GSTની સિદ્ધિ અંગે નિર્મલા સીતારમણે લખ્યો લેખ, કહ્યું-અમલીકરણમાં ગરીબ તરફી વલણ અપનાવ્યું

નવી દિલ્હી, 07 મે 2024: દેશભરમાં ચૂંટણીનો માહોલ ગરમાયો છે ત્યારે નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણે એક લાંબો લેખ લખીને GSTના ઇતિહાસ અને સંઘીય માળખાને સુધારવામાં તેમની ભૂમિકા અંગે માહિતી આપી છે. નિર્મલા સીતારમણે કહ્યું કે, GST એ ‘સબકા સાથ, સબકા વિકાસ, સબકા વિશ્વાસ, સબકા પ્રયાસ’ પ્રત્યે મોદી સરકારની પ્રતિબદ્ધતાની અભિવ્યક્તિ છે. અમે કર વધારવાને બદલે વધુ સારી કરદાતા સેવાઓ અને કાર્યક્ષમતામાં વધારો કરીને નવી ઊંચાઈઓ પર પહોંચે તે સુનિશ્ચિત કરવા માટે સતત પ્રયત્નશીલ છીએ.

Two significant milestones were reached in the larger GST architecture. The President of the GST Appellate Tribunal (GSTAT) has been appointed & gross GST collections crossed a landmark of Rs 2 lakh crore – thanks to heightened economic activity.

This post is divided into three… pic.twitter.com/oIiYSsyJB3

— Nirmala Sitharaman (Modi Ka Parivar) (@nsitharaman) May 6, 2024

નિર્મલા સીતારમણે લેખ લખીને સિદ્ધિઓ વર્ણવી

નિર્મલા સીતારમણના લેખમાં જણાવાયું છે કે GST માળખા હેઠળ બે મહત્વની સિદ્ધિઓ હાંસલ કરવામાં આવી છે. GST એપેલેટ ટ્રિબ્યુનલ (GSTAT) ના અધ્યક્ષની નિમણૂક કરવામાં આવી છે અને આર્થિક પ્રવૃત્તિમાં વધારો થવાને કારણે GST કલેક્શન રૂ. 2 લાખ કરોડને પાર કરી ગયું છે. નિર્મલા સીતારમણે આ લેખને ત્રણ ભાગમાં વહેંચ્યો છે. પ્રથમ ભાગ GSTની ઉત્પત્તિ અને પરોક્ષ કર પ્રણાલીને સુવ્યવસ્થિત કરવામાં તેની ભૂમિકા છે. બીજો ભાગમાં GSTએ તેના ગરીબ તરફી અભિગમ દ્વારા લોકોને કેવી રીતે લાભ આપ્યો તેના પર ચર્ચા કરાઈ છે. ત્રીજો ભાગ સહકાર અને રાજકોષીય સંઘવાદને પ્રોત્સાહિત કરવામાં GSTની ભૂમિકા પર પ્રકાશ પાડે છે.

1. શરૂઆત વાજપેયીએ કરી અને પીએમ મોદીએ તેનો અમલ કર્યો

લેખના પહેલા ભાગમાં નાણામંત્રીએ જણાવ્યું છે કે GST પર સૌપ્રથમ પૂર્વ વડાપ્રધાન અટલ બિહારી વાજપેયીની આગેવાની હેઠળની NDA સરકારમાં વિચારણા કરવામાં આવી હતી. તેમના 10 વર્ષના કાર્યકાળ દરમિયાન, મનમોહન સિંહની યુપીએ સરકાર GST પર રાજકીય સર્વસંમતિ હાંસલ કરવામાં નિષ્ફળ રહી. વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીના નેતૃત્વમાં GST કાયદો 2016 માં સંસદમાં પસાર કરવામાં આવ્યો હતો. GSTએ 17 કર અને 13 ઉપકરોને 5-સ્તરના માળખામાં સુવ્યવસ્થિત કર્યા અને કર વહીવટને સરળ બનાવ્યો. નોંધણી માટેની ટર્નઓવર મર્યાદા સામાન માટે રૂ. 40 લાખ અને સેવાઓ માટે રૂ. 20 લાખ (VAT હેઠળ સરેરાશ રૂ. 5 લાખથી) બની. GSTએ 495 અલગ-અલગ એન્ટ્રીઝ (ઈનવોઈસ, ફોર્મ, ઘોષણાઓ વગેરે)ની સંખ્યા ઘટાડીને માત્ર 12 કરી. GST, સમાન પ્રક્રિયાઓ, સરળ નોંધણી, સિંગલ રિટર્ન અને ન્યૂનતમ ભૌતિક હેન્ડલિંગ અને સંપૂર્ણપણે માહિતી ટેકનોલોજી દ્વારા સંચાલિત સિસ્ટમ દ્વારા અનુપાલનને સરળ બનાવવામાં સફળ.

