કરપત્રીજી મહારાજથી લઈને યોગી આદિત્યનાથ સુધી… 10 સંતો જેમણે યુપીના રાજકારણમાં ભજવી છે મહત્ત્વની ભૂમિકા

ઉત્તર પ્રદેશ, 18 ફેબ્રુઆરી : યુપીના રાજકારણ અને સંત સમાજ વચ્ચે બહુ જૂનો સંબંધ છે. ઉત્તર પ્રદેશના મુખ્યમંત્રી યોગી આદિત્યનાથ પોતે નાથ સંપ્રદાયમાંથી આવે છે અને ગોરખપુરની ગોરક્ષ પીઠના મહંત છે. 1998 થી 2017 સુધી ગોરખપુરથી સાંસદ રહેલા યોગી વસ્તીની દ્રષ્ટિએ દેશના સૌથી મોટા રાજ્યમાં સરકારનું નેતૃત્વ કરી રહ્યા છે. તે જ સમયે, હવે કલ્કિ ધામના મહંત આચાર્ય પ્રમોદ કૃષ્ણમ પણ આજકાલ ચર્ચામાં છે.

વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ આજે સોમવારે કલ્કિ ધામ મંદિરનો શિલાન્યાસ કર્યો. આચાર્ય પ્રમોદ કૃષ્ણમ, જેઓ 2019ની લોકસભા ચૂંટણીમાં લખનૌથી કોંગ્રેસના ઉમેદવાર હતા, તેમને દેશની સૌથી જૂની પાર્ટી દ્વારા છ વર્ષ માટે પહેલાથી જ હાંકી કાઢવામાં આવ્યા છે. હવે આચાર્ય પ્રમોદની એનડીએ સાથેની વધતી જતી નિકટતાને તેમની નવી ઇનિંગ તરફ સંકેત માનવામાં આવી રહી છે. પરંતુ યુપીની ‘સંત રાજનીતિ’માં આ બે જ નામ નથી. આઝાદી પછી યોજાયેલી પ્રથમ સામાન્ય ચૂંટણીથી લઈને અત્યાર સુધી અનેક સંતોએ રાજકારણમાં તાકાત બતાવી છે. આવો, આવા જ કેટલાક સંતો પર એક નજર કરીએ…

1- સ્વામી કરપતિજી મહારાજ

યુપીમાં સંતોની રાજનીતિનો આધાર કાશી એટલે કે વારાણસીના દશનમી સંત સ્વામી કરપતિજી મહારાજે તૈયાર કર્યો હતો. 1947 માં દેશને આઝાદી મળ્યાના એક વર્ષ પછી, 1948 માં કરપતિજી મહારાજે પોતાનો રાજકીય પક્ષ બનાવ્યો, જેને તેમણે નામ આપ્યું – અખિલ ભારતીય રામરાજ્ય પરિષદ. 1952 ની પ્રથમ સામાન્ય ચૂંટણીઓમાં કરપતિજી મહારાજની પાર્ટીએ ત્રણ બેઠકો જીતી હતી અને 1962ની લોકસભાની ચૂંટણીમાં પણ પક્ષ બે બેઠકો જીતવામાં સફળ રહ્યો હતો.

વર્ષ 1952માં જ, પરિષદે ઉત્તર પ્રદેશ અને બિહારની વિધાનસભા ચૂંટણીમાં એક-એક બેઠક જીતી હતી, પરંતુ 1957ની રાજસ્થાનની ચૂંટણીઓ દ્વારા રાજકીય નકશા પર તેની સ્થાપના થઈ હતી. રાજસ્થાનમાં 1957ની ચૂંટણીમાં કરપતિજીની પાર્ટીએ 17 સીટો જીતી હતી. કરપતિજી મહારાજે પંડિત જવાહરલાલ નેહરુની આગેવાની હેઠળની સરકાર માટે હિંદુ સંહિતા અને ગાય સંરક્ષણ સામે એક મોટી ચળવળનું નેતૃત્વ કર્યું.

