શું ભીમ આર્મીના વડા ચંદ્રશેખર બની રહ્યા છે દલિતોનો નવો ચહેરો?

નવી દિલ્હી, 20 માર્ચ: 1927ના રોજ મહારાષ્ટ્રના રાયગઢ જિલ્લાનો મહાડ તાલુકો ઇતિહાસમાં એક નવો અધ્યાય લખવા જઈ રહ્યો હતો. ડૉ. ભીમરાવ આંબેડકર સત્યાગ્રહમાં ભાગ લેવા માટે દલિત વર્ગના હજારો સભ્યો મહાડમાં એકઠા થયા હતા. આંબેડકર અને તેમના સમર્થકોએ મહાડના ચાવદર તળાવ તરફ કૂચ કરી હતી. જ્યાં તેઓએ પાણી પીધું અને સમાનતાના અધિકાર અને જાહેર સંસાધનોની સમાન પહોંચનો દાવો કર્યો. આ સત્યાગ્રહથી પરંપરાગત અને રૂઢિચુસ્ત સમાજમાં હલચલ મચી ગઈ હતી. જુલમી જાતિઓ પણ તળાવના શુદ્ધિકરણની વિધિઓ કરતી હતી, જે તેઓ માનતા હતા કે અસ્પૃશ્યોના સ્પર્શથી અશુદ્ધ થઈ ગયું છે. આખરે, કોર્ટમાં 10 વર્ષની લાંબી લડાઈ પછી, આંબેડકરનો વિજય થયો. વાસ્તવમાં મહાડના આ તળાવમાં પ્રાણીઓ પાણી પી શકતા હતા, પરંતુ દલિતોને પાણી પીવાની મનાઈ હતી. આંદોલનના આ બ્યુગલથી ભારતમાં દલિત ચેતનાની નવી ક્રાંતિ શરૂ થઈ. આ આંદોલનને 2027માં 100 વર્ષ પૂરા થવા જઈ રહ્યા છે જ્યારે યુપીમાં વિધાનસભાની ચૂંટણી યોજાશે. આ પહેલા ભીમ આર્મીના વડા ચંદ્રશેખર આઝાદે નગીના લોકસભા સીટ જીતીને નવો ઇતિહાસ લખવાની શરુ આત કરી છે.

મહાડ સત્યાગ્રહ અસ્પૃશ્યોનો પ્રથમ સામૂહિક વિરોધ હતો.

આંબેડકરના નેતૃત્વમાં 1927ના મહાડ સત્યાગ્રહને અસ્પૃશ્યોનો પ્રથમ મોટો સામૂહિક વિરોધ માનવામાં આવે છે. દલિત ચેતના જગાડવાનો પણ આ પહેલો પ્રયાસ હતો. ત્યારે આંબેડકરે કહ્યું હતું કે ચાવદર તળાવનું પાણી પીને આપણે અમર થઈ જઈશું એવું નથી. અમે આટલા દિવસો સુધી પાણી પીધા વિના સારી રીતે જીવ્યા છીએ. આપણે ચાવદર તળાવનું પાણી પીવા જવાનું નથી. અમે પણ બીજા જેવા માણસો છીએ તે બતાવવા માટે અમે તળાવ પર જઈ રહ્યા છીએ.” આંબેડકરે જાતિના નાશ (1936) શીર્ષકવાળા લેખમાં કહ્યું હતું કે સમાજના પુનર્નિર્માણના અર્થમાં રાજકીય સુધારણા સામાજિક સુધારણા વિના થઈ શકે નહીં.

ઈન્ડિયા એલાયન્સની 43 સીટ વિ આઝાદની 1 સીટ

ગત ચૂંટણીમાં 62 બેઠકો જીતનારી ભાજપ આ વખતે 31 બેઠકો પર આવી ગઈ છે. આ વખતે દલિત મતદારો મોટી સંખ્યામાં ઇન્ડિયા એલાયન્સ તરફ આવ્યા છે. ઉત્તર પ્રદેશમાં લોકસભાની 80 બેઠકોમાંથી સમાજવાદી પાર્ટીએ 37 અને કોંગ્રેસે 6 બેઠકો જીતી છે. જ્યારે ચંદ્રશેખર આઝાદે નગીના લોકસભા સીટ જીતી છે. આ બેઠક એટલા માટે પણ મહત્વ ધરાવે છે કારણ કે તે એક સમયે બસપા અને સપાનો ગઢ હતો. આ બેઠક પર દલિત મતદારો નિર્ણાયક ભૂમિકા ભજવે છે એટલું જ નહીં, મુસ્લિમ મતોની પણ પૂરતી સંખ્યા છે. આવી સ્થિતિમાં અહીં આઝાદની જીત દલિત રાજનીતિની નવી નિશાની છે.

આ પણ વાંચો  : ‘આ ચૂંટણી પરિણામો ભાજપના કાર્યકરો માટે રિયાલિટી ચેક સમાન છે’ : RSSના મુખપત્રમાં તીક્ષ્ણ ટિપ્પણી