શું તમે વિમાનો પર લખેલા VTનો અર્થ જાણો છો? નહીં, તો જાણો તેની પાછળનું રસપ્રદ કારણ

• VT કોલ સાઈનને લઈને પણ અનેક વખત વિવાદો ઉભા થયા 
• અમેરિકાનું કોલ સાઇન એન છે જ્યારે રશિયાનું કોલ સાઇન આરએ 

ભારત, 30 માર્ચ : દરેક દેશમાં, રજિસ્ટર્ડ એરક્રાફ્ટને એક અનન્ય કૉલ સાઇન ફાળવવામાં આવે છે એટલે કે એરક્રાફ્ટ કયા દેશનું છે તે ઓળખવા માટે એક વિશેષ કોડ. ઉદાહરણ તરીકે, અમેરિકાનું કૉલ સાઇન N છે જ્યારે રશિયાનું RA છે. એ જ રીતે, નવેમ્બર 1927માં વોશિંગ્ટનના ઇન્ટરનેશનલ રેડિયોટેલિગ્રાફમાં VT કોલ સાઇન ભારતને ફાળવવામાં આવ્યું હતું.

ભારતમાં ઉડ્ડયન ક્ષેત્રનો ઝડપથી વિકાસ થઈ રહ્યો છે. આજે ભારત વિશ્વમાં સૌથી ઝડપથી વિકસતા ઉડ્ડયન બજારોમાંનું એક છે. જ્યારે પેસેન્જર ટ્રાફિકના સંદર્ભમાં ભારત વિશ્વમાં ચોથા ક્રમે છે, ત્યારે સ્થાનિક ટ્રાફિકની દ્રષ્ટિએ તે ત્રીજા ક્રમે છે. લોકોની આર્થિક સ્થિતિમાં બદલાવ અને એરપોર્ટની સંખ્યામાં વધારો થવાને કારણે આ ક્ષેત્રમાં પણ સતત વૃદ્ધિ જોવા મળી છે. મોદી સરકારની UDAN યોજના હેઠળ એરપોર્ટ અને ફ્લાઇટ્સ સંપૂર્ણ પુન: શરૂ થયા બાદ તેમાં વધુ વધારો થવાની ખાતરી છે.

તમારામાંથી ઘણાએ હવાઈ મુસાફરી પણ કરી હશે. તો શું તમે ક્યારેય એરપોર્ટ પર પાર્ક કરેલા પ્લેનને ધ્યાનથી જોયા છે? શું તમે નોંધ્યું છે કે તેના પર ઘણા પ્રકારના કોડ લખેલા હોય છે. આમાં સામાન્ય રીતે તેમની પાછળની બાજુએ એક ખાસ કોડ લખેલો હોય છે. જે VT થી શરૂ થાય છે. શું તમે જાણો છો કે આ VT શું છે અને ક્યારે અને કેવી રીતે શરૂ થયું?

VT નો જન્મ કેવી રીતે થયો?

વિશ્વમાં હવાઈ સેવા શરૂ થઈ હોવા છતાં, આંતરરાષ્ટ્રીય હવાઈ મુસાફરી લાંબા સમય સુધી એક સ્વપ્ન જ રહી. જેમ જેમ ઉડ્ડયન ટેકનોલોજીનો વિકાસ થયો તેમ તેમ બે દેશો વચ્ચે હવાઈ મુસાફરીનો યુગ પણ શરૂ થયો. આ સમય દરમિયાન, જરૂરિયાત અનુભવાવા લાગી કે વિમાનોને આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે પણ માન્યતા આપવામાં આવે.

દરેક દેશમાં, રજિસ્ટર્ડ એરક્રાફ્ટને એક અનન્ય કૉલ સાઇન આપવામાં આવે છે, એટલે કે એક ખાસ કોડ, જેથી તે ઓળખી શકાય કે તે વિમાન કયા દેશનું છે. ઉદાહરણ તરીકે, અમેરિકાનું કોલ સાઇન એન છે જ્યારે રશિયાનું કોલ સાઇન આરએ છે. એ જ રીતે, નવેમ્બર 1927માં વોશિંગ્ટનના ઇન્ટરનેશનલ રેડિયોટેલિગ્રાફમાં VT કોલ સાઇન ભારતને ફાળવવામાં આવ્યો હતો. તે સમયે ભારત અંગ્રેજોનું ગુલામ હોવાથી, અંગ્રેજોએ VT પસંદ કર્યું, જેનો અર્થ તે સમયે વિક્ટોરિયન/વાઈસરોય પ્રદેશ થતો હતો. ત્યારબાદ ઈન્ટરનેશનલ ટેલિકોમ્યુનિકેશન યુનિયન (ITU) એ ભારત સમક્ષ ત્રણ વિકલ્પ રજૂ કર્યા હતા, જેમાંથી એક વિકલ્પ પસંદ કરવાનો હતો. ભારત પાસે ATA-AWZ, VTA-VWZ અને 8TA-8YZ નો વિકલ્પ હતો, જેમાંથી કોઈપણ એકનો પ્રથમ અથવા પ્રથમ બે અક્ષર પસંદ કરી શકાય છે. પછી અંગ્રેજોએ VTA-VWZ માંથી VT પસંદ કર્યું.