કરપતિજી મહારાજે ઈન્દિરા સરકાર દરમિયાન ગાય સંરક્ષણ કાયદાની માંગને લઈને મોટું આંદોલન ચલાવ્યું હતું. તેઓ તેમની પાર્ટીના સ્ટાર પ્રચારક હતા પરંતુ પોતે ચૂંટણી લડવાનું ટાળ્યું હતું. તેમનું ભાષણ સાંભળવા માટે રામરાજ્ય પરિષદની રેલીઓમાં મોટી ભીડ એકઠી થતી હતી. વર્ષ 1971માં આ પાર્ટી ભારતીય જનસંઘમાં ભળી ગઈ.

2- સ્વામી રામાનંદ શાસ્ત્રી

ચૂંટણીના રાજકારણમાં સંતોનો પ્રવેશ પણ આઝાદી પછીના પ્રારંભિક તબક્કામાં થયો હતો. સ્વામી રામાનંદ શાસ્ત્રી કોંગ્રેસની ટિકિટ પર 1971ની લોકસભા ચૂંટણી જીતીને સંસદમાં પહોંચ્યા હતા. સ્વામી રામાનંદ 1957 અને 1962માં સંસદ પણ પહોંચ્યા હતા.

3- સ્વામી બ્રહ્માનંદ

કોંગ્રેસે 1971ની લોકસભા ચૂંટણીમાં હમીરપુર લોકસભા બેઠક પરથી સ્વામી બ્રહ્માનંદને મેદાનમાં ઉતાર્યા હતા. સ્વામી બ્રહ્માનંદ પણ 1971ની ચૂંટણી જીતીને લોકસભામાં પહોંચ્યા પરંતુ ઇમરજન્સી વિરોધી લહેરમાં 1977ની ચૂંટણી હારી ગયા.

4- મહંત દિગ્વિજયનાથ

ગોરક્ષ પીઠના મહંત દિગ્વિજયનાથ પણ આઝાદી પછી યોજાયેલી પ્રથમ સામાન્ય ચૂંટણીઓથી ચૂંટણીના રાજકારણમાં સક્રિય છે. મહંત દિગ્વિજયનાથ 1967માં ઉત્તર પ્રદેશની ગોરખપુર લોકસભા બેઠક પરથી અપક્ષ ઉમેદવાર તરીકે જીતીને સંસદમાં પહોંચવામાં સફળ રહ્યા હતા.

5- મહંત અવૈદ્યનાથ

મહંત અવૈદ્યનાથ યુપીના સીએમ યોગી આદિત્યનાથના ગુરુ પણ છે. ગોરક્ષ પીઠના મહંત અવૈદ્યનાથ વર્ષ 1962માં ગોરખપુરની મણિરામ વિધાનસભા બેઠક પરથી જીતીને પ્રથમ વખત વિધાનસભા પહોંચ્યા અને 1977 સુધી સતત આ બેઠકનું પ્રતિનિધિત્વ કર્યું. 1980 માં, મીનાક્ષીપુરમમાં ધર્મ પરિવર્તનથી પરેશાન મહંત અવૈદ્યનાથે રાજકારણમાંથી નિવૃત્તિની જાહેરાત કરી. મહંત અવૈદ્યનાથ રાજકારણમાંથી નિવૃત્ત થયા અને 1989ની સામાન્ય ચૂંટણીમાં ચૂંટણીના રાજકારણમાં પાછા ફર્યા અને સતત ત્રણ વખત ગોરખપુર લોકસભા બેઠક પરથી સાંસદ તરીકે ચૂંટાયા. મહંત અવૈદ્યનાથ પછી તેમના શિષ્ય યોગી આદિત્યનાથ 2014 સુધી ગોરખપુર બેઠક પરથી સાંસદ રહ્યા.

6- સ્વામી ચિન્મયાનંદ

યુપીના ગોંડામાં જન્મેલા સ્વામી ચિન્મયાનંદ 1991ની ચૂંટણીમાં ભાજપની ટિકિટ પર પહેલીવાર સંસદમાં પહોંચ્યા હતા. સ્વામી ચિન્મયાનંદ 1991માં બદાઉન બેઠક પરથી ચૂંટાયા હતા. આ પછી તેઓ મછલીશહર અને જૌનપુર લોકસભા સીટથી સાંસદ પણ રહ્યા. સ્વામી ચિન્મયાનંદ અટલ બિહારી વાજપેયીની આગેવાની હેઠળની એનડીએ સરકારમાં મંત્રી પણ હતા.

