કેજરીવાલને દિલ્હી સર્વિસ બિલ પર કેટલો મોટો ફટકો લાગ્યો? ઇન્ડિયાની એકતા શું દર્શાવે છે?

નવી દિલ્હી: દિલ્હી સેવા બિલ રાજ્યસભામાં પણ પસાર થયું હતું. સોમવારે રાજ્યસભામાં આ બિલના સમર્થન અને વિરોધમાં મતદાન થયું હતું. સમર્થનમાં 131 અને વિરોધમાં 102 મત પડ્યા હતા.

રાજ્યસભામાં એકલા ભાજપ પાસે બહુમતી નથી. જો તેમના એનડીએ સાથી પક્ષોને સામેલ કરવામાં આવે તો પણ બહુમતીનો આંકડો દૂર રહે છે.

પરંતુ ઓડિશાના મુખ્ય પ્રધાન નવીન પટનાયકની પાર્ટી બીજુ જનતા દળ અને આંધ્ર પ્રદેશના મુખ્ય પ્રધાન જગન મોહન રેડ્ડીની YSRCP ભાજપ સાથે જોડાવાથી સમીકરણ બદલાઈ ગયું.

રાજ્યસભામાં બિલ પસાર કરવા માટે મતદાન ચાલી રહ્યું હતું ત્યારે એક તસવીરે સૌનું ધ્યાન ખેંચ્યું હતું. પૂર્વ વડાપ્રધાન મનમોહન સિંહ પણ વ્હીલ ચેર પર રાજ્યસભામાં હાજર હતા.

90 વર્ષના મનમોહન સિંહ ઘણા નબળા દેખાઈ રહ્યા હતા. સોશિયલ મીડિયા પર આ તસવીર ટ્વીટ કરીને લોકોએ આમ આદમી પાર્ટીના વડા અરવિંદ કેજરીવાલ પર પણ નિશાન સાધ્યું હતું.

ઘણા લોકોએ લખ્યું કે અરવિંદ કેજરીવાલે રાજનીતિમાં પોતાનું સ્થાન બનાવતી વખતે મનમોહન સિંહને શું-શું નહતું કહ્યું. તે જ મનમોહન સિંહ 90 વર્ષની ઉંમરે તબિયત સારી ન હોવા છતાં તેમના સમર્થનમાં હાજર હતા.

આ પણ વાંચો-જયપુર-મુંબઈ ટ્રેનમાં ફાયરિંગ કરનાર RPF જવાને કહ્યું – ‘મારી છેલ્લી ઈચ્છા પાકિસ્તાન જઈ….

રાજ્યસભામાં આમ આદમી પાર્ટીના માત્ર 10 સાંસદો છે, પરંતુ દિલ્હી સર્વિસ બિલના વિરોધમાં તેને 102 સાંસદોનું સમર્થન મળ્યું છે. મનમોહન સિંહની હાજરીને કોંગ્રેસની ભાજપ સાથે લડવાની પ્રતિબદ્ધતા સાથે પણ જોડવામાં આવી રહી છે.

આ બિલના સમર્થનમાં ભારતનું (INDIA ગઠબંધન) જોડાણ એકજૂટ રહ્યું. ઈન્ડિયા એલાયન્સ એટલે કે ઈન્ડિયન નેશનલ ડેવલપમેન્ટલ ઈન્ક્લુઝિવ એલાયન્સની રચના ગયા મહિને જ થઈ હતી.

ભારતના જોડાણમાં સામેલ કોઈપણ પક્ષોએ ક્રોસ વોટિંગ કર્યું નથી. અરવિંદ કેજરીવાલને અખિલ ભારતીય ગઠબંધનનો સંપૂર્ણ ટેકો મળ્યો હતો, પરંતુ તેમની પાર્ટીને ગઠબંધનના ભાગીદારો તરફથી પણ ટોણાનો સામનો કરવો પડ્યો હતો.

રાજ્યસભામાં બિલનો વિરોધ કરતા રાષ્ટ્રીય જનતા દળના સાંસદ મનોજ ઝાએ કહ્યું કે, આમ આદમી પાર્ટીએ જમ્મુ-કાશ્મીરમાંથી કલમ 370 હટાવવાનું સમર્થન કર્યું હતું અને હવે તેમણે વિચારવું જોઈએ કે કેન્દ્ર સરકાર દિલ્હી સરકારના અધિકારો પર અતિક્રમણ કરી રહી છે. તો તેમને કેવું લાગે છે?

મનોજ ઝાએ કહ્યું, “આમ આદમી પાર્ટીએ વિચારવું જોઈએ કે તેણે જમ્મુ-કાશ્મીરમાં કોને સમર્થન આપ્યું. હવે તેઓએ પોતે જ ભોગવવું પડશે. જે લોકો આ બિલનું સમર્થન કરી રહ્યા છે તેમની વફાદારી પણ અમે સમજીએ છીએ. જો હાથીના પગથી ઉંદરની પૂંછડી દબાઈલી હોય તો વફાદારી અને મજબૂરી વચ્ચેનો તફાવત પારખવો મુશ્કેલ બની જાય છે.

