નવી દિલ્હી, 19 ડિસેમ્બર : કૈલાશ માનસરોવર યાત્રા ફરી શરૂ કરવા માટે ભારત અને ચીન વચ્ચે સમજૂતી થઈ છે. પાંચ વર્ષના અંતરાલ પછી, બેઇજિંગમાં બંને દેશો વચ્ચેના વિશેષ પ્રતિનિધિઓની બેઠકના 23મા રાઉન્ડમાં 6 મુદ્દાઓ પર સહમતિ બની હતી. પૂર્વી લદ્દાખમાં ચાર વર્ષના લાંબા અવરોધ પછી સંબંધોની પુનઃસ્થાપનાને ધ્યાનમાં રાખીને તમામ મુદ્દાઓ પર ચર્ચા કરવા માટે સરહદ મુદ્દે રચાયેલી આ મિકેનિઝમની છેલ્લી બેઠક ડિસેમ્બર 2019 પછી પ્રથમ વખત યોજાઈ છે.
આ બેઠકમાં ભારત તરફથી રાષ્ટ્રીય સલાહકાર અજીત ડોભાલ અને ચીન તરફથી વિદેશ મંત્રી વાંગ યી હાજર રહ્યા હતા. બંને વિશેષ પ્રતિનિધિઓએ દ્વિપક્ષીય સંબંધોની સુધારણા માટે સરહદી વિસ્તારમાં શાંતિ જાળવી રાખવાને મહત્વપૂર્ણ ગણાવ્યું હતું. ક્રોસ બોર્ડર નદીઓ અને વેપાર પર ડેટા શેરિંગ સહિત ઘણા મુદ્દાઓ પર સહમતિ થઈ હતી.
શિવભક્તો માટે સારા સમાચાર છે
ભારત અને ચીનના વિશેષ પ્રતિનિધિઓએ સરહદ વિવાદ પર ચર્ચા કરી અને કૈલાશ માનસરોવર યાત્રા ફરી શરૂ કરવા માટે સંમત થયા હતા. આ વાતચીત બાદ ભારતના ભક્તોને એક મોટા સમાચાર મળ્યા છે.
અગાઉ, વિદેશ મંત્રી એસ જયશંકરે બ્રાઝિલના રિયો ડી જાનેરોમાં જી-20 સમિટ દરમિયાન તેમના ચીની સમકક્ષ વાંગ યી સાથે મુલાકાત કરી હતી. જેમાં માનસરોવર યાત્રા ફરી શરૂ કરવા અને ભારત અને ચીન વચ્ચે સીધી ફ્લાઈટ શરૂ કરવા જેવા મુદ્દાઓ પર ચર્ચા કરવામાં આવી હતી. કૈલાશ માનસરોવર યાત્રા છેલ્લા પાંચ વર્ષથી બંધ છે.
માનસરોવર યાત્રા શું છે?
કૈલાશ માનસરોવરની યાત્રા લિપુલેખ પાસથી શરૂ થાય છે, જે દરિયાની સપાટીથી 17 હજાર ફૂટ ઉપર છે. આ યાત્રા જૂન મહિનામાં શરૂ થતી હતી, જ્યારે તેની તૈયારી જાન્યુઆરીથી જ શરૂ થાય છે. કૈલાશ માનસરોવર યાત્રા એક પવિત્ર યાત્રાધામ છે જે હિન્દુ ધર્મ માટે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. આ પ્રવાસ તિબેટમાં કૈલાશ પર્વત અને માનસરોવર તળાવની મુલાકાતનો સંદર્ભ આપે છે, જે બંને પવિત્ર સ્થળો માનવામાં આવે છે.
કૈલાશ પર્વતને ભગવાન શિવનું નિવાસસ્થાન માનવામાં આવે છે, જ્યારે માનસરોવર તળાવ ભગવાન બ્રહ્મા દ્વારા બનાવવામાં આવ્યું હોવાનું માનવામાં આવે છે. આ તળાવ તિબેટના ઉચ્ચ પઠાર પર આવેલું છે અને તેની ઉંચાઈ લગભગ 4,590 મીટર છે.
કૈલાશ માનસરોવર યાત્રા દરમિયાન, યાત્રાળુઓ કૈલાશ પર્વતની પરિક્રમા કરે છે અને માનસરોવર તળાવમાં સ્નાન કરે છે. આ યાત્રા ખૂબ જ મુશ્કેલ છે અને તેના માટે યાત્રિકોએ શારીરિક અને માનસિક રીતે તૈયાર રહેવું પડે છે.
