ચંદ્રયાન-4 અને 5ની ડિઝાઇન તૈયાર : ISROના વડા ડો.સોમનાથની જાહેરાત

નવી દિલ્હી, 20 ઓગસ્ટ : ઈન્ડિયન સ્પેસ રિસર્ચ ઓર્ગેનાઈઝેશન (ઈસરો)ના વડા ડૉ.એસ.સોમનાથે કહ્યું કે જો સરકાર મંજૂરી આપે તો ચંદ્રયાન-4 મિશન ટૂંક સમયમાં લોન્ચ થઈ શકે છે. કારણ કે ઈસરોએ ચંદ્રયાન-4 અને 5ની ડિઝાઈન તૈયાર કરી લીધી છે. અમે માત્ર સરકાર તરફથી ગ્રીન સિગ્નલની રાહ જોઈ રહ્યા છીએ.

ચંદ્રયાન-4 મિશન ચંદ્રની સપાટી પરથી પત્થરો અને માટીના નમૂનાઓ લાવશે. તેમાં સોફ્ટ લેન્ડિંગ હશે. આના કરતાં વધુ મહત્ત્વનું મિશન સ્પેસ ડોકિંગ હશે. એટલે કે ચંદ્રયાન-4ને ટુકડાઓમાં અવકાશમાં મોકલવામાં આવશે. આ પછી તે જગ્યામાં જ ઉમેરવામાં આવશે. ઈસરો પ્રથમ વખત આ કામ કરવા જઈ રહ્યું છે.

ડો.સોમનાથ ઈન્ડિયન સ્પેસ એસોસિએશનના ઓલ ઈન્ડિયા કાઉન્સિલ ફોર ટેકનિકલ એજ્યુકેશનના એક કાર્યક્રમ દરમિયાન મીડિયા સાથે વાત કરી રહ્યા હતા. તેમણે કહ્યું કે ચંદ્રયાન-3 પછી અમારી પાસે ચંદ્ર સાથે સંબંધિત ઘણા મિશન છે. અગાઉ ઈસરોના અધિકારીઓએ કહ્યું હતું કે ચંદ્રયાન-4 વર્ષ 2028માં લોન્ચ કરવામાં આવશે.

પાંચ વર્ષમાં 70 સેટેલાઇટ લોન્ચ કરવાની તૈયારી

આ ઉપરાંત ડૉ.સોમનાથે કહ્યું કે ISRO આગામી પાંચ વર્ષમાં 70 સેટેલાઇટ લોન્ચ કરવાનું આયોજન કરી રહ્યું છે. તેમાં નીચલા ભ્રમણકક્ષામાં સ્થાપિત કરવા માટે ઉપગ્રહો પણ હશે. જેમાં અનેક પ્રકારના મંત્રાલયોની માંગણીઓ પુરી કરવામાં આવી રહી છે. તેમાં NAVIC પ્રાદેશિક નેવિગેશન સિસ્ટમના ચાર ઉપગ્રહ હશે.

નેવિગેશન, જાસૂસી, મેપિંગ સહિતના ઘણા ઉપગ્રહો છૂટશે

આ 70 ઉપગ્રહોમાં INSAT 4D હવામાન ઉપગ્રહો, રિસોર્સસેટ, કાર્ટોસેટ ઉપગ્રહો પણ સામેલ છે. આ સિવાય કેટલાક ઉપગ્રહોનો ઉપયોગ રિમોટ સેન્સિંગ અને હાઈ રિઝોલ્યુશન ઈમેજિંગમાં કરવામાં આવશે. ઈસરો ઓશનસેટ શ્રેણીના ઉપગ્રહોને વધુ વિકસિત કરવાની તૈયારી કરી રહ્યું છે. ડેમોસ્ટ્રેશન 1 અને 2 સેટેલાઇટ લોન્ચ કરવામાં આવશે.

ગગનયાન પર નજર રાખવા રિલે સેટેલાઇટ લોન્ચ કરાશે

ISRO ચીફ ડૉ.સોમનાથે જણાવ્યું હતું કે ISRO સૌથી પહેલા ગગનયાન મિશન માટે રિલે સેટેલાઇટ લોન્ચ કરશે. જેથી પૃથ્વીની ચારે બાજુથી ગગનયાનનો સંપર્ક કરી શકાય. જેથી તેના પર નજર રાખી શકાય. આ ઉપરાંત અમે GSAT ઉપગ્રહો દ્વારા પણ સંપર્કમાં રહીશું. આ ઉપગ્રહોને અમેરિકાથી સ્પેસએક્સના ફાલ્કન રોકેટથી લોન્ચ કરવામાં આવશે. આ સિવાય બુધ અને શુક્ર પર પણ મિશન થશે.

