ઝારખંડ: 23 વર્ષમાં 11 CM, ચંપાઈ સોરેન 12મા CM હશે, માત્ર રઘુબર દાસ 5 વર્ષ સત્તા પર રહ્યા

ઝારખંડ, 01 ફેબ્રુઆરી 2024: ઝારખંડના જમીન કૌભાંડ કેસમાં ફસાયેલા હેમંત સોરેને બુધવારે સાંજે મુખ્યમંત્રી પદેથી રાજીનામું આપી દીધું. ત્યારબાદ, EDએ સોરેનની ધરપકડ કરી , જેના પછી ઝારખંડ મુક્તિ મોરચા (JMM) નેતા ચંપાઈ સોરેન ઝારખંડના આગામી મુખ્યમંત્રી હશે. ચંપાઈએ સરકાર બનાવવાનો દાવો કર્યો છે, જો કે રાજભવને હજુ સુધી શપથ લેવાનો સમય નક્કી કર્યો નથી. હેમંત સોરેનની ધરપકડ સાથે ઝારખંડમાં બહુમતી સાથે સરકાર બનાવવા છતાં તેઓ તેમનો કાર્યકાળ પૂરો કરી શક્યા નહીં અને 4 વર્ષ પછી તેમણે પણ રાજીનામું આપવું પડ્યું.

यह एक विराम है
जीवन महासंग्राम है
हर पल लड़ा हूं, हर पल लड़ूंगा
पर समझौते की भीख मैं लूंगा नहीं

क्या हार में, क्या जीत में
किंचित नहीं भयभीत मैं
लघुता न अब मेरी छुओ
तुम हो महान, बने रहो

अपने लोगों के हृदय की वेदना
मैं व्यर्थ त्यागूंगा नहीं
हार मानूंगा नहीं…

जय झारखण्ड! pic.twitter.com/oduWMRGOmQ

— Hemant Soren (@HemantSorenJMM) January 31, 2024

ઝારખંડને બિહારથી અલગ થયાને 23 વર્ષ થઈ ગયા છે. આ 23 વર્ષના રાજકીય ઈતિહાસમાં કુલ 11 મુખ્યમંત્રી બન્યા છે. ચંપાઈ સોરેન 12મા મુખ્યમંત્રી તરીકે તાજ પહેરાવવા જઈ રહ્યા છે. ઝારખંડના ઈતિહાસમાં બીજેપી નેતા રઘુબર દાસ એકમાત્ર એવા મુખ્યમંત્રી છે જેમણે પોતાનો પાંચ વર્ષનો કાર્યકાળ પૂરો કર્યો છે. જ્યારે આ પહેલા રાજ્યમાં બાબુલાલ મરાંડી, અર્જુન મુંડા, શિબુ સોરેન, મધુ કોડા અને હેમંત સોરેન સીએમ બની ચૂક્યા છે, પરંતુ કોઈ પણ મુખ્યમંત્રી પોતાનો પાંચ વર્ષનો કાર્યકાળ પૂરો કરી શક્યા નથી.

હેમંત સોરનની છેવટે ED દ્વારા ધરપકડ, ઝારખંડમાં હાલ બંધારણીય કટોકટી જેવી સ્થિતિ

11 વખત સત્તા સંભાળનાર ઝારખંડમાં અત્યાર સુધીમાં 6 નેતાઓને મુખ્યમંત્રી બનવાની તક મળી છે. આમાં ભાજપના નેતા અર્જુન મુંડા અને જેએમએમના વડા શિબુ સોરેનને સૌથી વધુ તક મળી અને તેઓ ત્રણ-ત્રણ વખત ઝારખંડના મુખ્યમંત્રી બન્યા. હવે જો ચંપાઈ સોરેન સીએમ બનશે તો તેઓ 7મા નેતા હશે.

न झुके हैं, न झुकेंगे
लड़े हैं, लड़ेंगे
जीते हैं, जीतेंगे

जय झारखण्ड!@HemantSorenJMM @INCIndia@RahulGandhi@MamataOfficial@yadavakhilesh@AamAadmiParty@arivalayam@ShivSenaUBT_@RJDforIndia@cpimspeak@INCJharkhand @RJD4Jharkhand pic.twitter.com/QVMjyTyPcr

— Jharkhand Mukti Morcha (@JmmJharkhand) January 31, 2024

ઝારખંડ એક આદિવાસી પ્રભુત્વ ધરાવતું રાજ્ય છે અને રાજ્યની મોટાભાગની સત્તા પર આદિવાસી નેતાઓનો કબજો હતો, પરંતુ અત્યાર સુધી એક પણ આદિવાસી નેતા સતત 5 વર્ષ સુધી મુખ્યમંત્રી પદ પર રહી શક્યો નથી. એટલું જ નહીં રાજ્યમાં 23 વર્ષમાં ત્રણ વખત રાષ્ટ્રપતિ શાસન પણ લાગુ કરવામાં આવ્યું છે.