કૈલાશ માનસરોવર તિબેટના ઉચ્ચ પઠાર પર સ્થિત છે, જે હિમાલયની પર્વતમાળાનો એક ભાગ છે. આ સ્થળ ચીનના તિબેટ સ્વાયત્ત ક્ષેત્રમાં આવે છે, જે ભારતની ઉત્તરીય સરહદની નજીક સ્થિત છે. કૈલાશ પર્વત તિબેટના પશ્ચિમ ભાગમાં સ્થિત છે, જેની ઊંચાઈ લગભગ 6,638 મીટર છે. માનસરોવર તળાવ કૈલાશ પર્વતથી લગભગ 30 કિલોમીટર દૂર આવેલું છે.
કૈલાશ માનસરોવર યાત્રાના ત્રણ મુખ્ય રૂટ
- લિપુલેખ પાસ રૂટઃ આ માર્ગ ભારતના ઉત્તરાખંડ રાજ્યથી શરૂ થાય છે અને તિબેટમાં પ્રવેશ કરે છે.
- નાથુ લા પાસ રૂટઃ આ માર્ગ ભારતના સિક્કિમ રાજ્યથી શરૂ થાય છે અને તિબેટમાં પ્રવેશે છે.
- શિગાત્સે રૂટઃ આ રૂટ તિબેટના શિગાત્સે શહેરથી શરૂ થઈને કૈલાશ માનસરોવર સુધી જાય છે.
આ પ્રવાસ ખૂબ જ મુશ્કેલ છે અને આ માટે પ્રવાસીઓએ શારીરિક અને માનસિક રીતે તૈયાર રહેવું પડશે.
કૈલાશ માનસરોવર યાત્રા અને ચીનનું જોડાણ?
કૈલાશ માનસરોવર યાત્રા અને ચીન વચ્ચે ઊંડો સંબંધ છે. કૈલાશ માનસરોવર યાત્રા કરતી વખતે ચીનની પરવાનગી જરૂરી છે કારણ કે આ યાત્રા તિબેટમાં આવેલી છે. જે હાલમાં ચીનનો સ્વાયત્ત પ્રદેશ છે. તેથી, ત્યાં જવા માટે તમારે ચીનના પ્રવાસી વિઝા લેવા પડશે. ચીનની સરકારે આ વિસ્તારમાં મુસાફરી માટે નિયમો અને શરતો નક્કી કરી છે, જેનું પાલન કરવું ફરજિયાત છે. અહીં કેટલાક મહત્વપૂર્ણ મુદ્દાઓ છે જે આ જોડાણને સમજાવે છે:
રાજકીય અને વહીવટી નિયંત્રણ
- તિબેટ પર ચીનનો કબજો: 1951માં, ચીને તિબેટને કબજે કર્યું અને તેને સ્વાયત્ત પ્રદેશ જાહેર કર્યો.
- મુસાફરીની પરવાનગી: ચીનની સરકાર કૈલાશ માનસરોવરની યાત્રા માટે પરવાનગી આપે છે, પરંતુ પરવાનગી પ્રક્રિયા જટિલ અને સમય માંગી શકે તેવી હોય છે.
- મુસાફરીના નિયમો અને શરતો: ચીનની સરકાર મુસાફરી માટે નિયમો અને શરતો નક્કી કરે છે, જેમાં મુસાફરોની સંખ્યા, મુસાફરીનો સમયગાળો અને મુસાફરીનો માર્ગ શામેલ હોઈ શકે છે.
આર્થિક અને પર્યાવરણીય પાસાઓ
- પ્રવાસનનો વિકાસઃ ચીનને કૈલાશ માનસરોવર યાત્રાથી પ્રવાસન સંબંધિત આવક મળે છે.
- પર્યાવરણીય ચિંતાઓ: પ્રવાસ દરમિયાન પર્યાવરણીય નુકસાન અંગે ચિંતાઓ છે, જેને ચીન સરકાર દ્વારા સંબોધવામાં આવી રહી છે.
- ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર ડેવલપમેન્ટ: ચીની સરકારે મુસાફરી માટે ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર વિકસાવવા માટે પગલાં લીધાં છે, જેમ કે રસ્તાઓ અને રહેઠાણની સુવિધાઓ બનાવવા.
