રાજકીય પક્ષોના ચૂંટણી બોન્ડનો મુદ્દો પાંચ જજની બંધારણીય બેન્ચને સોંપાયો

• CJI ડી.વાય.ચંદ્રચુડ, ન્યાયાધીશ જે.બી.પારડીવાલા અને મનોજ મિશ્રાની બેન્ચનો નિર્ણય
• SCએ ચૂંટણી બોન્ડ સ્કીમ કેસને પાંચ જજની બંધારણીય બેન્ચ પાસે મોકલ્યો
• ચૂંટણી બોન્ડ નાગરિકોના માહિતીના અધિકારનું ઉલ્લંઘન કરે છે અને ભ્રષ્ટાચારને પણ પ્રોત્સાહન છે :અરજદાર 

નવી દિલ્હી: સુપ્રીમ કોર્ટે સોમવારે ચૂંટણી બોન્ડની માન્યતા સાથે સંબંધિત પ્રશ્નને પાંચ જજની બંધારણીય બેંચને મોકલ્યો છે.  આ બોન્ડ રાજકીય પક્ષોને અનામી ભંડોળ માટે પરવાનગી આપે છે. મુખ્ય ન્યાયાધીશ(CJI) ડી.વાય.ચંદ્રચુડ, ન્યાયાધીશ જે.બી.પારડીવાલા અને મનોજ મિશ્રાની બેંચે આ મુદ્દાના મહત્વને ધ્યાનમાં રાખીને બંધારણીય બેંચને કેસ નિર્ણય માટે મોકલ્યો હતો. કેસમાં અરજદાર NGO એસોસિએશન ફોર ડેમોક્રેટિક રિફોર્મ્સ તરફથી દલીલો કરવામાં આવી હતી કે આ અનામી ભંડોળ નાગરિકોના માહિતીના અધિકારનું ઉલ્લંઘન કરે છે  અને તે ભ્રષ્ટાચારને પણ પ્રોત્સાહન આપે છે.

CJIએ સોમવારે જણાવ્યું કે, “અરજદારો દ્વારા ઉપાડવામાં આવેલા મુદ્દાના મહત્વને ધ્યાનમાં રાખીને અને ભારતના બંધારણના અનુચ્છેદ 145(4)ના સંદર્ભમાં, આ બાબતને ઓછામાં ઓછા પાંચ ન્યાયાધીશોની બેન્ચ સમક્ષ મૂકવામાં આવશે. આ મામલાની સુનાવણી 31 ઓક્ટોબરે રાખવામાં આવી છે.”

અરજદાર NGOએ  પોતાની દલીલમાં શું જણાવ્યું ?

અરજદાર NGO એસોસિએશન ફોર ડેમોક્રેટિક રિફોર્મ્સ તરફથી હાજર રહેલા એડવોકેટ પ્રશાંત ભૂષણે બેન્ચને જણાવ્યું હતું કે, ચૂંટણી બોન્ડ યોજનાને એ હકીકત માટે પડકારવામાં આવી હતી કે આ અનામી ભંડોળ નાગરિકોના માહિતીના અધિકારનું ઉલ્લંઘન કરે છે  અને તે ભ્રષ્ટાચારને પણ પ્રોત્સાહન આપે છે, કારણ કે રાજકીય પક્ષોને મોટી રકમનું ભંડોળ એવી કંપનીઓમાંથી આવતું હોય છે જેમણે તેમના તરફથી કેટલાક લાભો મેળવ્યા હોય. તેમણે દલીલ કરી હતી કે, ફાઇનાન્સ એક્ટ 2017 અને ફાઇનાન્સ એક્ટ 2016 બંને મની બિલ તરીકે પસાર થયા હતા. જેના દ્વારા વિવિધ કાયદાઓમાં કરવામાં આવેલા સુધારાને પડકારતી વિવિધ અરજીઓ સુપ્રીમ કોર્ટ સમક્ષ પેન્ડિંગ છે કારણ કે તેણે રાજકીય પક્ષોના અમર્યાદિત, અબાધિત ફંડિંગ માટે દરવાજા ખોલ્યા છે. જેને લઈને NGOએ જણાવ્યું છે કે, ફાઇનાન્સ બિલ-2017, જેણે ઇલેક્ટોરલ બોન્ડ સ્કીમની રજૂઆત માટે માર્ગ મોકળો કર્યો છે, તે મની બિલ ન હોવા છતાં મની બિલ તરીકે પસાર કરવામાં આવ્યું હતું.

 

SC refers to Constitution bench pleas against Electoral Bond scheme

Read @ANI Story | https://t.co/WA1rGygHtX #SupremeCourtofIndia #ElectoralBonds #Constitutionbench pic.twitter.com/VALgz8lqMF

— ANI Digital (@ani_digital) October 16, 2023

ગયા વર્ષે ઓક્ટોબરમાં, કેન્દ્રએ એક એફિડેવિટમાં કહ્યું હતું કે ચૂંટણી બોન્ડ યોજનાની પદ્ધતિ રાજકીય ભંડોળની “સંપૂર્ણપણે પારદર્શક” પદ્ધતિ છે અને કાળું નાણું અથવા બિનહિસાબી નાણાં મેળવવું અશક્ય છે. સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું હતું કે, “વિદેશી કોર્પોરેટ ગૃહો બોન્ડ્સ ખરીદી શકે છે અને દેશમાં ચૂંટણી પ્રક્રિયાને પ્રભાવિત કરવાનો પ્રયાસ કરી શકે છે તેવી આશંકા “ખોટી કલ્પના” હતી.” વધુમાં જણાવ્યું હતું કે, સ્કીમના ક્લોઝ 3 હેઠળ, બોન્ડ્સ ફક્ત તે વ્યક્તિ દ્વારા જ ખરીદી શકાય છે, જે ભારતનો નાગરિક હોય અથવા અહીં સ્થાપિત અથવા તેની કોઈ સ્થાપિત કંપની હોય. કોર્ટેએ પણ નોંધ્યું કે, બોન્ડની ખરીદી તેમજ રોકડ વ્યવહાર ફક્ત બેંન્કિંગ ચેનલો દ્વારા થાય છે, જેથી તે હંમેશા દસ્તાવેજોમાં જોવા મળે છે જે આખરે જાહેર ડોમેન પર આવે છે.

શું છે આ ચૂંટણી બોન્ડ સ્કીમ ?

ચૂંટણી બોન્ડએ પ્રોમિસરી નોટ અથવા બેરર બોન્ડની પ્રકૃતિનું એક સાધન છે જે કોઈપણ વ્યક્તિ, કંપની, પેઢી અથવા વ્યક્તિઓના સંગઠન દ્વારા ખરીદી શકાય છે. જો વ્યક્તિ અથવા શરીર ભારતના નાગરિક હોય અથવા ભારતમાં સમાવિષ્ટ અથવા સ્થાપિત હોય. તો આ બોન્ડ ખાસ કરીને રાજકીય પક્ષોને ફંડ આપવાના હેતુથી જારી કરવામાં આવે છે.

આ પણ વાંચો :નિઠારી કાંડના આરોપીઓને અલાહાબાદ હાઈકોર્ટે દોષમુક્ત જાહેર કર્યા