વીટી અંગે વિવાદ અને સરકારનું વલણ

VT કોલ સાઈનને લઈને પણ અનેક વખત વિવાદો ઉભા થયા છે. અનેક વખત તેને ગુલામીની નિશાની ગણાવીને બદલવાની માંગ કરવામાં આવી છે. ડિસેમ્બર 2021માં આ અંગે સંસદમાં એક પ્રશ્ન પણ પૂછવામાં આવ્યો હતો. ત્યારે સરકારે કહ્યું હતું કે વીટીનો અર્થ વિદેશી પ્રદેશ નથી. 20 ડિસેમ્બર, 2021 ના ​​રોજ, સાંસદ હરનાથ સિંહ યાદવે જવાબ માંગ્યો હતો કે શું સરકારે એ હકીકતને ધ્યાનમાં લીધી છે કે બ્રિટિશ શાસન દરમિયાન, ભારતમાં એરક્રાફ્ટને ઇન્ટરનેશનલ એર ટ્રાન્સપોર્ટ એસોસિએશન દ્વારા ‘વીટી’ કોડ આપવામાં આવ્યો હતો. જેનો અર્થ ‘વાઈસરોય ટેરિટરી’ થાય છે. ત્યારબાદ તેમના પ્રશ્નના લેખિત જવાબમાં તત્કાલીન ઉડ્ડયન રાજ્ય મંત્રી વિજય કુમાર સિંહે રાજ્યસભામાં કહ્યું હતું કે VT નો અર્થ ‘વાઈસરોય ટેરિટરી’ નથી. વીકે સિંહે કહ્યું હતું કે 25 નવેમ્બર 1927ના રોજ હસ્તાક્ષર કરાયેલા વોશિંગ્ટનના ઈન્ટરનેશનલ રેડિયોટેલિગ્રાફ કન્વેન્શનમાં કોલ સાઈન વીટી ભારતને ફાળવવામાં આવી હતી. તેમણે કહ્યું કે તેનો અર્થ ‘વાઈસરોય ટેરિટરી’ એવો નથી અને ભારત સંબંધિત અન્ય કૉલ ચિહ્નો જેમ કે I, IN, B, BH, BM, અથવા HT પહેલાથી જ કોઈ અન્ય દેશને ફાળવવામાં આવ્યા છે.

VT કૉલ સાઇન બદલવામાં શું પડકારો છે?

VT કોલ સાઈનને ગુલામીના પ્રતીક તરીકે દર્શાવીને તેને બદલવાની માગણી ઘણી વખત કરવામાં આવી છે. જો કે, આને બદલવા પાછળ ઘણા પડકારો છે. સૌ પ્રથમ, ભારત સાથે સંબંધિત કોઈપણ અન્ય કૉલ સાઈન જેમ કે I, IN, અથવા BH પહેલાથી જ કોઈ અન્ય દેશને ફાળવેલા છે. બીજું, જો તેને બદલવામાં આવે તો પણ તેના પર થતો જંગી ખર્ચ ચિંતાનો વિષય હશે, કારણ કે જ્યાં સુધી કોલ સાઈન બદલવાની પ્રક્રિયા પૂરી ન થાય ત્યાં સુધી ઉડ્ડયન કંપનીઓએ તમામ એરક્રાફ્ટને ગ્રાઉન્ડેડ રાખવા પડશે, જેના કારણે તેમની કામગીરી પ્રભાવિત થશે અને તેમને ભારે નુકસાન પણ વેઠવું પડશે. અને આ દેશના ઉડ્ડયન ક્ષેત્ર માટે પણ એટલું જ નુકસાનકારક સાબિત થશે.

આ પણ વાંચો : બીજા પક્ષોમાંથી 200-500 નહીં પણ અધધ 80,000 નેતાઓ-કાર્યકરો ભાજપમાં જોડાયા!