લોકસભા અને રાજ્યસભામાં દિલ્હી સેવા બિલ પાસ થયા બાદ હવે તે રાષ્ટ્રપતિ પાસે જશે અને તેમના હસ્તાક્ષર બાદ તે કાયદો બની જશે. આ કાયદાની અસર દિલ્હીના વહીવટીતંત્ર પર વ્યાપક રીતે જોવા મળશે.

લેફ્ટનન્ટ ગવર્નર દિલ્હીના બોસ હશે

આ બિલ કાયદો બનતાની સાથે જ દિલ્હી સરકારની શક્તિઓ મર્યાદિત થઈ જશે અને લેફ્ટનન્ટ ગવર્નરની સત્તામાં વધુ વધારો થશે.

આ બિલ સાથે નેશનલ કેપિટલ સિવિલ સર્વિસ ઓથોરિટીની રચના કરવામાં આવશે અને તેની પાસે અમલદારોની પોસ્ટ અને ટ્રાન્સફર કરવાની સત્તા હશે.

જો કે આ સમિતિના વડા મુખ્યમંત્રી હશે, પરંતુ તેમાં દિલ્હીના મુખ્ય સચિવ અને ગૃહ સચિવ પણ હશે. બહુમતીથી નિર્ણય લેવામાં આવશે. મુખ્ય સચિવ અને ગૃહ સચિવ બંને કેન્દ્રના અધિકારી હશે, આવી સ્થિતિમાં બહુમતીના નિર્ણયની સ્થિતિમાં બંને કેન્દ્રની વાત સાંભળશે કે કેમ તેવો ભય રહેશે.

સમિતિના નિર્ણય બાદ પણ ઉપરાજ્યપાલે અંતિમ મહોર મારવી પડશે. આવી સ્થિતિમાં ચૂંટાયેલી સરકારના અધિકારો દેખીતી રીતે ઓછા હશે.

આ પણ વાંચો-કર્ણાટક હાઈકોર્ટનો મહત્વનો ચુકાદો : પત્નીની ક્રૂરતાનો ભોગ બનેલા પતિને આપી રાહત, જાણો શું હતો સમગ્ર મામલો

ઇન્ડિયા ગઠબંધન ભારત સાથે

દિલ્હી સેવા બિલ પસાર થવાથી દિલ્હીમાં આમ આદમી પાર્ટીના અધિકારો મર્યાદિત થઈ શકે છે, પરંતુ રાજકીય રીતે ઈન્ડિયા એલાયન્સ એ સંદેશ આપવામાં સફળ રહી છે કે તે ભાજપને પડકારવા માટે એકજૂટ છે.

ભારત ગઠબંધનની રચનાને ભાગ્યે જ એક મહિનો થયો છે અને આ ગઠબંધન સંસદના બંને ગૃહોમાં સંપૂર્ણ રીતે એકજૂટ રહ્યું છે. સંસદના બંને ગૃહોમાં AAPની હાજરી બહુ સારી નથી, તેમ છતાં તેને સારો એવો ટેકો મળ્યો.

કોંગ્રેસ, ડીએમકે, એનસીપી, શિવસેના (ઉદ્ધવ ઠાકરે), આરજેડી, જેડીયુ અને ભારતના બાકીના મિત્રોનો ટેકો મળ્યો હતો. રાજ્યસભામાં બિલની વિરુદ્ધમાં 102 મતોનો અર્થ એ છે કે ઈન્ડિયા એલાયન્સમાં સામેલ કોઈપણ પક્ષોના એક પણ સાંસદે ક્રોસ વોટિંગ કર્યું નથી.

નિશાના પર આમ આદમી પાર્ટી

દિલ્હી સેવા બિલ પર સંસદમાં ચર્ચા દરમિયાન ભાજપ દ્વારા આમ આદમી પાર્ટી પર નિશાન સાધવામાં આવ્યું હતું.

ગૃહમંત્રી અમિત શાહે સંસદના બંને ગૃહોમાં કહ્યું કે જ્યાં સુધી કેન્દ્રમાં ભાજપ કે કોંગ્રેસની સરકાર હતી અને દિલ્હીમાં ભાજપ કે કોંગ્રેસની સરકાર છે ત્યાં સુધી દિલ્હી સરકાર અને કેન્દ્ર સરકાર વચ્ચે સંકલનનો કોઈ મુદ્દો નહતો.

તેમણે દિલ્હીના મુખ્યમંત્રી શીલા દીક્ષિતના વખાણ પણ કર્યા કે તેઓ વિવાદો કરતાં વિકાસના કામો પર વધુ ધ્યાન આપતા હતા.

