અમિત શાહઃ “ભારતનું આપત્તિ વ્યવસ્થાપન ‘ઝીરો કેઝ્યુઅલ્ટી એપ્રોચ’ સાથે આગળ વધી રહ્યું છે”
- કેન્દ્રીય ગૃહ અને સહકારિતા મંત્રી અમિત શાહે પૂર વ્યવસ્થાપનની સજ્જતાની સમીક્ષા કરવા માટે રવિવારે નવી દિલ્હીમાં એક ઉચ્ચ-સ્તરીય બેઠક યોજી
નવી દિલ્હી, 23 જૂનઃ કેન્દ્રીય ગૃહ અને સહકારિતા મંત્રી અમિત શાહની અધ્યક્ષતામાં આજે 23 જૂનને રવિવારે નવી દિલ્હીમાં પૂર વ્યવસ્થાપનની સજ્જતાની સમીક્ષા કરવા માટે એક ઉચ્ચ-સ્તરીય બેઠક યોજવામાં આવી હતી. કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રીએ દેશમાં પૂરના વિષચક્રને ઓછું કરવા માટે એક વ્યાપક અને દૂરગામી નીતિ ઘડવા માટે લાંબા ગાળાના પગલાંની પણ સમીક્ષા કરી હતી.
બેઠક દરમિયાન ગૃહમંત્રીએ ગયા વર્ષે યોજાયેલી બેઠકમાં લેવાયેલા નિર્ણયો પર થયેલી કાર્યવાહીની પણ સમીક્ષા કરી હતી. આ સાથે તમામ એજન્સીઓ દ્વારા અપનાવવામાં આવી રહેલી નવી ટેકનોલોજી અને પૂર વ્યવસ્થાપન માટે તેમના નેટવર્કના વિસ્તરણ અંગે પણ બેઠક દરમિયાન ચર્ચા કરવામાં આવી હતી. અમિત શાહે ગ્લેશિયલ લેક આઉટબર્સ્ટ ફ્લડ (જીએલઓએફ) સાથે કામ પાર પાડવાની તૈયારીઓની પણ સમીક્ષા કરી હતી. તેમણે પૂર અને જળ વ્યવસ્થાપન માટે વિવિધ એજન્સીઓ દ્વારા ભારતીય અવકાશ સંશોધન સંસ્થા (ઇસરો) દ્વારા પ્રદાન કરવામાં આવેલી સેટેલાઇટ ઇમેજના મહત્તમ ઉપયોગ પર પણ ભાર મૂક્યો હતો.
ઝીરો કેઝ્યુઅલ્ટી એપ્રોચ
ગૃહ અને સહકારિતા મંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે, પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદીના નેતૃત્વમાં ભારતનું આપત્તિ વ્યવસ્થાપન ‘ઝીરો કેઝ્યુઅલ્ટી એપ્રોચ’ સાથે આગેકૂચ કરી રહ્યું છે. ગૃહપ્રધાને તમામ રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોને અપીલ કરી હતી કે તેઓ પૂર વ્યવસ્થાપન માટે એનડીએમએ દ્વારા જારી કરવામાં આવેલી સલાહોનો સમયસર અમલ કરે. તેમણે ભારતીય હવામાન વિભાગ (આઇએમડી) અને સેન્ટ્રલ વોટર કમિશન (સીડબ્લ્યુસી)ને પૂરની આગાહીમાં ઉપયોગમાં લેવાતા તમામ ઉપકરણોને વહેલી તકે ફરીથી કેલિબ્રેટ કરવાની પ્રક્રિયા પૂર્ણ કરવા નિર્દેશ આપ્યો હતો. શ્રી શાહે સંબંધિત વિભાગોને સિક્કિમ અને મણિપુરમાં તાજેતરમાં આવેલાં પૂરનો વિસ્તૃત અભ્યાસ કરવા તથા ગૃહ મંત્રાલય (એમએચએ)ને રિપોર્ટ સુપરત કરવાની સૂચના આપી હતી. તેમણે તમામ મોટા ડેમોના પૂરના દરવાજા સારી સ્થિતિમાં છે તેની ખાતરી કરવા પણ નિર્દેશ આપ્યો. તેમણે જણાવ્યું હતું કે, સીડબ્લ્યુસીનાં પૂર પર નજર રાખવાનાં કેન્દ્રો આપણી જરૂરિયાતો અને આંતરરાષ્ટ્રીય ધારાધોરણોને અનુરૂપ હોવાં જોઈએ.
પૂરની સ્થિતિ ટાળવા મોટાં તળાવોનું નિર્માણ થવું જોઇએ
કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે, બારમાસી નદીઓમાં જમીનનું ધોવાણ અને કાદવ-કીચડનું જોખમ વધારે છે, જેના પરિણામે પૂર આવે છે. તેમણે નિર્દેશ આપ્યો કે વધુ સારા પૂર વ્યવસ્થાપન માટે નદીઓના જળસ્તરની આગાહી પ્રણાલીને અપગ્રેડ કરવાના પ્રયત્નો કરવા જોઈએ. તેમણે કહ્યું કે, પૂરની સ્થિતિમાં માર્ગોમાં પાણી ભરાઈ જાય તે માટે માર્ગ નિર્માણની ડિઝાઇનમાં કુદરતી ગટર વ્યવસ્થા અભિન્ન અંગ હોવું જોઈએ. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, પૂર્વોત્તરમાં ઓછામાં ઓછા 50 મોટા તળાવોનું નિર્માણ થવું જોઈએ, જેથી બ્રહ્મપુત્રા નદીનું પાણી અન્યત્ર વાળી શકાય અને તેને તળાવોમાં સંગ્રહિત કરી શકાય. તેમણે જણાવ્યું હતું કે, તેનાથી આ વિસ્તારોમાં ઓછા ખર્ચે કૃષિ, સિંચાઈ અને પ્રવાસન વિકસાવવામાં મદદ મળશે તથા પૂરનો સામનો કરવામાં પણ મદદ મળશે અને આખરે સ્થાનિક અર્થતંત્રને પણ લાભ થશે.