ચંદ્રયાન-4ને અંતરિક્ષમાં જોડવાની શું તૈયારીઓ છે?

ઈસરોના વડાએ કહ્યું કે ચંદ્રયાન-4 એક જ વારમાં લોન્ચ કરવામાં આવશે નહીં. ચંદ્રયાન-4ના ભાગોને બે વાર અવકાશમાં છોડવામાં આવશે. આ પછી ચંદ્રયાન-4ના ભાગો ચંદ્ર તરફ જતી વખતે અવકાશમાં જોડાશે. એટલે કે તે એસેમ્બલ થશે. તેનો ફાયદો એ થશે કે ભવિષ્યમાં તે આ રીતે કનેક્ટ કરીને પોતાનું સ્પેસ સ્ટેશન બનાવશે.

ચંદ્રયાન-4 અને તેના ભાગોને અવકાશમાં ઉમેરીને, ISRO ભવિષ્યમાં સ્પેસ સ્ટેશન બનાવવાની ટેકનોલોજી અને ક્ષમતા પણ પ્રાપ્ત કરશે. તેથી ચંદ્રયાન-4 મિશન ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. ડૉ. એસ. સોમનાથે કહ્યું કે અમે ચંદ્રયાન-4 માટે તમામ પ્લાનિંગ કરી લીધું છે. તેને કેવી રીતે લોન્ચ કરવું? કયો ભાગ ક્યારે લોન્ચ થશે?

આ પછી, તેને અવકાશમાં કેવી રીતે ઉમેરવામાં આવશે? તો પછી તેને ચંદ્ર પર કેવી રીતે ઉતારવામાં આવશે? કયો ભાગ ત્યાં રહેશે? કયો ભાગ સેમ્પલ સાથે ભારત પરત આવશે? ઘણા પ્રક્ષેપણ કરવા પડશે કારણ કે હજુ સુધી અમારી પાસે તે શક્તિશાળી રોકેટ નથી. જે એક જ વારમાં ચંદ્રયાન-4 લોન્ચ કરી શકે છે.

અવકાશમાં અવકાશયાનને જોડવાની ટેક્નોલોજી દર્શાવાશે

ઈસરોના વડાએ કહ્યું કે અમારી પાસે ડોકીંગ એટલે કે અવકાશયાનના ભાગોને જોડવાની ટેકનોલોજી છે. આ કામ પૃથ્વીની અવકાશમાં અથવા ચંદ્રની અવકાશમાં બંને કરી શકાય છે. તેનો અર્થ એ છે કે પૃથ્વીની ઉપર અને ચંદ્રની ઉપર. અમે અમારી પોતાની રીતે આ ટેક્નોલોજી વિકસાવી રહ્યા છીએ. ISRO આ વર્ષના અંત સુધીમાં SPADEX મિશન મોકલશે જે ડોકીંગ ટેક્નોલોજીનું પ્રદર્શન કરશે.

ચંદ્રયાન-4ના બે ભાગ પૃથ્વીની ઉપર અવકાશમાં જોડાયેલા હશે.

ચંદ્ર પર મિશન પૂર્ણ કર્યા પછી પૃથ્વી પર પાછા ફરતી વખતે ડોકીંગ દાવપેચ એ એક નિયમિત પ્રક્રિયા છે. આ કામ અમે પહેલા પણ કર્યું છે. વિશ્વએ ચંદ્રયાનના જુદા જુદા મિશનમાં આ જોયું છે. અમે અવકાશયાનના કેટલાક ભાગોને ચંદ્ર પર ઉતાર્યા જ્યારે એક ભાગ ચંદ્રની આસપાસ ફરતો રહ્યો. આ વખતે અમે તેમને જોડવાનું કામ બતાવીશું. પરંતુ આ વખતે અમે ચંદ્રયાન-4ના બે મોડ્યુલને પૃથ્વીની ભ્રમણકક્ષામાં જોડવાનું કામ કરીશું.