ભારત, અમેરિકા, રશિયા અને ચીન જેવા દેશોને બાંગ્લાદેશની ચૂંટણીમાં રસ, જાણો શા માટે ?
- 17 કરોડની વસ્તી ધરાવતા દેશ બાંગ્લાદેશમાં આજે સામાન્ય ચૂંટણી
- ચૂંટણીમાં શેખ હસીનાએ રેકોર્ડ કરીને ચોથી વખત સત્તામાં આવવાનું કહ્યું
નવી દિલ્હી, 7 જાન્યુઆરી : 17 કરોડની વસ્તી ધરાવતા દેશ બાંગ્લાદેશમાં આજે શેખ હસીનાના ચૂંટણી વચનો, મુખ્ય વિપક્ષી પાર્ટી (BNP) દ્વારા બહિષ્કાર તેમજ 48 કલાકની હડતાળ અને હિંસાના અહેવાલો વચ્ચે સામાન્ય ચૂંટણી યોજાઈ રહી છે. જેના પર સમગ્ર વિશ્વની નજર છે. આવી સ્થિતિમાં ભવિષ્યની રાજનીતિ અને ભૂરાજનીતિ પર આ ચૂંટણીઓ કેવી અસર કરે છે તે જોવું રસપ્રદ રહેશે. ચૂંટણીમાં એક તરફ શેખ હસીનાએ રેકોર્ડ કરીને ચોથી વખત સત્તામાં આવવાની હિંમત બતાવી છે. તે જ સમયે, મુખ્ય વિપક્ષી પાર્ટી બાંગ્લાદેશ નેશનાલિસ્ટ પાર્ટી (BNP) એ બહિષ્કારનું બ્યુગલ વગાડ્યું છે. દરમિયાન, વિશ્વની નજર હિંસાનો સામનો કરી રહેલા બાંગ્લાદેશની આ ચૂંટણીઓ પર છે. બાંગ્લાદેશની આ ચૂંટણીમાં માત્ર ભારત અને ચીન જ નહીં પરંતુ રશિયા અને અમેરિકાને પણ રસ છે.
#WATCH | Security visuals from Dhaka as Bangladesh goes to poll for the 2024 general elections today. pic.twitter.com/vGMn79dN0C
— ANI (@ANI) January 7, 2024
#WATCH | Bangladesh Prime Minister Sheikh Hasina casts her vote in Dhaka as the country goes to general elections 2024 today. pic.twitter.com/T8tPAhXOmU
— ANI (@ANI) January 7, 2024
યુદ્ધની ભૂમિમાંથી 1971માં જન્મેલા બાંગ્લાદેશનો 52 વર્ષનો ઈતિહાસ કોઈનાથી છુપાયેલો નથી. સંઘર્ષની સીમા પાર કર્યા બાદ આ દેશની અર્થવ્યવસ્થા 400 અબજ ડોલરને પાર કરી ગઈ છે. બાંગ્લાદેશ આજે આર્થિક અને ભૌગોલિક રીતે એવા સ્થાન પર ઊભું છે, જ્યાં વિશ્વના અનેક શક્તિશાળી દેશો તેની તરફ પગલાં ભરી રહ્યા છે.
#WATCH | Dhaka: As Bangladesh goes to poll for the 2024 general elections today, Prime Minister Sheikh Hasina says, “Our country is sovereign and independent…We have a big population. We have established people’s democratic rights…I want to make sure that democracy should… pic.twitter.com/Nt48AnhEn6
— ANI (@ANI) January 7, 2024
ભારત માટે બાંગ્લાદેશ કેટલું મહત્વનું છે?
જ્યારે ભારત તેના પાડોશી દેશ બાંગ્લાદેશ તરફ નજર કરે છે, ત્યારે એ હકીકતને નકારી શકાય નહીં કે 1996થી 2001 અને ફરીથી 2009થી અત્યારસુધી સતત, ભારતને બાંગ્લાદેશની સુરક્ષા એજન્સીઓ તરફથી સહકાર મળ્યો છે. બાંગ્લાદેશની શેખ હસીનાની સરકારે તેના દેશમાં ભારત વિરોધી ગતિવિધિઓ પર અંકુશ લગાવવાના પ્રયાસો કર્યા છે. બાંગ્લાદેશની ચૂંટણીના પરિણામો ચોક્કસપણે ભારત સાથેના તેના સંબંધોને અસર કરશે. વડાપ્રધાન શેખ હસીનાના નેતૃત્વમાં 14 પક્ષોનું ગઠબંધન વિપક્ષ BNP અને જમાત-એ-ઈસ્લામી સામે ઊભું છે. એક રીતે આને વિચારોનું યુદ્ધ કહી શકાય.