સાંસ્કૃતિક અને ધાર્મિક પાસાઓ
- બૌદ્ધ ધર્મ માટે મહત્વ: કૈલાશ માનસરોવર યાત્રા બૌદ્ધ ધર્મ માટે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે, અને ચીન સરકાર તેને બચાવવા માટે પગલાં લઈ રહી છે.
- સાંસ્કૃતિક વિનિમય: આ મુલાકાત ચીન અને ભારત વચ્ચે સાંસ્કૃતિક વિનિમય તરફ દોરી જાય છે, જે બંને દેશો વચ્ચે ધાર્મિક સંબંધો સ્થાપિત કરે છે.
મુસાફરી માટે જરૂરી દસ્તાવેજો અને આરોગ્ય ધોરણો
- પાસપોર્ટઃ કૈલાશ માનસરોવર યાત્રા માટે માન્ય પાસપોર્ટ જરૂરી છે.
- વિઝા: યાત્રાળુઓએ તિબેટ માટે વિઝા મેળવવો આવશ્યક છે.
- આરોગ્ય પ્રમાણપત્ર: યાત્રાળુઓએ આરોગ્ય પ્રમાણપત્ર રજૂ કરવું પડશે જે તેમની શારીરિક અને માનસિક સ્થિતિની પુષ્ટિ કરે છે.
- યાત્રા વીમો: કૈલાશ માનસરોવર યાત્રા માટે યાત્રા વીમો જરૂરી છે જે કટોકટીની પરિસ્થિતિઓમાં યાત્રાળુઓને સહાય પૂરી પાડે છે.
માનસરોવર યાત્રા કેમ અટકાવી?
ગલવાન હિંસા અને કોરોના રોગચાળાને કારણે ભારત અને ચીન વચ્ચેની સીધી ફ્લાઈટ અને કૈલાશ માનસરોવર તીર્થયાત્રા બંધ કરી દેવામાં આવી હતી. ભૂતકાળમાં ચીને લગભગ 50,000 ભારતીય તીર્થયાત્રીઓને કૈલાશ માનસરોવરની મુલાકાત લેવાની પરવાનગી આપવાનો ઇનકાર કર્યો હતો.
ભારત અને ચીન વચ્ચેના બગડતા સંબંધોને કારણે ડ્રેગને ભારતીયો માટે નવી પરમિટ નહીં આપવાનો સંકેત આપ્યો હતો. બેઇજિંગે ગયા વર્ષે એપ્રિલમાં કૈલાશ માનસરોવરના પ્રવેશ દ્વાર હિલ્સા બોર્ડર પોઈન્ટને ખોલ્યું હતું. આ વર્ષે ચીને જે રીતે ભારતીયોને જવાથી રોકવાનો પ્રયાસ કર્યો તેનાથી પર્યટન ઉદ્યોગ સાથે સંકળાયેલા લોકો પણ ખૂબ નિરાશ થયા હતા.
LAC પર તણાવને કારણે ચીને ભારતીયોને કૈલાશ માનસરોવરની યાત્રાએ જતા રોકવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો. ચીને નેપાળના લોકો માટે વેપાર અને અવરજવરની મંજૂરી આપતા કેટલાક સરહદી બિંદુઓ ફરીથી ખોલ્યા હતા પરંતુ ખાસ કરીને ભારતીય તીર્થયાત્રીઓ માટે પ્રતિબંધો લાદ્યા હતા. પ્રતિબંધથી હજારો ભારતીયોની અત્યંત આદરણીય તીર્થસ્થળની મુલાકાત લેવાની આશા પર પાણી ફરી વળ્યું હતું.
વર્ષ 2020 થી, કૈલાશ માનસરોવર યાત્રાના બંને સત્તાવાર રૂટ ભારતીયો માટે બંધ રહ્યા છે. ચીને આ યાત્રા પર ઘણા નિયંત્રણો લગાવ્યા હતા, જેના કારણે ભારતીયો માટે આ યાત્રા કરવી મુશ્કેલ બની ગઈ હતી. ચીને કૈલાશ માનસરોવર યાત્રાની ફીમાં પણ વધારો કર્યો છે. ઉપરાંત, ચીને મુસાફરી માટેના નિયમો ખૂબ કડક બનાવ્યા છે. એટલે કે ભારતીયો સામે આ પ્રકારનું જાળું વણાયું હતું, જેના કારણે માનસરોવર યાત્રા લગભગ બંધ થઈ ગઈ હતી.
આ પણ વાંચો :- આ રાજ્યમાં જાન્યુઆરી 2025થી લાગુ થશે યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ, જાણો શું છે UCC