7- સાક્ષી મહારાજ

યુપીના કાસગંજમાં જન્મેલા સાક્ષી મહારાજ ઉન્નાવ લોકસભા સીટના સાંસદ છે. સાક્ષી મહારાજ 1991માં ભાજપની ટિકિટ પર લોકસભા ચૂંટણી જીતીને પહેલીવાર સંસદમાં પહોંચ્યા હતા. 1991માં મથુરાથી સંસદ પહોંચેલા સાક્ષી મહારાજે 1996 અને 1998માં યુપીના ફરુખાબાદથી લોકસભા ચૂંટણી જીતી હતી. તેઓ 2000 થી 2006 સુધી રાજ્યસભાના સભ્ય પણ હતા.

8- સાધ્વી નિરંજન જ્યોતિ

યુપીના હમીરપુર જિલ્લામાં જન્મેલી સાધ્વી નિરંજન જ્યોતિ ફતેહપુર સીટથી સાંસદ છે. મોદી સરકારમાં મંત્રી રહેલા સાધ્વી નિરંજન જ્યોતિએ દુર્ગા વાહિની અને વિશ્વ હિંદુ પરિષદ માટે કામ કરતી વખતે ભાજપના સાંસદથી લઈને કેન્દ્રીય મંત્રી સુધીની સફર કરી છે. તે 2014માં ફતેહપુર બેઠક પરથી પહેલીવાર લોકસભામાં ચૂંટાઈ હતી. સાધ્વી નિરંજન જ્યોતિ મંત્રી પદ પર રહીને કોઈપણ અખાડાના મહામંડલેશ્વર બનનાર પ્રથમ સંત છે. તે પ્રયાગરાજમાં કુંભ દરમિયાન નિરંજની અખાડાની મહામંડલેશ્વર બની હતી.

9- સાવિત્રીબાઈ ફુલે

ઉત્તર પ્રદેશના બહરાઈચ જિલ્લામાં જન્મેલા સાવિત્રી બાઈ ફૂલે 2012માં પહેલીવાર ભાજપની ટિકિટ પર વિધાનસભાના સભ્ય તરીકે ચૂંટાયા હતા. સાવિત્રી બાઈ ફૂલે બહરાઈચ જિલ્લાની બાલ્હા બેઠક પરથી ધારાસભ્ય તરીકે ચૂંટાઈ આવ્યા હતા અને ભાજપે તેમને 2014ની લોકસભા ચૂંટણીમાં બહરાઈચ લોકસભા બેઠક પરથી ટિકિટ આપી હતી. ભાજપની ટિકિટ પર સંસદમાં પહોંચેલા સાવિત્રી બાઈ ફુલેએ 2018માં પાર્ટીના સભ્યપદેથી રાજીનામું આપી દીધું હતું અને કોંગ્રેસમાં જોડાઈ હતી. હાલમાં સાવિત્રીબાઈ ફુલે ‘કાંશીરામ બહુજન સમાજ પાર્ટી’ના નામે પોતાનો રાજકીય પક્ષ બનાવીને રાજકારણમાં સક્રિય છે.

10- રામવિલાસ વેદાંતી

મધ્યપ્રદેશના રેવાનમાં જન્મેલા ડો.રામવિલાસ વેદાંતી હાલમાં રામ જન્મભૂમિ ટ્રસ્ટના સભ્ય છે. રામવિલાસ વેદાંતી વર્ષ 1996માં પૂર્વી ઉત્તર પ્રદેશની મછલીશહર લોકસભા બેઠક પરથી સંસદમાં પહોંચ્યા હતા. તેઓ 1998માં પ્રતાપગઢ લોકસભા બેઠક પરથી સાંસદ તરીકે ચૂંટાયા હતા. હાલમાં ડો.વેદાંતી ચૂંટણીના રાજકારણથી દૂર છે.

PMLAની કલમ 45 શું છે જેના પર અરવિંદ કેજરીવાલે નવી ચર્ચા શરૂ કરી?