શ્રીનગરઃ આર્ટિકલ 370 નાબૂદ કર્યા પછી જમ્મુ અને કાશ્મીર કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશમાં ફેરવી દીધું છે. કેન્દ્રના વચન મુજબ, કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશને ટૂંક સમયમાં વિધાનસભા મળશે, ટૂંક સમયમાં ચૂંટણીઓ યોજાશે અને રાજ્યમાં ટૂંક સમયમાં ચૂંટાયેલી સરકાર હશે. કારણ એ છે કે સીમાંકન પંચે જનમુ-કાશ્મીર માટે પોતાનો અંતિમ અહેવાલ રજૂ કર્યો છે. વિધાનસભાની 7 બેઠકો વધશે. પ્રથમ વખત વિસ્થાપિત કાશ્મીરી પંડિતો માટે પણ બે બેઠકો નોમિનેટ કરવામાં આવશે. પ્રથમ વખત, 9 બેઠકો અનુસૂચિત જનજાતિ એટલે કે ST માટે અનામત રાખવામાં આવશે. કેટલીક વિધાનસભા બેઠકોના નામ પણ બદલાશે. ચાલો જાણીએ કે જમ્મુ-કાશ્મીરની નવી પ્રસ્તાવિત વિધાનસભા કેવી હશે, જેને સીમાંકનથી રાજકીય લાભ મળી શકે છે.
સીમાંકન શું છે?
સૌ પ્રથમ આપણે સમજીએ કે સીમાંકન શું છે. તેનો શાબ્દિક અર્થ છે ‘મર્યાદાનું નિર્ધારણ’. સીમાંકન એ મતવિસ્તારની સીમાઓ નક્કી કરવાની પ્રક્રિયા છે. તેનો સૌથી મોટો હેતુ વસ્તીના આધારે મતવિસ્તારોને યોગ્ય રીતે વિભાજીત કરવાનો છે. જમ્મુ અને કાશ્મીરને છેલ્લે 1995માં સીમાંકન કરવામાં આવ્યું હતું. ત્યારે રાજ્યમાં કુલ 12 જિલ્લા અને 58 તાલુકા હતા જ્યારે આજે જિલ્લાઓની સંખ્યા વધીને 20 અને તાલુકાઓની સંખ્યા વધીને 270 થઈ ગઈ છે.
જમ્મુમાં સીટો વધારવાથી કોને ફાયદો થશે?
જમ્મુ અને કાશ્મીર વિધાનસભામાં જે 7 બેઠકો વધી રહી છે તેમાંથી 6 જમ્મુ વિભાગમાં હશે. કાશ્મીર વિભાગને માત્ર એક નવી સીટ મળશે. એ જ રીતે, લોકસભાની બેઠકો અગાઉની જેમ 5 રાખવામાં આવી છે, પરંતુ જમ્મુ-કાશ્મીર પ્રદેશમાં સંતુલન માટે, બંને પ્રદેશોમાં અઢી-અઢી લોકસભા બેઠકો પ્રસ્તાવિત છે. અગાઉ કાશ્મીર વિભાગમાં 3 અને જમ્મુમાં 2 લોકસભા બેઠકો હતી. હવે અનંતનાગ-રાજૌરી લોકસભા સીટને કાશ્મીર અને જમ્મુ વિભાગમાં વહેંચવામાં આવી છે. આ અંતર્ગત કાશ્મીર ક્ષેત્રની 11 વિધાનસભા બેઠકો અને 7 વિધાનસભા બેઠકો જમ્મુ ક્ષેત્રની હશે. જમ્મુ વિભાગની બેઠકો વધવાથી રાજ્યના રાજકારણમાં ખીણપ્રદેશનું વર્ચસ્વ ઘટશે. તે ભાજપ માટે ફાયદાકારક માનવામાં આવી રહ્યું છે. જમ્મુ અને કાશ્મીરના મોટાભાગના પક્ષોએ આ સીમાંકનનો વિરોધ કર્યો છે.
