વિદેશ મંત્રી એસ. જયશંકરનો દુનિયામાં ડંકો, પણ વિદેશ નીતિની ખરી કસોટી બાંગ્લાદેશમાં થશે

નવી દિલ્હી, 7 ઓગષ્ટ: નરેન્દ્ર મોદી સરકાર રશિયા-યુક્રેન યુદ્ધ દરમિયાન પશ્ચિમના દબાણને વશ થઈ ન હતી અને તેમની વિદેશ નીતિની વિરોધીઓ દ્વારા પણ પ્રશંસા થઇ હતી. વિદેશ મંત્રી એસ. જયશંકરના નિખાલસ જવાબોએ પશ્ચિમને આશ્ચર્યચકિત કર્યું અને સમગ્ર વિશ્વમાં ભારતની છબી મજબૂત કરી. પરંતુ હવે પાડોશી દેશ બાંગ્લાદેશમાં મોટો પડકાર ઉભો થયો છે. બાંગ્લાદેશમાં શેખ હસીનાએ વડાપ્રધાન પદેથી રાજીનામું આપીને ભારત આવી ગયા છે અને ત્યાં વચગાળાની સરકાર બનાવવાના પ્રયાસો ચાલુ છે. દરમિયાન, બાંગ્લાદેશમાં લઘુમતી હિન્દુ સમુદાય પણ મુશ્કેલીમાં મુકાઇ ગયો છે. અહીં લગભગ 1.30 કરોડની વસ્તી ધરાવતા હિંદુઓ સાથે ભયાનક બર્બરતા થઈ રહી છે. તેમના ઘરો, મંદિરો અને અન્ય સંપત્તિઓ પર હુમલા થઈ રહ્યા છે. આવી સ્થિતિમાં ભારતને બેવડા પડકારનો સામનો કરવો પડી રહ્યો છે. સવાલ એ છે કે ભારતે બાંગ્લાદેશમાં પોતાના હિતોનું રક્ષણ કેવી રીતે કરવું જોઈએ અને ત્યાંના હિંદુઓની જાન-માલની સુરક્ષા કેવી રીતે સુનિશ્ચિત કરવી જોઈએ?

ચીન-પાકિસ્તાનની દખલગીરીથી બાંગ્લાદેશમાં ખેલ થયો!

બાંગ્લાદેશમાં ભારતની મોટી સમસ્યાઓ વિદેશી શક્તિઓની દખલગીરીને કારણે ઊભી થઈ છે. ત્યાં ચીન અને પાકિસ્તાને ભારત તરફી શેખ હસીનાને સત્તા પરથી હટાવવાનું કાવતરું ઘડ્યું અને બંને દેશ વિદ્યાર્થી આંદોલનની આડમાં અરાજકતા ફેલાવીને પોતાના ઉદ્દેશ્યમાં સફળ થયા. હસીના ભલે અન્ય ઘણા મોરચે નિષ્ફળ ગઈ હોય, પરંતુ તેણે ચોક્કસપણે ઇસ્લામિક કટ્ટરપંથીઓ અને ભારત વિરોધી શક્તિઓને નિયંત્રણમાં રાખીને પ્રાદેશિક સ્થિરતા સુનિશ્ચિત કરી. હવે એવું કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે હસીનાની પાર્ટી અવામી લીગને વચગાળાની સરકારમાંથી બહાર રાખવામાં આવશે જ્યારે વિરોધ પક્ષ બાંગ્લાદેશ નેશનાલિસ્ટ પાર્ટી (BNP) અને પ્રતિબંધિત જમાત-એ-ઈસ્લામી સરકારનું નેતૃત્વ કરશે.

જમાત-બીએનપીનું ખતરનાક કોકટેલ

જમાતના પાકિસ્તાન સાથે ગાઢ સંબંધો છે અને ISIના સમર્થનથી હિંદુ વિરોધી અભિયાન ચલાવે છે, જ્યારે BNP ભારત વિરોધી માનસિકતામાં ડૂબેલી છે. જમાતનું સત્તામાં આવવું એ બાંગ્લાદેશી હિંદુઓ માટે ખતરાની ઘંટડી છે, જ્યારે BNPનું સરકારમાં જોડાવાથી ભારત-બાંગ્લાદેશ સંબંધોમાં ખટાશનો ડર છે. આ જમાત અને બીએનપીનું કાવતરું છે કે જુલાઈમાં શરૂ થયેલા વિદ્યાર્થી આંદોલનને ઓગસ્ટ સુધીમાં બળવાનું સ્વરૂપ આપવામાં આવ્યું હતું.

નવી સરકાર કેવી રીતે વર્તશે?