અમિત શાહે કહ્યું કે આ સુધારાની જરૂર હતી કારણ કે વિરોધ પછી એક પાર્ટી બનાવવામાં આવી હતી અને સત્તામાં આવી હતી. શાહે કહ્યું હતું કે AAP સરકાર સત્તાનો દુરુપયોગ કરી રહી છે અને ભ્રષ્ટાચારમાં સામેલ છે.

ગૃહમંત્રીએ બીજી દલીલ પણ આપી હતી કે દિલ્હી રાષ્ટ્રીય રાજધાની છે, તેથી તેમાં સુધારો લાવવો જરૂરી હતો. કોંગ્રેસ પર કટાક્ષ કરતા શાહે કહ્યું કે એક શુભેચ્છક તરીકે તેઓ કહી રહ્યા છે કે કોંગ્રેસે અરવિંદ કેજરીવાલ પર વિશ્વાસ ન કરવો જોઈએ.

આ પણ વાંચો-ભારતીય કફ સિરપ પર ફરી થઇ બબાલઃ WHOએ શું એલર્ટ જારી કર્યુ?

એનડીએ અને ઇન્ડિયાથી દૂર રહેનારા પક્ષો

કેટલાક પક્ષોનું વલણ ન તો એનડીએની તરફેણમાં હતું કે ન તો ઇન્ડિયાની તરફેણમાં, આખરે આ પક્ષો કઈ દિશામાં જશે તેના પર સૌની નજર હતી.

તેમાં સૌથી મોટા નામ બીજુ જનતા દળ અને YSR કોંગ્રેસ પાર્ટી હતા. જેમણે લોકસભામાં આ બિલની રજૂઆતના એક દિવસ પહેલા પોતાનું સ્ટેન્ડ ક્લિયર કર્યું હતું અને NDAને પોતાનું સમર્થન આપ્યું હતું.

બીજી તરફ ભારતીય રાષ્ટ્ર સમિતિ અને હનુમાન બેનીવાલની પાર્ટી રાષ્ટ્રીય લોકતાંત્રિક પાર્ટી, બંનેએ આ બિલનો વિરોધ કર્યો હતો. તેનું મુખ્ય કારણ એ હતું કે બંને પક્ષોના આમ આદમી પાર્ટી સાથે સારા સંબંધો છે.

બહુજન સમાજ પાર્ટીએ આ બિલ પર મતદાનમાં ભાગ લીધો ન હતો અને શિરોમણી અકાલી દળે આ બિલને ‘તમાશા’ ગણાવ્યું હતું. આ બિલ લોકસભામાં પાસ થઈ ચૂક્યું હતું પરંતુ રાજ્યસભામાં વિપક્ષને થોડી આશા હતી.

જો કે, તે આશા પણ સમાપ્ત થઈ ગઈ જ્યારે BJD અને YSRCPએ બિલને સમર્થન આપવાનું નક્કી કર્યું. હવે કેજરીવાલ સરકાર પાસે એકમાત્ર આશા સુપ્રીમ કોર્ટ છે, જ્યાં આ મામલો પેન્ડિંગ છે.

જો સુપ્રીમ કોર્ટનો નિર્ણય પણ આપની તરફેણમાં નહીં આવે તો પક્ષ માટે મોટી મૂંઝવણ ઊભી થશે. ભારતના ગઠબંધનની દૃષ્ટિએ જોઈએ તો તેનાથી વિપક્ષનો આત્મવિશ્વાસ વધ્યો છે.

વિપક્ષના પક્ષોમાં મજબૂત એકતા હતી, આ આવી રહેલી અવિશ્વાસ પ્રસ્તાવ પર વિપક્ષની એકતાનું રિહર્સલ હતું. આ સુધારા પર ચર્ચા દરમિયાન વિપક્ષના પક્ષો નજીક આવી ગયા છે.

ખાસ કરીને આમ આદમી પાર્ટી અને કૉંગ્રેસ જે એકબીજાની સામે હતા તે વચ્ચેનો વિશ્વાસ વધુ ઊંડો થયો છે. આમ આદમી પાર્ટીના ઘણા નેતાઓએ સ્વીકાર્યું છે કે કોંગ્રેસે તેમને ગૃહમાં જોરદાર સમર્થન આપ્યું હતું.

મણિપુરને લઈને લાવવામાં આવેલા અવિશ્વાસ પ્રસ્તાવ પર 8થી 10 ઓગસ્ટ સુધી ચર્ચા થશે અને શક્ય છે કે આ ચર્ચામાં વિપક્ષ વધુ મજબૂત રીતે સાથે આવી શકે છે.

આ પણ વાંચો-જયપુર-મુંબઈ ટ્રેનમાં ફાયરિંગ કરનાર RPF જવાને કહ્યું – ‘મારી છેલ્લી ઈચ્છા પાકિસ્તાન જઈ….