વન નેશન, વન ઈલેક્શન પાછળ કેટલો ખર્ચ થઈ શકે છે ? EC એ સરકારને આપ્યો હિસાબ
નવી દિલ્હી, 20 જાન્યુઆરી : જો દેશમાં લોકસભા અને વિધાનસભાની ચૂંટણીઓ એકસાથે યોજાય તો ચૂંટણી પંચ (EC)ને નવા ઈલેક્ટ્રોનિક વોટિંગ મશીન (EVM)ની ખરીદી માટે દર 15 વર્ષે લગભગ 10,000 કરોડ રૂપિયાની જરૂર પડશે. દેશમાં ચૂંટણીનું સંચાલન કરતી સર્વોચ્ચ સંસ્થાએ સરકારને લખેલા પત્રમાં આ વાત કહી છે.
‘લગભગ 11.80 લાખ મતદાન મથકો બનાવવા પડશે’
પંચે કહ્યું કે EVM પંદર વર્ષ સુધી ચાલે છે. જો એકસાથે ચૂંટણી યોજવામાં આવે તો ઈવીએમના એક સેટનો ઉપયોગ ત્રણ રાઉન્ડની ચૂંટણીઓ કરવા માટે થઈ શકે છે. આ વર્ષે સામાન્ય ચૂંટણીઓ યોજવા માટે, દેશભરમાં લગભગ 11.80 લાખ મતદાન મથકો બનાવવાની જરૂર પડશે.
CU, BU અને VVPAT મશીનની જરૂર પડશે
એકસાથે ચૂંટણી દરમિયાન, દરેક મતદાન મથક પર ઇવીએમના બે સેટ (એક લોકસભા સીટ માટે અને બીજો વિધાનસભા મત વિસ્તાર માટે)ની જરૂર પડશે. પંચે ભૂતકાળના અનુભવોના આધારે સરકારને પત્ર મોકલ્યો હતો. તેમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે, કંટ્રોલ યુનિટ (CU), બેલેટ યુનિટ (BU) અને વોટર વેરિફાઇબલ પેપર ઓડિટ ટ્રેલ (VVPAT) મશીનો મતદાન દરમિયાન ખામીયુક્ત એકમોને બદલવા માટે જરૂરી છે. પંચે ગયા વર્ષે ફેબ્રુઆરીમાં કાયદા મંત્રાલયને પત્ર લખ્યો હતો. આમાં તેણે કહ્યું હતું કે વિવિધ પાસાઓને ધ્યાનમાં રાખીને, એક સાથે ચૂંટણી કરાવવા માટે ઓછામાં ઓછા 46,75,100 બેલેટ યુનિટ, 33,63,300 કંટ્રોલ યુનિટ અને 36,62,600 VVPAT મશીનની જરૂર પડશે.
ગયા વર્ષે EVM ખરીદવામાં કેટલો ખર્ચ થયો?
ગયા વર્ષની શરૂઆતમાં, ઈવીએમની કિંમત પ્રતિ બેલેટ યુનિટ દીઠ રૂ.7,900, કંટ્રોલ યુનિટ દીઠ રૂ.9,800 અને વીવીપીએટી દીઠ રૂ.16,000 જેટલી હતી. ચૂંટણી પંચે કાયદા મંત્રાલય દ્વારા મોકલવામાં આવેલા પ્રશ્નોના જવાબમાં આ માહિતી આપી હતી. આયોગે વધારાના મતદાન અને સુરક્ષા કર્મચારીઓની જરૂરિયાત, EVM અને વધુ વાહનો માટે સ્ટોરેજ સુવિધાઓ વધારવા પર પણ ભાર મૂક્યો હતો.
‘પાંચ કલમમાં સુધારાની જરૂર પડશે’
કમિશને એમ પણ કહ્યું હતું કે લોકસભા અને રાજ્યોની વિધાનસભાઓની પહેલી એક સાથે ચૂંટણી 2029માં જ થઈ શકે છે અને આ માટે બંધારણના પાંચ અનુચ્છેદમાં સુધારાની જરૂર પડશે. જે કલમોમાં સુધારાની જરૂર પડશે તેમાં કલમ 83, 85, 172,174 અને 356નો સમાવેશ થાય છે.
