એવરગ્રીન કિશોર કુમારઃ સાચા અર્થમાં વર્સેટાઈલ ગાયકને આજે યાદ કરવાનો દિવસ

મુંબઈ – 13 ઓકટોબર : કિશોર કુમાર, નામ જ પૂરતું છે આ સાચા અર્થમાં વર્સેટાઈલ ગાયકનું. આજે 13 ઑક્ટોબરે આ સર્વોત્તમ ગાયક, ઉમદા વ્યક્તિની પૂણ્યતિથિ છે. કિશોરદાનો જન્મ 4 ઓગસ્ટ 1929ના રોજ મધ્ય પ્રદેશના ખંડવા જિલ્લામાં થયો હતો. તેમનું સાચું નામ આભાસ કુમાર ગાંગુલી છે. તેમનો જન્મ બંગાળી બ્રાહ્મણ પરિવારમાં થયો હતો. કુલ ચાર ભાઈ-બહેનો હતા જેમાં કિશોર કુમાર સૌથી નાના હતા. તેમના ભાઈ અશોક કુમાર પણ એક અભિનેતા હતા જેમણે ઘણી હિન્દી ફિલ્મોમાં કામ કર્યું છે. કિશોર દા પોતે પણ કોઈ કલાકારથી ઓછા ન હતા. સિગિંગ સિવાય તેઓ ફિલ્મોમાં અભિનય પણ કરતા હતા અને સંગીત પણ આપતા હતા. કિશોર કુમારે તેમના જીવનમાં કુલ ચાર લગ્ન કર્યા હતા અને તેમને બે પુત્રો છે, અમિત કુમાર અને સુમિત કુમાર.

અસંખ્ય રેકોર્ડ્સ અને પુરસ્કારોથી સન્માનિત, કિશોર કુમારે તેમના જીવનમાં 110 થી વધુ સંગીતકારો સાથે 2678 ગીતો ગાયાં છે, જેમાંથી કેટલાક માટે તેમણે પોતે સંગીત આપ્યું છે. કિશોર કુમારે તેમની ફિલ્મી કારકિર્દીમાં મોટાભાગના ગીતો આર.ડી. બર્મન સાથે રેકોર્ડ કર્યા છે. તેમણે આરડી બર્મનના સંગીત પર કુલ 563 ગીતો ગાયા છે. તેમણે 40 થી વધુ ફિલ્મોમાં કામ કર્યું છે. તેમની ફિલ્મો ‘ચલતી કા નામ ગાડી’, ‘હાફ ટિકિટ’, ‘પડોસન’, ‘નવી દિલ્હી’ અને બીજી ઘણી એવી ફિલ્મો છે જેને લોકો આજે પણ એ જ ઉત્સાહ સાથે જુએ છે. લોકોને તેમની કોમેડી અને નટખટ કેરેક્ટર ખૂબ જ પસંદ આવતા.

13 ઓક્ટોબર 1987ના રોજ એટલે કે આજના દિવસે કિશોર કુમારે અંતિમ શ્વાસ લીધા હતા. તેમના મોટા ભાઈ અશોક કુમારનો જન્મદિવસ પણ આ તારીખે આવે છે. કિશોર કુમાર સાથે સંબંધિત અસંખ્ય કિસ્સા છે જે આજના યુવાનોને તેમની મહાનતા વિશે જણાવશે, પરંતુ આજે અમે તેમના કેટલાક કિસ્સાઓનો ઉલ્લેખ કરીશું જેણે અમે બધાને જણાવીશું કે કિશોર દા આટલા મહાન કેમ હતા.

1. શું ફિલ્મ ચલતી કા નામ ગાડી ‘ફ્લોપ’ રહી?

એક સમય એવો હતો જ્યારે કિશોર કુમાર બહુવિધ પ્રોજેક્ટ્સ પર કામ કરતા હતા. તેમનું કામ હિટ થવા લાગ્યું જેના કારણે તેમને ઘણા પૈસા મળવા લાગ્યા. એટલા પૈસા હતા કે તેમના માટે તેણે ભારે ટેક્સ ચૂકવવો પડ્યો. આ ટેક્સથી બચવા માટે કિશોર કુમારે એક યુક્તિ અજમાવી. કિશોર કુમારે તેમના ત્રણ ભાઈઓ અશોક કુમાર અને અનૂપ કુમાર સાથે ફિલ્મ ‘ચલતી કા નામ ગાડી’ બનાવી હતી. તે ઈચ્છતા હતા કે તેમની ફિલ્મ બોક્સ ઓફિસ પર ખરાબ રીતે ફ્લોપ થાય જેથી તેણે ટેક્સ ચૂકવવો ન પડે. પરંતુ ભાગ્યને તે મંજૂર ન હતું. આ ફિલ્મે ખૂબ જ સારી કમાણી કરી અને જ્યાં પણ તે રીલિઝ થઈ ત્યાં તેમણે ઘણી કમાણી કરી. હવે વિચારો કે જો તેણે ટેક્સથી બચવા માટે આ ફિલ્મ ન બનાવી હોત તો હિન્દી સિનેમાને આજે આટલી શાનદાર ફિલ્મ ન મળી હોત.