નવા સંજોગોમાં ભારત ચોક્કસપણે આશા રાખશે કે બાંગ્લાદેશની સેના વચગાળાની સરકારને નિયંત્રણમાં રાખશે. શેખ હસીનાના શાસન હેઠળ બાંગ્લાદેશ રાજકીય સ્થિરતાના સમયગાળામાં હતો, જેનો સીધો ફાયદો ભારતને થયો હતો. તે સમયે ભારતે બાંગ્લાદેશના વિકાસમાં મોટી ભૂમિકા ભજવી હતી, જેનો ફાયદો એ થયો કે અમે અમારા ઉત્તર-પૂર્વીય ક્ષેત્રમાં ઘણી હદ સુધી શાંતિ જાળવી શક્યા. ઉર્જા અને કનેક્ટિવિટી પર ભારત-બાંગ્લાદેશની ભાગીદારી ઝડપથી આગળ વધી રહી હતી. જેના કારણે બાંગ્લાદેશ સાથેની 4 હજાર કિલોમીટર લાંબી સરહદ પર શાંતિ જળવાઈ રહી અને દાણચોરીની સમસ્યા પર અંકુશ આવ્યો. હવે ભારતને ચિંતા છે કે વચગાળાની સરકાર હેઠળ બાંગ્લાદેશ આ મુદ્દાઓ પર કેવું વર્તન કરશે.

બાંગ્લાદેશ, કેનેડાની જેમ ભારત વિરોધી પ્રવૃત્તિનું કેન્દ્ર ન બને

ભારત માટે એ ચિંતાનો વિષય છે કે કેનેડાની જેમ બાંગ્લાદેશ પણ ભારત વિરોધી વિદેશી તત્વોનો અડ્ડો બની શકે છે. 2021 માં, જ્યારે અફઘાનિસ્તાનમાં બળવો થયો અને તાલિબાન સત્તામાં આવ્યા, ત્યારે ભારતે પણ આવી જ મુશ્કેલ પરિસ્થિતિનો સામનો કરવો પડ્યો હતો. જો કે, હવે ત્યાં ઓછામાં ઓછી ભારત વિરોધી ગતિવિધિઓ કરવામાં આવી રહી નથી. હવે બાંગ્લાદેશમાં આતંકવાદી અને કટ્ટરવાદી તત્વોના ઉદભવની પૂરેપૂરી શક્યતા છે. જૂન મહિનામાં મોદી-હસીનાની મુલાકાત થઈ ત્યારે બાંગ્લાદેશમાં કટ્ટરપંથી તત્વોને અંકુશમાં લેવાના પગલાંની ચર્ચા થઈ હતી. બંનેએ બાંગ્લાદેશ સશસ્ત્ર દળોના આધુનિકીકરણ માટે સંરક્ષણ ઔદ્યોગિક કોરિડોરની શક્યતાઓ શોધવાની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો હતો.

ભારત-બાંગ્લાદેશ ભાગીદારીનું શું થશે?

ભારતની મુખ્ય ચિંતા બાંગ્લાદેશની નવી શાસન વ્યવસ્થામાં ચીનની ભૂમિકાને લઈને રહેશે. હસીનાના શાસન દરમિયાન ચીન સાથે મજબૂત આર્થિક સંબંધો હોવા છતાં, બાંગ્લાદેશે ક્યારેય ભારતના હિતોની અવગણના કરી નથી. ચીને તિસ્તા પ્રોજેક્ટમાં ઘણો રસ દાખવ્યો હતો, છતાં હસીનાએ આ પ્રોજેક્ટ ભારતને સોંપવાનો નિર્ણય લીધો હતો. ભારત અને બાંગ્લાદેશ વચ્ચેના વેપાર સંબંધો પણ નવા સ્તરોને સ્પર્શી રહ્યા હતા. બાંગ્લાદેશ પણ તેના મિગ-29 એરક્રાફ્ટ અને એમઆઈ-17 હેલિકોપ્ટર માટે ભારતીય ઓફશોર પેટ્રોલ વેસલ્સ તેમજ સ્પેરપાર્ટ્સ ખરીદવા માટે ભારત સાથે વાતચીત કરી રહ્યું હતું. માત્ર એક મહિના પહેલા, બાંગ્લાદેશે 800 ટન વજનવાળા અદ્યતન દરિયાઈ જહાજ બનાવવા માટે કોલકાતા સ્થિત GRSE સાથે કરાર કર્યો હતો.

આ પણ જૂઓ: #Heartbreaking વિનેશ ઓલિમ્પિકમાંથી બહાર થતા રડ્યાં કરોડો દિલ, સોશિયલ મીડિયા પર લોકોનું દુ:ખ છલકાયું