બાબુલાલ મરાંડી પહેલા સીએમ હતા

ઝારખંડ રાજ્યને લઈને ઘણા સમયથી આંદોલન ચાલી રહ્યું છે, પરંતુ 15 નવેમ્બર 2000ના રોજ ઝારખંડ રાજ્ય બિહારથી અલગ થઈ ગયું. બાબુલાલ મરાંડીને સૌપ્રથમ મુખ્યમંત્રી તરીકે તાજ પહેરાવવામાં આવ્યો હતો. નવેમ્બર 2000માં ભાજપ અને આદિવાસી નેતા બાબુલાલને રાજ્યના પ્રથમ મુખ્યમંત્રી બનવાનો લહાવો મળ્યો. આ રીતે તેઓ 15 નવેમ્બર 2000 થી 17 માર્ચ 2003 સુધી પદ પર રહ્યા. જો કે, મરાંડી તેમનો કાર્યકાળ પૂર્ણ કરી શક્યા ન હતા અને આંતરિક વિરોધને કારણે મુખ્યમંત્રી પદ છોડવું પડ્યું હતું. આ રીતે મરાંડી બે વર્ષ અને 123 દિવસ મુખ્યમંત્રી રહ્યા.

અર્જુન મુંડા ત્રણ વખત મુખ્યમંત્રી બન્યા

બાબુલાલ મરાંડી સીએમ પદ પરથી હટી ગયા બાદ ભાજપના અર્જુન મુંડાએ સત્તા સંભાળી હતી. અર્જુન મુંડા ત્રણ વખત ઝારખંડના મુખ્યમંત્રી બન્યા, પરંતુ એક પણ વખત તેમનો પાંચ વર્ષનો કાર્યકાળ પૂરો કરી શક્યા નહીં. તેઓ 18 માર્ચ 2003ના રોજ પ્રથમ વખત મુખ્યમંત્રી બન્યા અને 2 માર્ચ 2005 સુધી પદ પર રહ્યા. એટલે કે તેઓ એક વર્ષ અને 149 દિવસ સુધી સીએમ પદ પર રહ્યા. આ પછી, તેઓ 12 માર્ચ 2005ના રોજ બીજી વખત મુખ્યમંત્રી બન્યા અને 19 સપ્ટેમ્બર 2006 સુધી અધ્યક્ષ પદ પર રહ્યા. આ વખતે તેઓ એક વર્ષ અને 191 દિવસ સુધી મુખ્યમંત્રી રહ્યા. અર્જુન મુંડા 11 સપ્ટેમ્બર 2010ના રોજ ત્રીજી વખત ઝારખંડના મુખ્યમંત્રી બન્યા અને 18 જાન્યુઆરી 2013 સુધી અધ્યક્ષ રહ્યા. આ વખતે તેઓ બે વર્ષ સુધી મુખ્યમંત્રી રહ્યા, પરંતુ પાંચ વર્ષનો કાર્યકાળ પૂરો કરી શક્યા નહીં.

શિબુ સોરેન પણ ત્રણ વખત મુખ્યમંત્રી બન્યા

શિબુ સોરેન જે ઝારખંડ ચળવળનો ચહેરો હતો, તે પણ ત્રણ વખત રાજ્યના મુખ્યમંત્રી બન્યા, પરંતુ તેમનો પાંચ વર્ષનો કાર્યકાળ ક્યારેય પૂરો કરી શક્યા નહીં. ક્યારેક તેઓ માત્ર 10 દિવસ, ક્યારેક 145 દિવસ તો ક્યારેક 153 દિવસ સુધી જ પદ પર રહ્યા. શિબુ સોરેનને પહેલીવાર મુખ્યમંત્રી બનવાની તક વર્ષ 2005માં મળી, જ્યારે અર્જુન મુંડાની આગેવાની હેઠળની ભાજપ સરકાર પડી. 2 માર્ચ, 2005ના રોજ, શિબુ સોરેને સીએમ તરીકે શપથ લીધા હતા, પરંતુ બહુમતી સાબિત કરવામાં સક્ષમ ન હોવાને કારણે, 12 માર્ચ, 2005ના રોજ 10 દિવસ પછી તેમને ખુરશી છોડવી પડી હતી. આ રીતે પહેલીવાર તેઓ માત્ર 10 દિવસ મુખ્યમંત્રી રહી શક્યા. આ પછી, શિબુ સોરેન 27 ઓગસ્ટ 2008ના રોજ બીજી વખત મુખ્યમંત્રી બન્યા અને 19 જાન્યુઆરી 2009 સુધી રહ્યા. શિબુ સોરેને 30 ડિસેમ્બર 2009ના રોજ ત્રીજી વખત મુખ્યમંત્રી તરીકે શપથ લીધા અને 1 જૂન 2010 સુધી પદ પર રહ્યા. શિબુ સોરેન ત્રણ વખત ઝારખંડના સીએમ બન્યા, પરંતુ 5 વર્ષ તો છોડો, તેઓ છ મહિના પણ પદ પર રહી શક્યા નહીં.

