“કેશવ પરાસરણ” એટલે રામલલાને કોર્ટમાં અરજદાર બનાવનાર વકીલ

• આ વકીલ ભગવાન રામ માટે કોર્ટમાં પહાડ બની ગયા હતા
• ઈન્દિરા ગાંધીથી લઈને PM મોદી સુધીના દરેક વડાપ્રધાન માટે રહ્યા જરૂરી

નવી દિલ્હી, 21 જાન્યુઆરી: આ તે સમયની વાત છે જ્યારે રામજન્મભૂમિ વિવાદ પર સુપ્રીમ કોર્ટમાં જોરદાર ચર્ચા શરૂ થઈ હતી. રામલલા વિરાજમાનની તરફેણમાં પોતાની દલીલો રજૂ કરનાર વકીલ કેશવ પરાસરણએ 92 વર્ષના હતા. આ વૃદ્ધ વકીલને જોઈને બંધારણીય બેંચના 5 જજોએ એક જ અવાજમાં કહ્યું કે, “જો તમે ઈચ્છો તો બેસીને તમારી દલીલો રજૂ કરી શકો છો, સુપ્રીમ કોર્ટ તમને આમ કરવાની પરવાનગી આપે છે. પણ આ વૃદ્ધ વકીલને તુલસીદાસે રામ કાજ બિન મોહે કૌન બિશ્રામ વિશે લખેલી એફોરિઝમ યાદ આવી રહી હતી. વકીલે ન્યાયાધીશોના આ પ્રસ્તાવને નમ્રતાથી નકારી દીધો. લાંબી, રૂબરૂ અને કંટાળાજનક કોર્ટ દલીલો દરમિયાન તેમણે કલાકો ઊભા રહીને ઈતિહાસ રચ્યો. કેશવ આયંગર પરાસરણએ ન્યાયની દુનિયામાં બારના પિતામહ તરીકે ઓળખાઈ છે. અયોધ્યા વિવાદમાં રામલલાના પક્ષમાં ચુકાદો આવ્યા બાદ જેમને કોઈ પરિચયની જરૂર નથી. લોકો તેમને રામના હનુમાન પણ કહે છે.

કેશવ આયંગર પરાસરણ એક એવી વ્યક્તિ છે જે દેશની દરેક સરકારને પ્રિય રહ્યા છે. રાજકીય રીતે, પરાસરણ 1970ના દાયકાથી લગભગ દરેક સરકારની ખોજ રહ્યા છે. આમ છતાં તેઓ ખુલ્લેઆમ રાજકીય નેતૃત્વ સાથે અસંમતિ વ્યક્ત કરે છે. અટલ બિહારી વાજપેયી સરકારમાં તેમને પદ્મ ભૂષણ મળ્યું અને મનમોહન સરકારે તેમને પદ્મ વિભૂષણ આપ્યું છે.

આ પહેલા કેશવ આયંગર પરાસરણ ઈન્દિરા અને રાજીવ ગાંધીની સરકાર દરમિયાન એટર્ની જનરલ હતા. સત્યના રક્ષણ માટે, તેઓએ તત્કાલીન વડાપ્રધાન ઇન્દિરા ગાંધીને રાજીનામું આપ્યું હતું. તેમ છતાં ઈન્દિરા ગાંધીએ તેમને પ્રોત્સાહન આપ્યું. તેમના દરબારના ભાષણો ઘણીવાર હિન્દુ શાસ્ત્રો પરના પ્રવચનોને મળતા આવતા હતા. કદાચ તેથી જ સુપ્રીમ કોર્ટના ન્યાયાધીશ અને મદ્રાસ હાઈકોર્ટના ભૂતપૂર્વ મુખ્ય ન્યાયાધીશ સંજય કિશન કૌલે તેમને “તેમના ધર્મ સાથે સમાધાન કર્યા વિના કાયદામાં યોગદાન આપવા બદલ ભારતીય બારના પિતા” તરીકે ઓળખાવ્યા હતા.

કોંગ્રેસ સરકારો સાથેના લાંબા જોડાણની કોઈ અસર થઈ નથી

જ્યારે આપણે પરાસરણની કારકિર્દી પર નજર કરીએ છીએ, ત્યારે આપણે જોઈએ છીએ કે-તેઓ જનતા દ્વારા ચૂંટાયેલી દરેક સરકારના પ્રિય રહ્યા છે. જો કે, કોંગ્રેસની સરકારો દરમિયાન, તેમણે દેશની ઘણી મહત્વપૂર્ણ જવાબદારીઓ નિભાવી છે. 9 ઑક્ટોબર 1927ના રોજ જન્મેલા પરાસરણે 1976 અને 1977 વચ્ચે તમિલનાડુના સોલિસિટર જનરલ તરીકે સેવા આપી હતી. 1983 અને 1989 વચ્ચે ભારતના એટર્ની જનરલ તરીકે સેવા આપી હતી.

