બાંગ્લાદેશ દુનિયાના એવા દેશોમાં સામેલ થઈ ગયું છે જે આર્થિક સંકટનો સામનો કરી રહ્યા છે. બાંગ્લાદેશના નાણામંત્રીએ ઈન્ટરનેશનલ મોનેટરી ફંડ એટલે IMF પાસેથી 4.5 બિલિયન ડોલરની લોન માંગી છે. થોડા સમય પહેલા IMFએ કહ્યું હતું કે ઉભરતી અર્થવ્યવસ્થાનો દેશ બાંગ્લાદેશ GDPના મામલે ભારતને પાછળ છોડી દેશે. પરંતુ વર્તમાન પરિસ્થિતિ જણાવી રહી છે કે બાંગ્લાદેશ કેવી રીતે આર્થિક સંકટનો સામનો કરી રહ્યું છે. આ વાત ત્યાંની પરિસ્થિતિઓ પરથી સમજી શકાય છે.
Bangladesh seeks $4.5bn IMF loan as forex reserves shrink, report says https://t.co/lp2pidw6IK pic.twitter.com/C35rv2FGcU
— Al Jazeera English (@AJEnglish) July 26, 2022
તેલની આયાત ઘટાડવા માટે બાંગ્લાદેશમાં ડીઝલથી ચાલતા પાવર પ્લાન્ટને બંધ કરી દેવામાં આવ્યા છે. એટલું જ નહીં, કેન્દ્રીય બેંકની તિજોરીમાં ડોલરની એટલી અછત સર્જાઈ છે કે અનેક પ્રકારના સામાનની આયાત પર પ્રતિબંધ લગાવી દેવામાં આવ્યો છે.
બાંગ્લાદેશની સેન્ટ્રલ બેંકનો રિપોર્ટ જણાવે છે કે કેવી રીતે દેશમાં આયાત વધી છે અને નિકાસમાં ઘટાડો થયો છે અને તેની સીધી અસર અહીંની તિજોરી પર પડી છે. રિપોર્ટ અનુસાર, જુલાઈ 2021 થી મે 2022 વચ્ચે 81.5 બિલિયન ડોલરની આયાત કરવામાં આવી છે. ગયા વર્ષની સરખામણી કરીએ તો આયાતમાં 39 ટકાનો વધારો થયો છે.
આની અસર એ થઈ કે બાંગ્લાદેશે અન્ય દેશોમાંથી માલ આયાત કરવામાં વધુ પૈસા ખર્ચ્યા અને તેની નિકાસમાં ઘટાડો કર્યો. આથી તેણે નુકસાન સહન કરવું પડ્યું. અર્થશાસ્ત્રની ભાષામાં તેને કરન્ટ ડેફિસિટ કહેવામાં આવે છે. છેલ્લા કેટલાક સમયથી અહીં આવું જ થઈ રહ્યું છે.
1 વર્ષમાં વિદેશી મુદ્રા ભંડારમાં 6 અબજ ડોલરનો ઘટાડો
બાંગ્લાદેશમાં વિદેશી મુદ્રા ભંડાર ઝડપથી ઘટી રહ્યો છે. આ માટે અનેક કારણો આપવામાં આવ્યા છે. વિદેશમાં કામ કરતા બાંગ્લાદેશીઓની આવક ઘટી રહી હોવાથી આયાત વધી રહી છે અને નિકાસ ઘટી રહી છે. જો વિદેશી મુદ્રા ભંડાર પર નજર કરીએ તો ગયા વર્ષે જુલાઈ સુધી તે 45 અબજ ડોલર હતો. 20 જુલાઈ, 2022ના રોજ, તે ઘટાડીને માત્ર $39 કરવામાં આવી હતી.
બાંગ્લાદેશ પાસે હવે કેટલું વિદેશી હૂંડિયામણ ?
મીડિયા રિપોર્ટ્સ અનુસાર, બાંગ્લાદેશ પાસે અત્યારે એટલું વિદેશી મુદ્રા ભંડાર બચ્યું છે કે માત્ર 5 મહિના માટે જ સામાનની આયાત કરી શકાય છે. જો સમગ્ર વિશ્વમાં ચીજવસ્તુઓના ભાવમાં વધારો થશે તો બાંગ્લાદેશ પર વધારાનો બોજ વધશે. આવી સ્થિતિમાં, આ ચલણ અનામત 5 મહિના પહેલા પણ ખાલી થઈ શકે છે.
પરિસ્થિતિ વધુ બગડવાની શક્યતા પણ વ્યક્ત કરવામાં આવી રહી છે કારણ કે રશિયા અને યુક્રેન વચ્ચેના યુદ્ધની અસર પહેલાથી જ વિશ્વભરમાં તેલની કિંમતોમાં વધારાના સ્વરૂપમાં જોવા મળી રહી છે. આ કારણે સૌથી મોટી અર્થવ્યવસ્થા કહેવાતા અમેરિકામાં મંદીનો ખતરો વ્યક્ત કરવામાં આવ્યો છે. આવી સ્થિતિમાં બાંગ્લાદેશ માટે પડકારો વધુ વધી ગયા છે.