2. બીમાર હોવા છતાં ગીત ગાયું

કિશોર કુમાર એક વખત શો કરવા માટે વિદેશ પ્રવાસે ગયા હતા. માત્ર ભારતમાં જ નહીં, તે સમયે તેમની ફેન ફોલોઈંગ દુનિયાના ખૂણે ખૂણે હતી. તે શોમાં પહોંચ્યો જ્યાં ભારે ભીડ એકઠી થઈ ગઈ હતી. પરંતુ શોના થોડા સમય પહેલા તેમના ગળામાં દુઃખાવો થઈ ગયો હતો. એવું માનવામાં આવતું હતું કે તેમનો અવાજ ન હતો નીકળી રહ્યો અને આટલી મોટી ભીડને સંભાળવી મુશ્કેલ બની રહી હતી. હવે કિશોર કુમારને કલાકાર એમ જ નથી કહેવાયા. તેમણે સ્ટેજ પર જવાનું નક્કી કર્યું અને તેમણે જે ગીતો ગાયાં હતાં તે ગાવાનું શરૂ કર્યું પણ અલગ શૈલીમાં. તે તેમના ગીતોના શબ્દો તોડીને ગાઈ રહ્યા હતા જેણે સાંભળીને તેમના ફેન્સ ઝુમી રહ્યાં હતા. કારણકે લોકોને એવું લાગતું હતું કે તેઓ કઈક અલગ કરી રહ્યાં છે.

3. કિશોર કુમાર નહીં મોહમ્મદ રફી

1968માં રિલીઝ થયેલી રાજેશ ખન્ના અને શર્મિલા ટાગોરની સુપરહિટ ફિલ્મ ‘આરાધના’ના ગીતો આપણને આજે પણ યાદ છે. એસ.ડી.બર્મન અને તેમના પુત્ર આર.ડી.બર્મનનું સંગીત ફિલ્મમાં ચાર ચાંદ લગાવે છે. ફિલ્મના મોટાભાગના ગીતો કિશોર કુમારે ગાયા છે, પણ જો બધા ગીતો મોહમ્મદ રફીએ ગાયા હોત તો? ફિલ્મ ‘આરાધના’ના શૂટિંગ દરમિયાન, સંગીતકાર એસડી બર્મનની તબિયત બગડી હતી, ત્યારબાદ તેમના પુત્ર આરડી બર્મને ફિલ્મના ગીતોના નિર્માણની જવાબદારી લીધી હતી. ફિલ્મના કેટલાક ગીતો જેમ કે ‘ગુનગુના રહે હૈં ભંવરે’ અને ‘બાગોં મેં બહાર હૈ’ રફી સાહેબે ગાયા છે. એવું માનવામાં આવે છે કે જો એસડી બર્મનની તબિયત સારી હોત તો ફિલ્મના બાકીના તમામ ગીતો રફી સાહેબે ગાયા હોત કારણ કે આ પહેલા પણ રફી સાહેબે રાજેશ ખન્ના માટે ગીતો ગાયા હતા. પરંતુ કદાચ નિયતિના મનમાં કંઈક બીજું જ હતું, કિશોર કુમારે ફિલ્મના બાકીના તમામ ગીતો ગાયા અને તે પછી તેમની કારકિર્દી એક નવા રેકોર્ડ પર પહોંચી ગઈ.

4. એક જ ગીતમાં ડ્યૂએટ

1962માં આવેલી ફિલ્મ ‘હાફ ટિકિટ’માં એક ખૂબ જ રસપ્રદ ગીત છે જેમાં તેમની સાથે લતા મંગેશકર પણ ગાવાના હતા. ગીતનું નામ હતું ‘આકે સીધી લગી દિલ પે જૈસે કટારિયા’. આ ગીત શરૂઆતમાં ડયૂઅટ ગીત ગાવાનું હતું પરંતુ કોઈ કારણસર લતાજીએ ગાવાની ના પાડી દીધી. હવે અહીં કિશોર દાને એક તક મળે છે જેને તે ખૂબ જ સ્પષ્ટ રીતે પકડી લે છે. કિશોર દા પોતે આખું ગીત ગાય છે પણ બદલાયેલા અવાજ સાથે. તે છોકરા અને છોકરી બંનેના ગીતો એવી રીતે ગાય છે કે એવું લાગતું નથી કે આ ગીત કિશોર દાએ એકલાએ ગાયું છે. પ્રાણ સાહેબ સાથે ફિલ્માવાયેલા આ ગીતમાં કિશોર દા પણ એક છોકરીના ગેટઅપમાં ડાન્સ કરતા જોવા મળ્યા હતા. લોકોને પણ આ ફિલ્મ ખૂબ પસંદ આવી હતી.

ભારતીય સિનેમાના ઈતિહાસમાં કિશોર કુમારનું યોગદાન સૌથી વધુ છે, જે આજે પણ તેમના ચાહકો તેમની પેઢીઓને જણાવે છે અને ખૂબ જ ગર્વ અનુભવે છે. જો આજે કિશોર કુમાર જીવતા હોત તો તેમણે તમામ કલાકારોને પાછળ છોડી દીધા હોત અને આજે મળેલા વિશ્વના દરેક એવોર્ડ જીત્યા હોત. તેમના યોગદાનને શબ્દોમાં વર્ણવવું કદાચ તેમની મહાનતા સાથે ન્યાય કરશે નહીં, તેથી આપણે તેમના યોગદાનની પ્રશંસા કરી શકીએ છીએ અને આજે તેમની પુણ્યતિથિ પર તેમને યાદ કરી શકીએ છીએ.

આ પણ વાંચો : આ મહિલા એડવોકેટે કેવી રીતે સોશિયલ મીડિયા પરથી 500 કરતાં વધુ અશ્લિલ વીડિયો ડીલીટ કરાવ્યા?