાની નીડરતાનો જડબાતોડ જવાબ આપતાં માત્ર સેંકડો ચીની સૈનિકોને માર્યા જ નહીં, પણ સાથે જ તેમના અનેક બંકરો પણ તોડી પાડવામાં આવ્યા હતા. જણાવી દઈએ કે આજે પણ નાથુ લા પાસની ઘટનાને ચીન માટે મોટો પાઠ માનવામાં આવે છે.
સંઘર્ષ 1967માં શરૂ થયો જ્યારે ભારતે નાથુ લાથી સેબુ લા સુધી વાયર મૂકીને સરહદ નક્કી કરી. જૂનો ગંગટોક-યાતુંગ-લ્હાસા વેપાર માર્ગ પણ અહીંથી પસાર થાય છે.
1965માં જ્યારે ભારતે પાકિસ્તાન સાથે યુદ્ધ કર્યું ત્યારે ચીને પણ ભારત સાથે દગો કર્યો હતો. ચીને ભારતને નાથુ લા અને જેલેપ લા પાસ ખાલી કરવા કહ્યું હતું. આ પછી ભારતે જેલેપ લા તો છોડી દીધું પરંતુ નાથુ લા પાસમાંથી ન હટવાનો નિર્ણય કર્યો. અને આ જ કારણ છે કે નાથુ લા વિવાદનું કેન્દ્ર બની ગયું.
ચીને 1975માં ફરી દગો કર્યો
1967 પછી ચીને 1975માં ભારત સાથે દગો કર્યો. નાથુ લાની હાર ચીન પચાવી શક્યું નહીં અને તેણે સરહદ પર તણાવ વધારવાનો સતત પ્રયાસ કર્યો. તે જ સમયે, 1975માં, અરુણાચલના તુલુંગ લામાં આસામ રાઇફલ્સના જવાનોની પેટ્રોલિંગ ટીમ પર હુમલો કરવામાં આવ્યો હતો. આ હુમલામાં ચાર ભારતીય જવાનો શહીદ થયા હતા. ભારતે આ હુમલા માટે ચીનને જવાબદાર ઠેરવ્યું અને એમ પણ કહ્યું કે ચીને સરહદ પાર કરીને આ હુમલો કર્યો છે.
1987માં પણ સ્થિતિ બગડી
12 વર્ષ બાદ ફરીથી ચીની સેના સાથે અથડામણ થઈ. આ વખતે સંઘર્ષનું કેન્દ્ર તવાંગની ઉત્તરે આવેલ સમદોરાંગ ચુ પ્રદેશ હતો. અહીં ભારતીય સેના નમકા ચુના દક્ષિણમાં તૈનાત હતી. જોકે IBની એક ટીમ સમદોરાંગ ચુ પહોંચી ગઈ હતી. ત્યારે તે વર્ષના ઉનાળામાં ભારતીય સૈનિકો ત્યાં જ અડગ રહ્યા પરંતુ આગામી ઉનાળામાં ચીનના સૈનિકો ત્યાં પહોંચી ગયા હતા. ચીને ભારતીય વિસ્તારમાં પોતાના તંબુ નાખ્યા હતા. આ પછી ભારતીય સેનાએ ઓપરેશન ફાલ્કન શરૂ કર્યું અને સૈનિકોને એરલિફ્ટ કરીને વિવાદિત સ્થળ પર લઈ જવામાં આવ્યા. તે જ સમયે, થોડા દિવસોમાં પરિસ્થિતિ કાબૂમાં આવી હતી અને બંને દેશો વચ્ચે કોઈ હિંસક અથડામણ થઈ ન હતી.
જ્યારે ગલવાનમાં ભારતના 20 જવાનો શહીદ થયા
આ પછી, વર્ષ 2020માં સ્થિતિ વધુ ખરાબ થઈ. 15 જૂને જ્યારે ગાલવાન ઘાટીમાં બંને સેનાઓ વચ્ચે વાતચીત ચાલી રહી હતી, ત્યારે ચીની સેનાએ અચાનક ભારતીય સૈનિકો પર હુમલો કર્યો. ગલવાનમાં ચીની સૈનિકો સાથે હિંસક અથડામણમાં 20 ભારતીય સૈનિકો શહીદ થયા હતા. શહીદોની યાદીમાં 16મી બિહાર રેજિમેન્ટના કમાન્ડિંગ ઓફિસર કર્નલ સંતોષ બાબુ અને જુનિયર કમિશન્ડ ઓફિસર નુદુરામ સોરેન વીઆરસી પણ સામેલ હતા.
શું ચીન સારી રીતે વિચારેલી વ્યૂહરચના હેઠળ ઘૂસણખોરી કરે છે?
ચીન સારી રીતે વિચારેલી રણનીતિ હેઠળ ભારતમાં ઘૂસણખોરી કરે છે. આ વાત આંતરરાષ્ટ્રીય નિષ્ણાતો ભારતમાં ચીનની કથિત ઘૂસણખોરીના મુદ્દે કહી રહ્યા છે આ દાવો (રાઈઝિંગ ટેન્શન ઈન હિમાલયઃ અ જિયોસ્પેશિયલ એનાલિસિસ ઓફ ચાઈનીઝ ઈનકર્શન)માં દાવો કરાયો છે. સંશોધનમાં તે વિસ્તારોમાં ઘૂસણખોરીની તપાસ કરવામાં આવી છે, જે આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે ભારતનો વિસ્તાર માનવામાં આવે છે. સંશોધકોએ આવા 13 હોટસ્પોટ્સને ચિહ્નિત કર્યા છે. જ્યાં ચીને ઘણી વખત ઘૂસણખોરી કરી છે. રિપોર્ટ અનુસાર વર્ષ 2006થી વર્ષ 2020 સુધી ચીને દર વર્ષે સરેરાશ 8 વખત ભારતમાં ઘૂસણખોરી કરવાનો પ્રયાસ કર્યો છે. જો કે સત્તાવાર આંકડા આના કરતા ઘણા વધારે છે.
