વર્ષો જૂના વિવાદનો અંત: બ્રિટન મોરેશિયસને સોંપશે ‘ચાગોસ’ ટાપુ, જાણો ભારતની ભૂમિકા

• ચાગોસ ટાપુ પર મોરેશિયસને સાર્વભૌમત્વ પરત કરવા અંગેનો કરાર ‘મોરેશિયસના ડિકોલોનાઇઝેશન’ને પૂર્ણ કરે છે: ભારત

નવી દિલ્હી, 04 ઓક્ટોબર: બ્રિટન અને મોરેશિયસ વચ્ચે વિવાદનું કારણ બનેલા ‘ચાગોસ ટાપુઓ’ પર નિર્ણય લેવામાં આવ્યો છે. બ્રિટન ચાગોસ ટાપુઓનું સાર્વભૌમત્વ મોરેશિયસને સોંપવા સંમત થયું છે. જેના પર ભારત સરકારે ગુરુવારે કહ્યું હતું કે, ચાગોસ દ્વીપસમૂહ પર મોરેશિયસને સાર્વભૌમત્વ પરત કરવા અંગેનો કરાર ‘મોરેશિયસના ડિકોલોનાઇઝેશન’ને પૂર્ણ કરે છે. યુનાઇટેડ કિંગડમ અને મોરેશિયસ વચ્ચેના કરાર માટે ભારત સરકારે મજબૂત સમર્થન વ્યક્ત કર્યું છે. વિદેશ મંત્રાલયે કહ્યું છે કે, “આંતરરાષ્ટ્રીય કાયદાના પાલનમાં બે વર્ષની વાટાઘાટો પછી લાંબા સમયથી ચાલી રહેલા ચાગોસ વિવાદનો ઉકેલ આવકાર્ય છે.”

ભારતે ‘ચાગોસ ટાપુઓ’ પર સાર્વભૌમત્વ માટેના મોરેશિયસના દાવાને સતત સમર્થન આપ્યું છે. લાંબા સમયથી ચાલી રહેલા કાનૂની વિવાદ પર બ્રિટન અને મોરેશિયસ વચ્ચે થયેલા કરારને ભારત સરકારે આવકાર્યો છે. આ અંગેની ચર્ચામાં ભારતે પડદા પાછળ ખૂબ જ મહત્ત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી છે

2022થી કરાર પર ચાલી રહી હતી વાતચીત

UK અને મોરેશિયસે 3 ઓક્ટોબરે એક ‘ઐતિહાસિક’ જાહેરાત કરી છે, જે અંતર્ગત ‘ચાગોસ આઇલેન્ડ’ પરનું સાર્વભૌમત્વ મોરેશિયસને ટ્રાન્સફર કરવામાં આવશે. જ્યારે UK-US સંયુક્ત લશ્કરી બેઝ ડિએગો ગાર્સિયા પર રહેશે, જે આગામી 99 વર્ષ સુધી કાર્યરત રહેશે. આ કરાર પર 2022થી વાટાઘાટો ચાલી રહી છે. આ કરાર દાયકાઓ જૂના પ્રાદેશિક વિવાદનો ઉકેલ લાવે છે અને વ્યૂહાત્મક રીતે મહત્ત્વપૂર્ણ લશ્કરી બેઝનું ભવિષ્ય સુરક્ષિત કરે છે. બ્રિટિશ વડાપ્રધાન કીર સ્ટારમરે સમજૂતીને રાજદ્વારી સફળતા ગણાવી હતી જે હિન્દ મહાસાગર ક્ષેત્રમાં સતત સ્થિરતા સુનિશ્ચિત કરે છે.

રાજ્યના વડાઓએ શું કહ્યું?

ડાઉનિંગ સ્ટ્રીટના એક નિવેદનમાં જણાવવામાં આવ્યું છે કે, “વડાપ્રધાને ડિએગો ગાર્સિયા ખાતે UK-US લશ્કરી બેઝને સુરક્ષિત કરવાના મહત્ત્વનો પુનરોચ્ચાર કર્યો, જે રાષ્ટ્રીય અને વૈશ્વિક સુરક્ષાને આધાર આપે છે.”

મોરેશિયસના વડાપ્રધાન પ્રવિંદ જગન્નાથ પણ આ કરારને મહત્ત્વની તક તરીકે જુએ છે. તેમણે કહ્યું કે, “આજે સંસ્થાનવાદથી આપણી આઝાદીના દિવસની પૂર્ણાહુતિ છે, જે મોરેશિયસના લોકો માટે લાંબા સમયથી રાહ જોવાતી ક્ષણ હતી.”

US પ્રમુખ જો બાઈડને આગામી સદી માટે વૈશ્વિક સુરક્ષામાં ડિએગો ગાર્સિયાની ભૂમિકાને સુરક્ષિત કરવામાં તેના મહત્ત્વ પર ભાર મૂકતા કરારની પ્રશંસા કરી. પ્રાદેશિક સ્થિરતા જાળવવા અને મધ્ય પૂર્વ, દક્ષિણ એશિયા અને આફ્રિકામાં સંકટનો જવાબ આપવા માટે લશ્કરી બેઝ મહત્ત્વપૂર્ણ છે.

આંતરરાષ્ટ્રીય સમુદાય સહિત ઘણા લોકો દ્વારા કરારનું સ્વાગત કરવામાં આવ્યું હોવા છતાં, વિસ્થાપિત ચાગોસ આઇલેન્ડનું પ્રતિનિધિત્વ કરતા કેટલાક જૂથોએ વાટાઘાટોમાંથી બહાર રહેવા પર નારાજગી વ્યક્ત કરી છે. UK અને મોરેશિયસમાં ચાગોસિયન સ્થળાંતર કરનારાઓ લશ્કરી બેઝ માટે માર્ગ બનાવવા માટે 1970ના દાયકામાં તેમના બળજબરીપૂર્વક વિસ્થાપનને પગલે પુનર્વસન અધિકારોની લાંબા સમયથી માંગ કરી રહ્યા છે.

આ પણ જૂઓ: ઇઝરાયેલે શરૂ કર્યા જવાબી હુમલા, હિઝબુલ્લાહ અને હમાસના નવા ચીફ માર્યા ગયા