ફોજદારી કેસોમાં દોષિત ઠરેલા નેતાઓ પર આજીવન પ્રતિબંધ લાદી શકાય? જાણો શું કહ્યું સુપ્રીમમાં કેન્દ્રએ

નવી દિલ્હી, 26 ફેબ્રુઆરી : કેન્દ્ર સરકારે ફોજદારી કેસોમાં દોષિત ઠરેલા નેતાઓ પર આજીવન પ્રતિબંધ લાદવાની માંગને બિનજરૂરી ગણાવી છે. કેન્દ્ર સરકારનું કહેવું છે કે 6 વર્ષ માટે અયોગ્યતા પુરતી છે અને તે સંપૂર્ણપણે સંસદના અધિકારક્ષેત્રમાં આવે છે.

સુપ્રીમ કોર્ટમાં એક અરજીની સુનાવણી દરમિયાન કેન્દ્રએ આ દલીલ આપી હતી. હકીકતમાં, વકીલ અશ્વિની ઉપાધ્યાયે દેશની સર્વોચ્ચ અદાલતમાં એક અરજી દાખલ કરી હતી જેમાં અપરાધિક મામલામાં દોષિત નેતાઓ પર આજીવન પ્રતિબંધ મૂકવાની માંગ કરવામાં આવી હતી.

અશ્વિની ઉપાધ્યાયે અરજી દાખલ કરી હતી

અરજીમાં એવી પણ માંગ કરવામાં આવી હતી કે સાંસદો અને ધારાસભ્યો સામેના ગુનાહિત કેસોનો ઝડપથી નિકાલ કરવામાં આવે. અશ્વિની ઉપાધ્યાયે પીપલ રિપ્રેઝન્ટેશન એક્ટ 1951ની કલમ 8 અને 9ની બંધારણીય માન્યતાને પડકારતી આ અરજી દાખલ કરી હતી.

કેન્દ્ર સરકારે આ અરજીની સુનાવણી દરમિયાન સોગંદનામું દાખલ કરતાં કહ્યું કે આજીવન પ્રતિબંધ યોગ્ય રહેશે કે નહીં તે પ્રશ્ન સંપૂર્ણપણે સંસદના અધિકારક્ષેત્રમાં છે. કેન્દ્રએ એમ પણ કહ્યું કે અયોગ્યતાનો સમયગાળો સંસદ દ્વારા પ્રમાણસરતા અને વ્યાજબીતાના સિદ્ધાંતોને ધ્યાનમાં લઈને નક્કી કરવામાં આવે છે.

કલમ 8 અને 9 માં શું લખ્યું છે?

જનપ્રતિનિધિત્વ અધિનિયમ 1951ની કલમ 8(1) મુજબ, ગેરલાયકાતનો સમયગાળો દોષિત ઠેરવવાની તારીખથી છ વર્ષ અથવા કેદના કિસ્સામાં, મુક્તિની તારીખથી છ વર્ષનો હતો. અધિનિયમની કલમ 9 હેઠળ, ભ્રષ્ટાચાર અથવા રાજ્ય પ્રત્યેની બેવફાઈ માટે બરતરફ કરાયેલા જાહેર સેવકોને આવી બરતરફીની તારીખથી પાંચ વર્ષ માટે ગેરલાયક ઠેરવવામાં આવશે. અશ્વિની ઉપાધ્યાયે આ બંને કેસમાં આજીવન ગેરલાયક ઠેરવવાની માંગ કરી હતી.

સુપ્રીમ કોર્ટે 2013માં પોતાનો નિર્ણય સંભળાવ્યો હતો

બંધારણના અનુચ્છેદ 102 અને 191ને ટાંકીને કેન્દ્રએ કહ્યું હતું કે બંધારણે સંસદને ગેરલાયક ઠેરવતા કાયદા બનાવવાની સત્તા આપી છે. અયોગ્યતાના આધારો અને ગેરલાયકાતનો સમયગાળો બંને નક્કી કરવાની સત્તા સંસદ પાસે છે.

મહત્વનું છે કે એપ્રિલ 2013માં સુપ્રીમ કોર્ટે નિર્ણય આપ્યો હતો કે ઓછામાં ઓછા 2 વર્ષની સજા પામેલા ધારાસભ્યો અને સાંસદોને તાત્કાલિક અસરથી ગૃહમાંથી હાંકી કાઢવા જોઈએ.  જેમાં અપીલ કરવા માટેનો 3 મહિનાનો સમયગાળો નકારવામાં આવ્યો હતો.