અપક્ષ ધારાસભ્ય મધુ કોડા મુખ્યમંત્રી બન્યા

ઝારખંડમાં અપક્ષ ધારાસભ્ય મધુ કોડાને પણ મુખ્યમંત્રી બનવાનું સૌભાગ્ય મળ્યું છે. મધુ કોડાએ 18 સપ્ટેમ્બર 2006ના રોજ મુખ્યમંત્રી તરીકે શપથ લીધા અને 27 ઓગસ્ટ 2008 સુધી પદ પર રહ્યા. આ રીતે તેઓ એક વર્ષ અને 343 દિવસ રાજ્યના મુખ્યમંત્રી રહ્યા. મધુ કોડાએ ઝારખંડના ઈતિહાસમાં પાંચમા મુખ્યમંત્રી તરીકે પદભાર સંભાળ્યો અને લગભગ બે વર્ષ સુધી આ પદ સંભાળ્યું. અપક્ષ ધારાસભ્ય હોવા છતાં મુખ્યમંત્રી બનવા બદલ મધુ કોડાનું નામ લિમ્કા બુક ઓફ વર્લ્ડ રેકોર્ડમાં નોંધાયેલું છે.

રઘુબર દાસ 5 વર્ષ સુધી મુખ્યમંત્રી રહ્યા

2014માં ભાજપે ઝારખંડમાં પૂર્ણ બહુમતી સાથે સરકાર બનાવી, ત્યારબાદ રાજ્યમાં પ્રથમ વખત બિન-આદિવાસી સમુદાયના નેતા રઘુબર દાસને સત્તાની કમાન સોંપવામાં આવી. રઘુબર દાસે 28 ડિસેમ્બર 2014 ના રોજ મુખ્યમંત્રી તરીકે શપથ લીધા અને 28 ડિસેમ્બર 2019 સુધી તેમનો પાંચ વર્ષનો કાર્યકાળ પૂર્ણ કર્યો. 2019ની વિધાનસભા ચૂંટણીમાં ભાજપ હારી ગયું હતું, જેના કારણે તેમને ખુરશી પરથી હટાવવા પડ્યા હતા. ઝારખંડના રાજકીય ઈતિહાસમાં રઘુબર દાસ એકમાત્ર એવા મુખ્યમંત્રી હતા, જેમની પાસે 5 વર્ષ સુધી મુખ્યમંત્રી રહેવાનો રેકોર્ડ છે.

હેમંત સોરેન બે વખત મુખ્યમંત્રી બન્યા

શિબુ સોરેનના પુત્ર હેમંત સોરેન બે વખત ઝારખંડના મુખ્યમંત્રી બન્યા, પરંતુ ફરી એકવાર તેઓ પોતાનો કાર્યકાળ પૂરો કરી શક્યા નહીં. હેમંત સોરેન 13 જુલાઈ 2013ના રોજ પ્રથમ વખત મુખ્યમંત્રી બન્યા અને 28 ડિસેમ્બર 2014 સુધી રહ્યા. આ રીતે તેઓ પહેલીવાર 1 વર્ષ 168 દિવસ સુધી મુખ્યમંત્રી રહ્યા. આ પછી, તેઓ 29 ડિસેમ્બર 2019ના રોજ બીજી વખત સીએમ બન્યા અને 31 જાન્યુઆરી 2024 સુધી ખુરશી સંભાળી. આ રીતે હેમંત સોરેનની ધરપકડ સાથે ઝારખંડમાં બહુમતી સાથે સરકાર બનાવવાની સંભાવના છે. આમ છતાં તેમનો કાર્યકાળ પૂરો ન કરનારા મુખ્યમંત્રીમાં તેમનું નામ પણ સામેલ છે.

હેમંત સોરેનની આગેવાની હેઠળના મહાગઠબંધને રઘુબર દાસના નેતૃત્વવાળી ભાજપને હરાવીને 2019માં સરકાર બનાવી હતી. આ સાથે હેમંતનો કાર્યકાળ શરૂ થયો અને ચાર વર્ષ સુધી અડચણો છતાં સરકાર આગળ વધતી રહી. સંપૂર્ણ બહુમતી હોવા છતાં હેમંત સોરેન પાંચ વર્ષ સુધી મુખ્યમંત્રીનો કાર્યકાળ પૂરો કરી શક્યા ન હતા. તેમને ચાર વર્ષ અને 33 દિવસ બાદ ખુરશી છોડવી પડી હતી. જમીન કૌભાંડ વચ્ચે બુધવારે હેમંત સોરેનના રાજીનામા બાદ ચંપાઈ સોરેનને નવા નેતા તરીકે પસંદ કરવામાં આવ્યા છે.