જંગલોમાં આગની ઘટનાઓ કેવી રીતે ટાળી શકાય?
અમિત શાહે રાષ્ટ્રીય આપત્તિ વ્યવસ્થાપન સત્તામંડળ (એનડીએમએ) અને પર્યાવરણ, વન અને આબોહવામાં પરિવર્તન મંત્રાલય (એમઓઇએફસીસી)ને જંગલોમાં આગ લાગવાની ઘટનાઓને અટકાવવા ઉચિત સાવચેતીના પગલાં લેવાની સૂચના આપી હતી. આ માટે ગૃહમંત્રીએ નિયમિતપણે ફાયર લાઈન બનાવવા, સૂકા પાંદડા દૂર કરવા અને સ્થાનિક રહેવાસીઓ અને વન કર્મચારીઓ સાથે સમયાંતરે મોકડ્રીલ હાથ ધરવાની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો હતો. આ સાથે તેમણે એક જ સ્થળે વારંવાર જંગલમાં આગ લાગવાની ઘટનાઓનું વિશ્લેષણ કરવા પણ જણાવ્યું હતું. ગૃહપ્રધાને એનડીએમએને જંગલમાં લાગેલી આગની ઘટનાઓ સાથે વ્યવહાર કરવા માટે વિગતવાર મેન્યુઅલ તૈયાર કરવા પણ જણાવ્યું હતું.
માહિતી પહોંચાડવાની પ્રાથમિકતા
કેન્દ્રીય ગૃહપ્રધાને નિર્દેશ આપ્યો હતો કે વીજળી ત્રાટકવા અંગે આઇએમડીની ચેતવણીઓ એસએમએસ, ટીવી, એફએમ રેડિયો અને અન્ય માધ્યમો દ્વારા સમયસર લોકો સુધી પહોંચાડવી જોઈએ. તેમણે વિવિધ વિભાગો દ્વારા વિકસાવવામાં આવેલી હવામાન, વરસાદ અને પૂરની ચેતવણી સાથે સંબંધિત એપ્સને સંકલિત કરવાની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો હતો, જેથી લક્ષિત વસતિ સુધી તેનો લાભ પહોંચી શકે. શ્રી શાહે નિર્દેશ આપ્યો હતો કે, પૂર સહિતની કોઈ પણ આપત્તિના સમયે આ સમુદાય પ્રથમ પ્રતિભાવ આપનાર હોવાથી, તેથી વિવિધ એજન્સીઓ દ્વારા ચલાવવામાં આવતા સામુદાયિક જાગૃતિ કાર્યક્રમોમાં સંકલન અને સંકલન હોવું જોઈએ, જેથી તેની મહત્તમ અસર થઈ શકે.
બેઠક દરમિયાન આઇએમડી, સીડબ્લ્યુસી, એનડીઆરએફ અને એનડીએમએએ વિસ્તૃત પ્રેઝન્ટેશન કર્યું હતું. સંબંધિત વિભાગોએ ગયા વર્ષે યોજાયેલી પૂર સમીક્ષા બેઠક દરમિયાન કેન્દ્રીય ગૃહપ્રધાન દ્વારા આપવામાં આવેલી સૂચનાઓ પર લેવામાં આવેલી કાર્યવાહી વિશે પણ માહિતી આપી હતી. તેઓએ વર્તમાન ચોમાસાની ઋતુ અને ભાવિ ક્રિયા યોજના માટેની તેમની તૈયારી વિશે પણ માહિતગાર કર્યા.
કેન્દ્રીય જલશક્તિ મંત્રી સી.આર.પાટીલ, ગૃહરાજ્યમંત્રી નિત્યાનંદ રાય, કેન્દ્રીય ગૃહસચિવ, મંત્રાલયો અને નદીઓના વિકાસ અને ગંગા જીર્ણોદ્ધાર, પૃથ્વી વિજ્ઞાન, પર્યાવરણ, વન અને જળવાયુ પરિવર્તન, માર્ગ પરિવહન અને રાજમાર્ગ, અધ્યક્ષ રેલવે બોર્ડ, એનડીએમએના સભ્યો અને વિભાગોના વડાઓ, એનડીઆરએફ અને આઇએમડીના ડાયરેક્ટર જનરલ, એનએચએઆઈના અધ્યક્ષ અને સીડબ્લ્યુસી સહિતના અન્ય સંબંધિત વિભાગોના વરિષ્ઠ અધિકારીઓ આ બેઠકમાં ઉપસ્થિત રહ્યા હતા.
