‘એક દેશ એક ચૂંટણી’ બિલને કેબિનેટની મંજૂરી, આ સત્રમાં રજૂ થવાની શક્યતા

નવી દિલ્હી, 12 ડિસેમ્બર : ‘એક દેશ એક ચૂંટણી’ બિલને કેબિનેટની મંજૂરી મળી ગઈ છે. સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર આ સત્રમાં આ બિલ રજૂ કરવામાં આવી શકે છે. આ બિલને વિસ્તૃત ચર્ચા માટે સંયુક્ત સંસદીય સમિતિને મોકલવામાં આવી શકે છે. કેબિનેટે એક દેશ એક ચૂંટણી પર રામનાથ કોવિંદ સમિતિના અહેવાલને સ્વીકારી લીધો છે. સરકાર આ બિલ પર સર્વસંમતિ ઈચ્છે છે. તમામ હિતધારકો સાથે વિગતવાર ચર્ચા થવી જોઈએ.

જેપીસી તમામ રાજકીય પક્ષોના પ્રતિનિધિઓ સાથે ચર્ચા કરશે. આ સાથે દેશભરના પ્રબુદ્ધ લોકોની સાથે તમામ રાજ્યની વિધાનસભાના વક્તાઓને પણ બોલાવી શકાશે.  એક દેશ એક ચૂંટણીના ફાયદા અને તેના સંચાલનની પદ્ધતિઓ વિશે વિગતવાર ચર્ચા કરવામાં આવશે. સરકારને આશા છે કે આ બિલ પર સર્વસંમતિ રચાશે.

કોવિંદ સમિતિએ ભલામણ કરી હતી

મોદી સરકાર આ બિલને લઈને સતત સક્રિય છે. સરકારે સપ્ટેમ્બર 2023માં આ મહત્વકાંક્ષી યોજના પર આગળ વધવા માટે પૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ રામનાથ કોવિંદના નેતૃત્વમાં એક સમિતિની રચના કરી હતી. કોવિંદ સમિતિએ એપ્રિલ-મેમાં યોજાનારી લોકસભા ચૂંટણીની જાહેરાત પહેલા માર્ચમાં સરકારને તેની ભલામણો સુપરત કરી હતી.

કેન્દ્ર સરકારે થોડા સમય પહેલા સમિતિની ભલામણોને સ્વીકારી હતી. રિપોર્ટમાં બે તબક્કામાં ચૂંટણી કરાવવાની ભલામણ કરવામાં આવી છે. સમિતિએ પ્રથમ તબક્કા હેઠળ લોકસભા અને વિધાનસભાની ચૂંટણી યોજવાની ભલામણ કરી છે. જ્યારે બીજા તબક્કામાં સ્થાનિક સંસ્થાઓની ચૂંટણી યોજવાની ભલામણ કરવામાં આવી છે.

18 હજાર 626 પાનાનો રિપોર્ટ

નિષ્ણાતો અને હિતધારકો સાથે 191 દિવસ સુધી પરામર્શ કર્યા બાદ 18 હજાર 626 પાનાનો રિપોર્ટ આપવામાં આવ્યો હતો. જેમાં તમામ રાજ્યોની વિધાનસભાનો કાર્યકાળ 2029 સુધી લંબાવવાનું સૂચન કરવામાં આવ્યું છે, જેથી લોકસભાની સાથે રાજ્યોની વિધાનસભાની ચૂંટણી પણ કરાવી શકાય. રિપોર્ટમાં એમ પણ કહેવામાં આવ્યું છે કે અવિશ્વાસ પ્રસ્તાવ અથવા ત્રિશંકુ વિધાનસભાના કિસ્સામાં, 5 વર્ષના બાકી સમય માટે નવી ચૂંટણીઓ યોજવામાં આવી શકે છે.

પ્રથમ તબક્કામાં વિધાનસભા અને લોકસભાની ચૂંટણી એક સાથે થવી જોઈએ. બીજા તબક્કામાં, સ્થાનિક સંસ્થાઓની ચૂંટણી 100 દિવસમાં યોજવામાં આવી શકે છે. આ ચૂંટણીઓ માટે ચૂંટણી પંચ લોકસભા, વિધાનસભા અને સ્થાનિક સંસ્થાઓ માટે મતદાર યાદીઓ તૈયાર કરી શકે છે.  આ સિવાય સુરક્ષા દળોની સાથે વહીવટી અધિકારીઓ, કર્મચારીઓ અને મશીનો માટે પણ આગોતરૂ આયોજન કરવાની ભલામણ કરવામાં આવી છે.

અગાઉ પણ એક સાથે ચૂંટણી યોજાઈ છે

એક દેશ એક ચૂંટણી એ ભારત માટે નવો ખ્યાલ નથી.  દેશમાં આઝાદી પછી 1967 સુધી લોકસભા અને વિધાનસભાની ચૂંટણીઓ એક સાથે થતી હતી. 1952, 1957, 1962 અને 1967માં લોકસભા અને વિધાનસભાની ચૂંટણીઓ એક સાથે યોજાઈ હતી, પરંતુ રાજ્યોની પુનઃરચના અને અન્ય કારણોસર ચૂંટણીઓ અલગ-અલગ સમયે યોજાવા લાગી હતી.

મોદી સરકાર શા માટે એક દેશ એક ચૂંટણી જરૂરી માને છે?

• એક દેશ, એક ચૂંટણી લોકોને વારંવારની ચૂંટણીઓમાંથી મુક્ત કરશે. 
• દર વખતે ચૂંટણી થાય ત્યારે કરોડો રૂપિયાનો ખર્ચ થાય છે, જે કદાચ ઓછો હોય.
• આ ખ્યાલ દેશમાં રાજકીય સ્થિરતા લાવવામાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવી શકે છે.
• ચૂંટણીના કારણે નીતિઓમાં વારંવાર ફેરફારનો પડકાર ઓછો થશે.
• સરકારો વારંવાર ચૂંટણી મોડમાં જવાને બદલે વિકાસના કામો પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરી શકશે.
• વહીવટીતંત્રને પણ આનો ફાયદો થશે, ગવર્નન્સ પર ભાર વધશે.
• પોલિસી પેરાલિસિસ જેવી પરિસ્થિતિમાંથી મુક્તિ મળશે.  અધિકારીઓનો સમય અને શક્તિ બચશે.
• સરકારી તિજોરી પરનો બોજ ઘટશે અને આર્થિક વિકાસને વેગ મળશે.

આ પણ વાંચો :- CM ભૂપેન્દ્ર પટેલ દ્વારા અમદાવાદ ખાતે રાજ્યના પ્રથમ ‘શ્રમિક સુવિધા કેન્દ્ર’નું લોકાર્પણ