2. GSTનો ગરીબ તરફી અભિગમ

નિર્મલા સીતારમણે લેખના બીજા ભાગમાં જણાવ્યું છે કે સરેરાશ GST દર 2017થી સતત ઘટી રહ્યો છે, જે GSTના ગરીબ તરફી અભિગમની ઝલક આપે છે. રેવન્યુ ન્યુટ્રલ રેટ 15.3% સૂચવવામાં આવ્યો હતો, પરંતુ તે 2017માં માત્ર 14.4% હતો અને 2019માં તે ઘટીને 11.6% થઈ ગયો છે. GST પૂર્વેના દરોની તુલનામાં GSTએ ઘણી આવશ્યક ચીજવસ્તુઓ પરના ટેક્સમાં ઘટાડો કર્યો છે. હેર ઓઈલ અને સાબુ જેવી સામાન્ય વસ્તુઓ પર ટેક્સ 28% થી 18% કરવામાં આવ્યો છે. અગાઉ ઈલેક્ટ્રીકલ ઉપકરણો પર 31.5% ટેક્સ લાગતો હતો જે હવે ઘટીને 12% થઈ ગયો છે. સિનેમાની ટિકિટ પર પણ ટેક્સ ઓછો કરવામાં આવ્યો છે. નેશનલ એન્ટિ-પ્રોફિટિયરિંગ ઓથોરિટીએ સુનિશ્ચિત કર્યું કે કંપનીઓ ગ્રાહકોને લાભ આપે. GSTએ ઘણી આવશ્યક ચીજવસ્તુઓ અને સેવાઓને મુક્તિ આપી છે, જેમ કે બિનબ્રાન્ડેડ ખાદ્ય ચીજવસ્તુઓ, અમુક જીવનરક્ષક દવાઓ, આરોગ્યસંભાળ, શિક્ષણ, જાહેર પરિવહન, સેનિટરી નેપકિન્સ, કૃષિ સેવાઓ વગેરે.

3. સહકારી સંઘવાદની ઝલક, રાજ્યો મજબૂત બની રહ્યા છે

ત્રીજા ભાગમાં, નાણામંત્રીએ લખ્યું છે કે GST રાજ્યોને સશક્તિકરણ કરીને ભારતમાં સહકારી સંઘવાદનું ઉદાહરણ સ્થાપિત કરે છે. GST કાઉન્સિલ 75% બહુમતી મતની આવશ્યકતા સાથે, કેન્દ્રને એક તૃતીયાંશ મતદાન શક્તિ અને રાજ્યોને બે તૃતીયાંશ મતદાન શક્તિ આપે છે. 52 બેઠકોમાંથી એક સિવાયના તમામ નિર્ણયો સર્વસંમતિથી લેવામાં આવ્યા છે. નાણામંત્રીએ કહ્યું કે,  GST કાઉન્સિલના અધ્યક્ષ તરીકે મેં એ સુનિશ્ચિત કર્યું છે કે કોઈપણ પક્ષપાત વિના તમામ રાજ્યોના મંતવ્યો સમાન રીતે સાંભળવામાં આવે. તે એક દંતકથા છે કે તમામ જીએસટી કલેક્શન કેન્દ્ર દ્વારા કરવામાં આવે છે. GST રાજ્યોની આવકમાં નોંધપાત્ર યોગદાન આપે છે – રાજ્યોએ એકત્ર કરાયેલ લગભગ 100% SGST, IGSTના 50%  મેળવે છે. નાણાં પંચની ભલામણોના આધારે CGSTનો નોંધપાત્ર હિસ્સો, એટલે કે 42% રાજ્યોને આપવામાં આવે છે. GSTએ કર દર 0.72થી સુધારીને 1.22 કર્યો છે. GST ના હોત તો નાણાકીય વર્ષ 2018-19 થી 2023-24 સુધી સેસમાંથી રાજ્યોની આવક 37.5 લાખ કરોડ રૂપિયા હોત. હવે GST સાથે રાજ્યોની વાસ્તવિક આવક 46.56 લાખ કરોડ રૂપિયા થઈ ગઈ છે.

આ પણ વાંચો: એપ્રિલમાં GSTની રેકોર્ડબ્રેક આવક, આંકડો 2.10 લાખ કરોડ રૂપિયાને પાર