જ્યારે ભૂતપૂર્વ વડા પ્રધાન અટલ બિહારી વાજપેયીએ બંધારણની કામગીરીની સમીક્ષા કરવા માટે મુસદ્દા અને સંપાદકીય સમિતિની નિમણૂક કરી ત્યારે પરાસરણ પણ તેમાં હતા. તેઓ રાજ્યસભાના સભ્ય રહી ચૂક્યા છે. સામાન્ય રીતે એવું જોવામાં આવ્યું છે કે, જે લોકો લાંબા સમયથી કોંગ્રેસની સાથે છે તેઓ પોતાને બિનસાંપ્રદાયિક બતાવવા માટે રામજન્મભૂમિના નામે હિન્દુઓની સહિષ્ણુતા અને તમામ ધર્મોની સમાનતાની વાત કરવા લાગે છે. પણ રામલલા માટે પરાસરણ ખુલ્લેઆમ બહાર આવે છે અને પોતાની દલીલોથી સુપ્રીમ કોર્ટને એ સ્વીકારવા મજબૂર કરે છે કે અયોધ્યામાં બાબરીનો શું ફાયદો?

જ્યારે તેમણે સર્વોચ્ચ અદાલતમાં તેમની દલીલો શરૂ કરી, ત્યારે તેમણે હિન્દુઓ માટે રામ જન્મભૂમિનું મહત્વ વર્ણવતા કહ્યું કે, જનનિ જન્મભૂમિ-શ્ચ સ્વર્ગદપિ ગરિયાસી (માતા અને માતૃભૂમિ સ્વર્ગ કરતાં પણ મોટી છે). રામ જન્મભૂમિ પહેલાં, પરાસરણ કેરળના સબરીમાલાના ભગવાન અયપ્પાના મંદિરમાં માસિક ધર્મની ઉંમરની મહિલાઓને ગર્ભગૃહમાં પ્રવેશવાની મંજૂરી આપવી જોઈએ કે કેમ તે અંગેના કેસનું પ્રતિનિધિત્વ કરતા હતા.

જ્યારે રાજીનામું આપવાની ઓફર કરી હતી

તામિલનાડુના શ્રીરંગમમાં 1927માં જન્મેલા પરાસરણના પિતા કેશવ આયંગર પણ વકીલ અને વૈદિક વિદ્વાન હતા. પરાસરણના ત્રણ પુત્રો મોહન, સતીશ અને બાલાજી પણ વકીલ છે. પરાસરણે 1958માં સુપ્રીમ કોર્ટ સમક્ષ પોતાની પ્રેક્ટિસ શરૂ કરી હતી. કટોકટી દરમિયાન, તેઓ તમિલનાડુના એડવોકેટ જનરલ હતા અને 1980માં ભારતના સોલિસિટર જનરલ તરીકે નિયુક્ત થયા હતા. ભારતના સોલિસિટર જનરલ તરીકે, તેમણે સરકારને સલાહ આપી કે, ઇન્ડિયન એક્સપ્રેસ બિલ્ડિંગને તોડી પાડવા માટે આપવામાં આવેલી કારણ બતાવો નોટિસ પર કાર્યવાહી ન કરે કારણ કે તે કાયદેસર રીતે અસમર્થ છે.

જો કે, જ્યારે ઇન્દિરા ગાંધીએ તેમનો અભિપ્રાય સ્વીકારવાનો ઇનકાર કર્યો, ત્યારે તેમણે કોર્ટમાં સરકારનો બચાવ કરવાનો ઇનકાર કર્યો. જ્યારે હાજર થવાની ફરજ પડી ત્યારે તેમણે રાજીનામું આપવાની ઓફર કરી. સરકારે, તેમના જાહેર નિવેદનો છતાં, તેમને માત્ર હોદ્દા પર જ જાળવી રાખ્યા ન હતા, પરંતુ બે મહિનામાં તેમને ભારતના એટર્ની જનરલ તરીકે બઢતી પણ આપી હતી. જેમ કે, પરાસરણે 1983થી 1989 સુધી ભારત સરકારના એટર્ની જનરલ તરીકે સેવા આપી હતી.

