બૌદ્ધ સાધુઓને નથી અપાતો અગ્નિદાહ કે નથી થતી દફનવિધિ, આવો જાણીએ કેવી રીતે થાય છે તેમના અંતિમસંસ્કાર

HD ન્યૂઝ ડેસ્ક, 21 એપ્રિલ : વિશ્વભરના તમામ ધર્મોની પોતપોતાની રીત-રિવાજો અને પરંપરાઓ છે. આથી જ લોકો પોતાના ધર્મ કે સંપ્રદાય અનુસાર તમામ વિધિઓ પરંપરાઓ અને રિવાજોનું પાલન કરે છે. જેમ પરિવારમાં કોઈનું આવવું એ આનંદની વાત છે, એવી જ રીતે કોઈ વ્યક્તિ આ જીવન છોડીને જાય ત્યારે દુઃખ થાય છે. પરંતુ આજે અમે તમને બૌદ્ધ ધર્મમાં મૃત્યુ પછીના અંતિમ સંસ્કારની પ્રક્રિયા જણાવવા જઈ રહ્યા છીએ. કારણ કે તે અન્ય ધર્મોથી ખૂબ જ અલગ છે.

હિન્દુઓમાં મૃતદેહનો અંતિમ સંસ્કાર કરવામાં આવે છે. જે લોકો ઇસ્લામનું પાલન કરે છે તેઓ મૃતદેહને દફનાવે છે. આ સિવાય ખ્રિસ્તી ધર્મમાં પણ મૃતદેહને દફનાવવામાં આવે છે, પરંતુ તેને શબપેટીની અંદર રાખીને. જૈન સાધુઓના અંતિમ સંસ્કારમાં, લોકો દરેક તબક્કે બોલી લગાવે છે અને તેમાંથી એકત્ર થયેલા નાણાંનો ઉપયોગ લોકોના કલ્યાણ માટે કરવામાં આવે છે. પરંતુ તિબેટમાં બૌદ્ધ ધર્મના અનુયાયીઓ વચ્ચે અંતિમ સંસ્કારની પદ્ધતિ સંપૂર્ણપણે અલગ છે.

બૌદ્ધ ધર્મમાં આજે પણ સંતો અને ઋષિઓ તેમજ સામાન્ય લોકોના અંતિમ સંસ્કારની પ્રક્રિયા એકદમ અલગ છે. અહીં, મૃત્યુ પછી, શરીરને ન તો દફનાવવામાં આવે છે અને ન તો બાળવામાં આવે છે. વાસ્તવમાં, બૌદ્ધ ધર્મમાં, વ્યક્તિના મૃત્યુ પછી, મૃત શરીરને ખૂબ જ ઉચ્ચ સ્થાન પર લઈ જવામાં આવે છે. બૌદ્ધ ધર્મના લોકો કહે છે કે તેમના અંતિમ સંસ્કારની પ્રક્રિયા આકાશમાં પૂર્ણ થાય છે. એટલા માટે મૃત શરીરને ખૂબ ઊંચા શિખર પર લઈ જવામાં આવે છે. તિબેટમાં, બૌદ્ધ ધર્મના અનુયાયીઓના અંતિમ સંસ્કાર માટે પહેલાથી જ સ્થાનો નક્કી છે. મૃતદેહ સ્થળ પર પહોંચે તે પહેલા જ બૌદ્ધ સાધુઓ કે લામા અંતિમ સંસ્કારના સ્થળે પહોંચી જાય છે. આ પછી સ્થાનિક પરંપરાઓ અનુસાર મૃતદેહની પૂજા કરવામાં આવે છે. ત્યારબાદ એક ખાસ કર્મચારી મૃત શરીરના નાના-નાના ટુકડા કરી નાખે છે. આ વિશેષ સ્ટાફને બૌદ્ધ ધર્મના અનુયાયીઓ રોગ્યપાસ કહે છે.

શબમાં જવનો લોટ

તમને જણાવી દઈએ કે મૃત શરીરને નાના-નાના ટુકડા કર્યા પછી રોગ્યપાસ જવના લોટનું દ્રાવણ તૈયાર કરે છે. આ પછી ટુકડાઓને આ દ્રાવણમાં ડુબાડવામાં આવે છે. પછી જવના લોટના દ્રાવણમાં લપેટી આ મૃત શરીરના ટુકડાઓ તિબેટના પર્વતીય શિખરો પર જોવા મળતા ગીધ અને ગરુડના ખોરાક તરીકે મૂકવામાં આવે છે. જ્યારે ગીધ અને ગરુડ તેમના ટુકડાઓમાંથી માંસ ખાય છે, ત્યારે બાકીના હાડકાંને એકત્ર કરી પાવડર બનાવી દેવામાં આવે છે. આ પાવડરને ફરીથી જવના લોટમાં ભેળવી, ડુબાડીને પક્ષીઓ માટે ખોરાક બનવા માટે છોડી દેવામાં આવે છે.

શા માટે આ રીતે અંતિમ સંસ્કાર કરવામાં આવે છે

તિબેટમાં બૌદ્ધ ધર્મના અનુયાયીઓના અંતિમ સંસ્કારની આ જટિલ પરંપરાને અનુસરવા પાછળ ઘણા કારણો છે. નિષ્ણાંતોના મતે તિબેટ ખૂબ જ ઉંચાઈ પર સ્થિત હોવાને કારણે અહીં સરળતાથી વૃક્ષો ઉગતા નથી. આવી સ્થિતિમાં મૃતદેહના અગ્નિસંસ્કાર માટે લાકડા એકઠા કરવા સરળ નથી. જ્યારે તિબેટની જમીન ખડકાળ છે. આવી સ્થિતિમાં કબર માટે ઊંડો ખાડો ખોદવો એ પણ ઘણું મુશ્કેલ કામ છે.

આ બધા સિવાય એવું કહેવાય છે કે મૃત્યુ પછી શરીર ખાલી પાત્ર બની જાય છે. આ કારણથી મૃત શરીરના નાના-નાના ટુકડા કરીને પક્ષીઓને ખવડાવવાથી તેમને લાભ થાય છે. અંતિમ સંસ્કારની આ સમગ્ર પ્રક્રિયાને બૌદ્ધ ધર્મમાં ‘આત્મ-બલિદાન’ કહેવામાં આવે છે.

આ પણ વાંચો: જો ઇન્ડિયા એલાયન્સ જીતશે તો રાહુલ ગાંધી વડાપ્રધાન પદના દાવેદાર હશે, આ દિગ્ગજ નેતાએ જણાવી ભવિષ્યની વ્યૂહરચના