અમેરિકા પણ બાંગ્લાદેશ પર રાખી રહ્યું છે નજર
અમેરિકા બાંગ્લાદેશની ચૂંટણી પર ચાંપતી નજર રાખી રહ્યું છે. અમેરિકા અવારનવાર શેખ હસીના સરકાર પર ભ્રષ્ટાચાર અને લોકશાહીને દબાવવાના ગંભીર આરોપો લગાવતું રહ્યું છે. અમેરિકા મુખ્ય વિપક્ષ બાંગ્લાદેશ નેશનાલિસ્ટ પાર્ટીને સતત સમર્થન આપીને શેખ હસીના સરકારની ટીકા કરી રહ્યું છે. કેટલાક અહેવાલો અનુસાર, ઢાકામાં યુનાઈટેડ સ્ટેટ્સની એમ્બેસી વિપક્ષ માટે જમીન શોધવામાં વ્યસ્ત છે. બાંગ્લાદેશના અર્ધલશ્કરી દળ રેપિડ એક્શન બટાલિયનનું કહેવું છે કે, અમેરિકા ડિસેમ્બર 2021થી શેખ હસીના પર સતત દબાણ બનાવી રહ્યું છે. આ સંદર્ભમાં, ગયા વર્ષે અમેરિકાએ બાંગ્લાદેશની ન્યાયતંત્ર સાથે સંકળાયેલા ટોચના અધિકારીઓ, નેતાઓ અને લોકો માટે વિઝા પર ખાસ પ્રતિબંધો લગાવ્યા હતા. રાષ્ટ્રપતિ બાઈડને પણ કથિત રીતે 2021 અને 2023માં બાંગ્લાદેશને જાણીજોઈને ‘ડેમોક્રેસી સમિટ’માંથી બહાર રાખ્યું હતું. આ માટે બાંગ્લાદેશની આંતરિક સ્થિતિને જવાબદાર ગણાવવામાં આવી હતી.
પરંતુ અમેરિકા બાંગ્લાદેશ પર આટલું કડક કેમ ?
બાંગ્લાદેશ પર દબાણ સાથે અમેરિકાના પોતાના હિત જોડાયેલા છે. ઈન્ડો પેસિફિકમાં બાંગ્લાદેશનું પોતાનું સ્થાન છે. એ વાત કોઈનાથી છુપાયેલી નથી કે ઈન્ડો પેસિફિકમાં ચીનના વધતા વર્ચસ્વને ઘટાડવા માટે અમેરિકા પૂરા પ્રયાસ કરી રહ્યું છે. પરંતુ અમેરિકાને ચીનના મહત્વાકાંક્ષી પ્રોજેક્ટ બેલ્ટ એન્ડ રોડ ઇનિશિયેટિવમાં બાંગ્લાદેશનું હિત પસંદ નથી. બાંગ્લાદેશ 2016માં ચીનના આ પ્રોજેક્ટ સાથે જોડાયું હતું.
બાંગ્લાદેશ જિનપિંગના ડ્રીમ પ્રોજેક્ટનો મહત્વનો ભાગ
ચીને તાજેતરના વર્ષોમાં બાંગ્લાદેશ સાથે ખૂબ જ નજીકના સંબંધો બનાવ્યા છે. આ સંબંધોના કારણે બાંગ્લાદેશને એવા સમયે ‘પદ્મા બ્રિજ’ માટે લોન મળી જ્યારે વર્લ્ડ બેંક, એશિયન ડેવલપમેન્ટ બેંક અને ઇસ્લામિક ડેવલપમેન્ટ બેંકે હાથ ખંખેરી લીધા હતા. ચીનના બેલ્ટ એન્ડ રોડ ઈનિશિએટિવમાં ભાગીદાર હોવા ઉપરાંત, ચીન બાંગ્લાદેશના ઘણા મોટા પ્રોજેક્ટ્સને પણ ફંડ આપી રહ્યું છે, જેમાં રોડ, ટનલ, રેલવે અને પાવર પ્લાન્ટનો સમાવેશ થાય છે. આ સાથે ચીનના પ્રમુખ શી જિનપિંગે પણ બાંગ્લાદેશને 20 અબજ ડોલરની લોન આપવાનું વચન આપ્યું છે. ચીને તાજેતરમાં બાંગ્લાદેશને બે સબમરીન પણ વેચી છે. આ તેની સબમરીન ડિપ્લોમસીનો એક ભાગ હોવાનું કહેવાય છે, જે ભારત માટે ખતરાની ઘંટડીથી ઓછું નથી.