ભગવાન રામ સાથે પરાસરણનો આધ્યાત્મિક સંબંધ

ભગવાન રામ સાથે પરાસરણનો આધ્યાત્મિક સંબંધ એવો હતો કે 92 વર્ષની ઉંમરે, જ્યારે તેઓ તેમના પરિવારના સભ્યોના નામ ભૂલી જવા લાગ્યા, ત્યારે પરાસરણના મોંમાંથી હિંદુ ધર્મગ્રંથોના શ્લોકો વહેતા થયા. તેમના આધ્યાત્મિકતા અને કાયદાકીય જ્ઞાનના મિશ્રણે આખરે હિન્દુઓને રામ જન્મભૂમિ પર ફરીથી દાવો કરવામાં મદદ કરી.

હિન્દુ પક્ષના મુખ્ય વકીલ તરીકે સેવા આપતાં તેમના સમર્પણનો અંદાજ એ હકીકત પરથી લગાવી શકાય છે કે તેમણે દરરોજ કેસના દરેક પાસાઓ પર કામ કર્યું હતું. સુનાવણી દરમિયાન, પરાસરણે દલીલ કરી હતી કે, બાબરે 433 વર્ષ પહેલા ભગવાન રામના જન્મસ્થળ પર મસ્જિદ બનાવીને ઐતિહાસિક ભૂલ કરી હતી અને તેને સુધારવાની જરૂર છે. આ કેસમાં પરાસરણની સૌથી નોંધપાત્ર દલીલોમાંની એક એ હતી કે, “અયોધ્યામાં અન્ય મસ્જિદમાં મુસ્લિમો કોઈપણ જગ્યાએ નમાજ અદા કરી શકે છે.” એકલા અયોધ્યામાં 55-60 મસ્જિદો છે. પરંતુ, હિન્દુઓ માટે તે ભગવાન રામનું જન્મસ્થળ છે, જેને આપણે બદલી શકતા નથી. કાર્યવાહી દરમિયાન, પરાસરણને અન્ય મુસ્લિમ પક્ષની એકવાર મસ્જિદ, હંમેશા મસ્જિદની દલીલના જવાબમાં કહ્યું હતું કે, “હું કહીશ કે એકવાર મંદિર હંમેશા મંદિર હોય છે.”

પરાસરણ એક ઈન્ટરવ્યુમાં કહે છે કે, “હું 1957થી ભગવાન રામનો કટ્ટર ભક્ત છું. મારી રોજની પૂજામાં હું વાલ્મીકિ રામાયણના કેટલાક અંશો વાંચું છું, જે હું આજ સુધી કરું છું. જ્યારથી મેં વાલ્મીકિ રામાયણ વાંચવાનું શરૂ કર્યું ત્યારથી મેં એક દિવસ પણ આ પ્રથા બંધ કરી નથી. હું માત્ર રામજન્મભૂમિ કેસમાં જ હાજર થયો નથી, પણ હું રામ સેતુ કેસમાં પણ હાજર થયો છું.”

પરાશરણની રામ પ્રત્યેની ભક્તિને કોઈ ઉપમાની જરૂર નથી. દેશમાં જ્યારે ઉત્તર ભારત વિરુદ્ધ દક્ષિણ ભારતની ચર્ચા ચાલી રહી છે ત્યારે પરાસરણ જેવા વરિષ્ઠ વકીલની શ્રદ્ધા એ સ્પષ્ટ કરવા માટે પૂરતી છે કે રામભક્તોનો વ્યાપ કોઈ ચોક્કસ વિસ્તાર પૂરતો મર્યાદિત નથી. શા માટે માત્ર પરાસરણ, આઈએએસ કે.કે.  નાયર અને પુરાતત્વવિદ્ કે.કે. મોહમ્મદ પણ રામલલાના સૈનિકો તરીકે દક્ષિણ ભારતમાંથી આવે છે. આ ભગવાન રામનો મહિમા છે કે જ્યારે તેમની પ્રેરણા જાગે છે, ત્યારે તે નિહંગ સરદાર ફકીર સિંહથી લઈને પરમહંસ રામચંદ્ર દાસ સુધીના દરેકને અસીમ હિંમતથી ભરી દે છે. આજે દેશના કરોડો રામ ભક્તો આ પ્રેરણાથી ભરેલા છે અને રામ મંદિરની એક ઝલક મેળવવા આતુર છે.

આ પણ જુઓ :રામલલ્લાની મૂર્તિ માટે વૈજ્ઞાનિકોએ બનાવ્યું મિરર અને લેન્સ સિસ્ટમ ‘સૂર્ય તિલક’