મજૂર દિવસ: ભારતમાં સૌપ્રથમ 1923માં મજૂર દિવસની ઉજવણી કરવામાં આવી હતી, સરકારે દરેક કામદારને એક દિવસની રજા આપી હતી.
ભારતમાં આજે મજૂર દિવસ 2022ની ઉજવણી કરવામાં આવી રહી છે. આ દિવસે મજૂર સંઘર્ષોને યાદ કરવામાં આવે છે. સમાજ માટે કામદારોના બલિદાન અને યોગદાનને યાદ કરવા માટે પણ તે ઉજવવામાં આવે છે. ભારતમાં તેની શરૂઆત 1923 થી થઈ હતી.
ભારતમાં આજે મજૂર દિવસ 2022ની ઉજવણી કરવામાં આવી રહી છે. વિશ્વ કામદાર દિવસ દર વર્ષે 1લી મેના રોજ ઉજવવામાં આવે છે. તે સમાજ માટે કામદારોના બલિદાન અને યોગદાનને યાદ કરવા માટે ઉજવવામાં આવે છે. તેને ભારતમાં મે ડે તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે.
ભારતમાં મજૂર દિવસની ઉજવણી 1923 થી શરૂ થઈ હતી. હિન્દુસ્તાનની મજૂર કિસાન પાર્ટીએ સૌપ્રથમ 1923માં મજૂર દિવસ નિમિત્તે ઉજવણીનું આયોજન કર્યું હતું. જેનું નેતૃત્વ કામરેજ સિંગરવેલરે કર્યું હતું. આ પછી એક ઠરાવ પસાર કરવામાં આવ્યો હતો, જેમાં કહેવામાં આવ્યું હતું કે સરકારે મજૂર દિવસ પર દરેકને રાષ્ટ્રીય રજા આપવી જોઈએ. ત્યારથી ભારતમાં દર વર્ષે મજૂર દિવસ ઉજવવામાં આવે છે અને સરકાર કામદારોને એક દિવસની રજા આપે છે.
મજૂર દિવસ ઘણા નામોથી ઉજવવામાં આવે છે
મજૂર દિવસ ભારતભરમાં ઘણા નામોથી ઉજવવામાં આવે છે. તેને હિન્દીમાં ‘કામગાર દિવસ’ અથવા ‘આંતરરાષ્ટ્રીય કામદાર દિવસ’, તમિલમાં ‘ઉઝોપ્લર નાલ’ અને મરાઠીમાં ‘કામગર દિવસ’ કહેવામાં આવે છે. વર્ષ 1923 માં, ભારતમાં મદ્રાસ પ્રાંતે તેનો પ્રથમ મજૂર દિવસ ઉજવ્યો. 1 મેને મહારાષ્ટ્ર દિવસ અને ગુજરાત દિવસ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે.
મોટાભાગના દેશોમાં મજૂર દિવસ પર જાહેર અને સરકારી કચેરીઓ, શાળાઓ અને કોલેજો બંધ હોય છે. નેતાઓ આ દિવસે ભાષણ આપશે અને સાંસ્કૃતિક કાર્યક્રમોમાં ભાગ લેશે તેવી અપેક્ષા છે. ટ્રેડ યુનિયનો પરેડનું આયોજન કરે છે. વિદ્યાર્થીઓને કાર્યસ્થળમાં સમાનતાની જરૂરિયાત સમજવામાં મદદ કરવા સ્પર્ધાઓનું આયોજન કરવામાં આવે છે. આ દિવસની ઉજવણી માટે આંતરરાષ્ટ્રીય શ્રમ સંગઠન દ્વારા વિવિધ કાર્યક્રમોનું આયોજન કરવામાં આવે છે.
મજૂર દિવસનો ઇતિહાસ
મજૂર દિવસ એ કામદારોના અધિકારોના ઉલ્લંઘન સામેના ભૂતકાળના મજૂર સંઘર્ષોની યાદ અપાવે છે, જેમાં લાંબા કામકાજના દિવસો અને અઠવાડિયા, નબળી સ્થિતિ અને બાળ મજૂરીનો સમાવેશ થાય છે. 1 મે એ 19મી સદીના અંતમાં મજૂર ચળવળ સાથે સંકળાયેલ છે. 1 મે, 1886 ના રોજ, યુએસએના શિકાગોમાં કામદારોના સમર્થનમાં શાંતિપૂર્ણ રેલી કાઢવામાં આવી હતી. રેલી કાઢી રહેલા લોકો અને પોલીસ વચ્ચે હિંસક અથડામણ થઈ હતી, જેમાં ઓછામાં ઓછા 38 નાગરિકો અને 7 પોલીસ અધિકારીઓ માર્યા ગયા હતા. આ વિરોધને કારણે ભારત સહિત ઘણા દેશોએ આઠ કલાકનો કામકાજ દિવસ મનાવ્યો છે. આ ઘટનાની યાદમાં દર વર્ષે 1 મેના રોજ આંતરરાષ્ટ્રીય મજૂર દિવસ ઉજવવામાં આવે છે.
મજૂર દિવસ શા માટે ઉજવવામાં આવે છે?
ઔપચારિક મજૂર દિવસના આગમન પહેલાં, વિશ્વભરના મજૂર વર્ગમાં મૃત્યુ, ઇજા અને જોખમી કામ કરવાની પરિસ્થિતિઓ ખૂબ સામાન્ય હતી. અમેરિકાએ 19મી સદી દરમિયાન ઔદ્યોગિકીકરણના ઉદય દરમિયાન કામદાર વર્ગનું શોષણ કર્યું અને તેમને કઠોર પરિસ્થિતિઓમાં દિવસમાં 15 કલાક કામ કરવાની ફરજ પાડી.
ઉદ્યોગોમાં કામદારોની વધતી જતી મૃત્યુએ કામદાર વર્ગને તેની સુરક્ષા માટે અવાજ ઉઠાવવાની ફરજ પાડી. કામદારો અને સમાજવાદીઓના પ્રયાસોને પગલે અમેરિકન ફેડરેશન ઓફ લેબર દ્વારા 19મી સદીના અંતમાં શિકાગોમાં રાષ્ટ્રીય સંમેલનમાં કામદારો માટે આઠ કલાકનો કાનૂની સમય જાહેર કરવામાં આવ્યો હતો.