શું બાંગ્લાદેશની ચૂંટણીમાં રશિયાના રસનું કારણ અમેરિકાનો વિરોધ છે?
રશિયાના વિદેશમંત્રી સર્ગેઈ લાવરોવે ગયા વર્ષે સપ્ટેમ્બરમાં બાંગ્લાદેશની મુલાકાત લીધી હતી. તેમની આ મુલાકાત એવા સમયે થઈ છે જ્યારે અમેરિકા અને યુરોપિયન યુનિયન બાંગ્લાદેશ સરકાર પર નિષ્પક્ષ અને પારદર્શક ચૂંટણીઓ કરાવવા માટે દબાણ બનાવી રહ્યા છે. ફોરેન પોલિસીના અહેવાલ અનુસાર, એ વાત કોઈનાથી છુપાયેલી નથી કે અમેરિકા તેની ‘સરકાર પરિવર્તન’ની અઘોષિત નીતિ દ્વારા અસ્થિર દેશોમાં સરકાર બદલવા માંગે છે. આવી સ્થિતિમાં રશિયાના વિરોધમાં અમેરિકા સામે ઊભું હોય તેવું લાગી રહ્યું છે. આ જ કારણ છે કે જ્યારે અમેરિકાએ બાંગ્લાદેશની વિપક્ષી પાર્ટી BNP સાથે મળીને શેખ હસીના સરકાર પર નિશાન સાધ્યું ત્યારે રશિયા એક રીતે બાંગ્લાદેશની સત્તાધારી સરકારની પડખે ઊભું દેખાયું.
બાંગ્લાદેશના પ્રથમ ન્યુક્લિયર પાવર પ્લાન્ટ પાછળ રશિયા
જોકે, બાંગ્લાદેશ સાથે રશિયાની વધતી જતી નિકટતાનું એક કારણ યુરેનિયમ પણ છે. રશિયા છેલ્લા કેટલાક સમયથી બાંગ્લાદેશને યુરેનિયમ સપ્લાય કરી રહ્યું છે. રશિયન યુરેનિયમનો પહેલો કન્સાઈનમેન્ટ ગયા વર્ષે જૂનમાં બાંગ્લાદેશ પહોંચ્યો હતો. બાંગ્લાદેશના રૂપપુરમાં 2400 મેગાવોટનો ન્યુક્લિયર પાવર પ્લાન્ટ બનાવવામાં આવી રહ્યો છે. બાંગ્લાદેશનો આ પહેલો ન્યુક્લિયર પાવર પ્લાન્ટ છે. આ પાવર પ્લાન્ટને રશિયાની ન્યુક્લિયર એજન્સી રોસાટોમ(Rosatom) તૈયાર કરી રહી છે. આ પાવર પ્લાન્ટ 1.5 કરોડ ઘરોમાં વીજળી પહોંચાડશે. આ માટે રશિયાએ લગભગ 11 અબજ ડોલરની લોન પણ આપી છે.
શેખ હસીનાનું સ્માર્ટ બાંગ્લાદેશ શું છે?
વડાપ્રધાન શેખ હસીનાએ 2041 સુધીમાં બાંગ્લાદેશને સ્માર્ટ રાષ્ટ્ર બનાવવાનું વચન આપ્યું છે. તેમણે 2030 સુધીમાં યુવાનો માટે 1.5 કરોડ નોકરીઓનું સર્જન કરવાનું વચન પણ આપ્યું છે. અવામી લીગે સ્માર્ટ બાંગ્લાદેશ માટે 11 પ્રાથમિકતાઓ નક્કી કરી છે, જેમાં આધુનિક, ટેક્નોલોજીથી સમૃદ્ધ દેશનું નિર્માણ અને દેશના હેલ્થકેર સેક્ટરને આધુનિક બનાવવાનો સમાવેશ થાય છે.
