તારી જો હાંક સુણીને કોઈ ન આવે તો તું એકલો જાને..રે…મડદાને બેઠા કરી દે એવા કવિ રવિન્દ્રનાથ ટાગોરની જન્મજયંતિ

ભારતના રાષ્ટ્રગીતના લેખક, કવિ અને બહુમુખી પ્રતિભા ધરાવતા રવીન્દ્રનાથ ટાગોરની આજે જન્મજયંતિ છે. રવીન્દ્રનાથ ટાગોરનો જન્મ 7 મે 1861ના રોજ એક બંગાળી પરિવારમાં થયો હતો. ભારતમાં, રવિન્દ્રનાથ ટાગોરની જન્મજયંતિ 7 મે અને બાંગ્લાદેશમાં 9 મેના રોજ ઉજવવામાં આવે છે. રવીન્દ્રનાથ ટાગોરને ગુરુદેવ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. બહુ ઓછા લોકો જાણતા હશે કે રવીન્દ્રનાથ ટાગોરે ભારતનું રાષ્ટ્રગીત ‘જન ગણ મન’ લખ્યું હતું, પરંતુ બાંગ્લાદેશનું રાષ્ટ્રગીત ‘અમર સોનાર બાંગ્લા’ પણ લખ્યું હતું. તેમને સાહિત્યનું નોબેલ પારિતોષિક મળ્યું છે, જેનાથી તેઓ પ્રથમ બિન-યુરોપિયન ગીતકાર બન્યા છે. રવીન્દ્રનાથ ટાગોરની સિદ્ધિઓ પણ ઓછી નથી. તેમના જીવન સાથે જોડાયેલી ઘણી એવી બાબતો છે જે મોટાભાગના લોકો નથી જાણતા. તેમના વિશે એવું કહેવાય છે કે રવીન્દ્રનાથ ટાગોરને રંગ અંધત્વ હતું.

રવીન્દ્રનાથ ટાગોરનો જન્મ અને બાળપણ
રવીન્દ્રનાથ ટાગોરનો જન્મ 7 મે, 1861ના રોજ જોરાસાંકોમાં થયો હતો. તેમના પિતાનું નામ દેવેન્દ્ર નાથ ટાગોર અને માતાનું નામ શારદા દેવી હતું. બંગાળી પરિવારમાં જન્મેલા રવિન્દ્રનાથ ટાગોર 14 ભાઈ-બહેનોમાં સૌથી નાના હતા. રવીન્દ્રનાથ ટાગોર અભ્યાસમાં સારા હતા. તેમણે તેમનું પ્રારંભિક શિક્ષણ પ્રતિષ્ઠિત સેન્ટ ઝેવિયર્સ સ્કૂલમાં લીધું હતું.

ટાગોરના સપના અને શિક્ષણ
રવીન્દ્રનાથ ટાગોર બેરિસ્ટર બનવા માંગતા હતા. આ ધ્યેયને પરિપૂર્ણ કરવા માટે તેઓ 1878માં ઈંગ્લેન્ડની બ્રિજસ્ટોન પબ્લિક સ્કૂલમાં જોડાયા. બાદમાં યુનિવર્સિટી ઓફ લંડન કોલેજમાં કાયદાનો અભ્યાસ કર્યો. પરંતુ 1880માં તેઓ કાયદાની ડિગ્રી લીધા વિના જ ઘરે પરત ફર્યા.

રવીન્દ્રનાથ ટાગોર કવિ
દરેક વ્યક્તિ જાણે છે કે રવીન્દ્રનાથ ટાગોર એક પ્રતિષ્ઠિત કવિ, સંગીતકાર, નાટ્યકાર, નિબંધકાર અને સાહિત્યની ઘણી શૈલીઓમાં વાકેફ હતા. તેમને બાળપણથી જ કવિતાઓ અને વાર્તાઓ લખવામાં રસ હતો. રવિન્દ્રનાથ ટાગોરે તેમની પ્રથમ કવિતા આઠ વર્ષની ઉંમરે લખી હતી. 16 વર્ષની ઉંમરે, ટાગોરની પ્રથમ ટૂંકી વાર્તા પ્રકાશિત થઈ. ભણીને જ્યારે તે ભારત પાછો આવ્યો ત્યારે તેણે ફરીથી લખવાનું શરૂ કર્યું.

રવીન્દ્રનાથ ટાગોરની કારકિર્દી
1901 માં, ટાગોરે પશ્ચિમ બંગાળના ગ્રામીણ વિસ્તારમાં શાંતિનિકેતન ખાતે પ્રાયોગિક શાળાની સ્થાપના કરી. આ શાળામાં, ટાગોરે ભારત-પશ્ચિમી પરંપરાઓનું મિશ્રણ કરવાનો પ્રયાસ કર્યો. ટાગોર શાળામાં જ રહેવા લાગ્યા. બાદમાં 1921માં આ શાળા વિશ્વ ભારતી યુનિવર્સિટી બની.

ટાગોરે કયા દેશોનું રાષ્ટ્રગીત લખ્યું હતું?
રવીન્દ્રનાથ ટાગોરે ભારત અને બાંગ્લાદેશની આઝાદી પછી બંને દેશો માટે રાષ્ટ્રગીત લખ્યા હતા, જે આજે પણ રાષ્ટ્રીય તહેવારો પર ગર્વથી ગવાય છે. ટાગોરે શ્રીલંકા માટે રાષ્ટ્રગીત પણ લખ્યું હતું. ટાગોર વિશ્વ ધર્મ સંસદને બે વાર સંબોધિત કરનાર બીજા વ્યક્તિ હતા. આ પહેલા સ્વામી વિવેકાનંદે ધર્મ સંસદને સંબોધન કર્યું હતું.

રવીન્દ્રનાથ ટાગોરની સિદ્ધિઓ
ટાગોરે ઘણી કવિતાઓ, પુસ્તકો પ્રકાશિત કર્યા. ટાગોરને તેમની કવિતા રચના ગીતાંજલિ માટે 1913 માં સાહિત્ય માટે નોબેલ પુરસ્કાર મળ્યો હતો. ટાગોર સાહિત્ય માટે નોબેલ પુરસ્કાર મેળવનાર પ્રથમ બિન-યુરોપિયન હતા. જોકે ટાગોરે આ નોબેલ પુરસ્કાર સીધો સ્વીકાર્યો ન હતો. તેના બદલે બ્રિટિશ રાજદૂતે એવોર્ડ લીધો હતો. ટાગોરને બ્રિટિશ સરકાર દ્વારા ‘સર’નું બિરુદ પણ આપવામાં આવ્યું હતું. પરંતુ 1919 માં જલિયાવાલા બાગ હત્યાકાંડ પછી, ટાગોરે આ બિરુદ પરત કર્યું. પ્રોસ્ટેટ કેન્સરનું નિદાન થતાં 7 ઓગસ્ટ, 1941ના રોજ ટાગોરનું અવસાન થયું હતું.