મદરેસા શિક્ષણ સામે બાળ અધિકાર પંચે દાખલ કરી એફિડેવિટઃ જાણો શું કહ્યું?

નવી દિલ્હી, 11 સપ્ટેમ્બર, 2024: મદરેસા શિક્ષણ અંગે દેશમાં છેલ્લા ઘણા સમયથી ચર્ચા ચાલી રહી છે. મદરેસાઓમાં ધાર્મિક સિવાય બીજી શૈક્ષણિક શાખાઓનું શિક્ષણ આપવામાં આવે છે કે નહીં તે વિશે સતત વિવાદ રહ્યો છે. એવા સમયે રાષ્ટ્રીય બાળ અધિકાર પંચ (NCPCR) એ અલ્હાબાદ હાઈકોર્ટના 22 માર્ચના નિર્ણયને પડકારતી અરજી પર સુપ્રીમ કોર્ટમાં એફિડેવિટ દાખલ કરી હતી. વાસ્તવમાં, હાઈકોર્ટે ‘યુપી બોર્ડ ઓફ મદરેસા એજ્યુકેશન એક્ટ 2004’ને રદ્દ કરી દીધો હતો. આ નિર્ણયને સુપ્રીમ કોર્ટમાં પડકારવામાં આવ્યો છે.

NCPCR (નેશનલ કમિશન ફોર પ્રોટેક્શન ઓફ ચાઈલ્ડ રાઈટ્સ)નું કહેવું છે કે મદરેસામાં બાળકોને આપવામાં આવતું શિક્ષણ સર્વવ્યાપક નથી અને તેથી તે શિક્ષણ અધિકાર અધિનિયમ (RTE એક્ટ), 2009ની જોગવાઈઓ વિરુદ્ધ છે. પંચે વધુમાં કહ્યું કે મદરેસાઓમાં બાળકોને ઔપચારિક અને સારી ગુણવત્તાયુક્ત શિક્ષણ નથી મળતું. મદરેસાઓ શિક્ષણ અધિકાર કાયદા હેઠળ પણ આવતા નથી, તેથી તેમાં અન્ય બાળકો RTE કાયદા હેઠળના લાભો મેળવી શકતા નથી.

બાળ અધિકાર પંચની એફિડેવિટ વધુમાં જણાવે છે કે બાળકો માત્ર યોગ્ય શિક્ષણ જ નહીં પરંતુ તંદુરસ્ત વાતાવરણ અને વિકાસની સારી તકોથી પણ વંચિત છે. તેમને મધ્યાહન ભોજન, ગણવેશ અને યોગ્ય તાલીમ પામેલા શિક્ષકો જેવી સુવિધાઓ મળતી નથી. મદરેસાઓમાં શિક્ષકોની નિમણૂક કુરાન અને મુસ્લિમ ધાર્મિક ગ્રંથોના જ્ઞાનના આધારે કરવામાં આવે છે. આ શિક્ષકોએ પોતે શિક્ષક બનવા માટે જરૂરી તાલીમ લીધી નથી.

સોગંદનામામાં કહેવામાં આવ્યું છે કે, ‘આવી સંસ્થાઓ બિન-મુસ્લિમોને પણ ઈસ્લામિક ધાર્મિક શિક્ષણ આપી રહી છે, જે ભારતના બંધારણની કલમ 28 (3)નું ઉલ્લંઘન છે. મદરેસામાં શિક્ષણ મેળવનાર બાળક શાળામાં ભણાવવામાં આવતા અભ્યાસક્રમના મૂળભૂત જ્ઞાનથી વંચિત રહેશે.’ મદરેસાઓ શિક્ષણ બાબતે અસંતોષકારક અને અપર્યાપ્ત મોડેલ રજૂ કરે છે એટલું જ નહીં પરંતુ તે સંપૂર્ણપણે તેમના કામકાજની પદ્ધતિમાં પણ મનમાની છે જે સંપૂર્ણ રીતે શિક્ષણ અધિકાર અધિનિયમ, 2009 ની ધારા 29 હેઠળ નિર્ધારિત ધોરણો અને મૂલ્યાંકનનું ઉલ્લંઘન છે.

વાસ્તવમાં, 22 માર્ચ, 2024ના રોજ અલ્હાબાદ હાઈકોર્ટની લખનૌ બેન્ચે યુપી બોર્ડ ઓફ મદરેસા એજ્યુકેશન એક્ટ 2004ને ગેરબંધારણીય જાહેર કર્યો હતો. કોર્ટે કહ્યું હતું કે આ અધિનિયમ ધર્મનિરપેક્ષતાના સિદ્ધાંતનું ઉલ્લંઘન કરે છે એટલે કે તે તેની વિરુદ્ધ છે. જ્યારે બિનસાંપ્રદાયિકતા એ બંધારણના મૂળભૂત માળખાનો એક ભાગ છે. કોર્ટે રાજ્ય સરકારને મદરેસામાં ભણતા વિદ્યાર્થીઓને મૂળભૂત શિક્ષણ પ્રણાલીમાં તાત્કાલિક સમાવી લેવાનો આદેશ આપ્યો હતો. સરકારને એ પણ સુનિશ્ચિત કરવાનો આદેશ આપવામાં આવ્યો હતો કે 6 થી 14 વર્ષની વયના બાળકો માન્ય સંસ્થાઓમાં પ્રવેશથી વંચિત ન રહે.

ઉત્તરપ્રદેશની તમામ મદરેસાઓને મળતા વિદેશી ભંડોળના મુદ્દાની તપાસ માટે સરકારે ત્રણ સભ્યોની એસઆઈટીની રચના કરી હતી. SITએ પોતાના રિપોર્ટમાં લગભગ 13 હજાર મદરેસામાં તમામ પ્રકારની ગેરરીતિઓનો પર્દાફાશ કર્યો હતો. છેલ્લા છ મહિનાથી તપાસ કરી રહેલી SITએ બે રિપોર્ટ સરકારને સુપરત કર્યા છે. તપાસ પૂર્ણ થયા બાદ અંતિમ રિપોર્ટ આપવામાં આવશે. SITની અત્યાર સુધીની તપાસમાં સામે આવ્યું છે કે નેપાળની સરહદે આવેલા જિલ્લાઓમાં સેંકડો મદરેસાઓ ખોલવામાં આવી છે. તેમાંથી મોટાભાગના તેમની આવક અને ખર્ચનો હિસાબ SITને આપી શક્યા ન હતા. દાનથી મદરેસાનું નિર્માણ કર્યું હોવાનો દાવો કર્યો હતો, પરંતુ પૈસા દાનમાં આપનારાઓના નામ જાહેર કરી શક્યા નથી.

આ પણ વાંચોઃ મદરેસામાં બિન-મુસ્લિમ વિદ્યાર્થીઓને ધાર્મિક શિક્ષણ આપવા બદલ માન્યતા થશે રદ