પાકિસ્તાનમાં ગૃહયુદ્ધ જેવી સ્થિતિ, 50 લાખ કરોડનું દેવું, તબાહી બાદ મોંઘવારીએ હાહાકાર મચાવ્યો
પાકિસ્તાને 47 વર્ષમાં સૌથી ભયાનક પૂરનો અનુભવ કર્યો છે. અહેવાલોમાં કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે દેશનો ત્રીજા ભાગ પૂરથી પ્રભાવિત થયો છે. પાકિસ્તાનની નેશનલ ડિઝાસ્ટર મેનેજમેન્ટ ઓથોરિટી (NDMA) અનુસાર, ભારે ચોમાસાના વરસાદ અને હિમનદીઓ પીગળવાને કારણે આ વિનાશક પૂર આવ્યું છે. 14 જૂનથી અત્યાર સુધીમાં પૂરના કારણે 1265 લોકોના મોત થયા છે, જેમાં છેલ્લા 24 કલાકમાં 57 લોકોએ જીવ ગુમાવ્યા છે. તે જ સમયે, અત્યાર સુધીમાં સાડા 12 હજારથી વધુ લોકો ઘાયલ થયા છે. પૂરના કારણે 33 મિલિયનથી વધુ લોકો વિસ્થાપિત થયા છે. લોકો રાહત શિબિરોમાં રહે છે.
પાકિસ્તાને આ દુર્ઘટનાની તુલના 2005માં અમેરિકામાં ત્રાટકેલા ‘કેટરિના’ વાવાઝોડા સાથે કરી હતી, જેણે ત્યાં ભારે વિનાશ સર્જ્યો હતો. પાકિસ્તાન સરકારે હવે આંતરરાષ્ટ્રીય સમુદાયને તાત્કાલિક મદદ કરવાની અપીલ કરી છે. કુદરતના પ્રકોપનો સામનો કરી રહેલા પાકિસ્તાન વિશે એવી આશંકા વ્યક્ત કરવામાં આવી રહી છે કે ગમે ત્યારે ત્યાં જનતાનો ગુસ્સો ભડકી શકે છે અને તે રસ્તા પર આવી શકે છે. મોંઘવારી, ભૂખમરો, લોકોનું વિસ્થાપન અને રોગચાળો ફાટી નીકળવાનો ભય દેશને ભારે મુશ્કેલીમાં લાવી દીધો છે. પરિસ્થિતિ ગૃહયુદ્ધ જેવી બની ગઈ છે.
પૂર વચ્ચે રાજકારણ ચાલુ છે
વાસ્તવમાં ઈન્ટરનેશનલ મોનેટરી ફંડ જેવી એજન્સીઓએ પાકિસ્તાનમાં ગૃહયુદ્ધ જેવી સ્થિતિની શક્યતા વ્યક્ત કરી છે. તેની પાછળ પૂર સંબંધિત સમસ્યાઓનું કારણ તો છે જ, સાથે જ પાકિસ્તાનનું રાજકારણ પણ એક કારણ છે. પાકિસ્તાન તહરીક-એ-ઈન્સાફ પાર્ટી અને તેના વડા ઈમરાન ખાન પહેલાથી જ પીએમએલ-એનની આગેવાની હેઠળની શેહબાઝ શરીફ સરકાર સામે ગુસ્સે છે. આ સંજોગોમાં પણ તેઓ સરકારને ઘેરવાની કોઈ તક છોડી રહ્યા નથી, બલ્કે તેમણે સરકારને ઈસ્લામાબાદ સુધી રેલી કાઢવાની ચેતવણી આપી છે. ઈમરાનનો આરોપ છે કે સરકાર જાણી જોઈને તેમની પાર્ટીના કાર્યકર્તાઓને પરેશાન કરી રહી છે, જેના વિરોધમાં તે રેલી કાઢશે.
પાકિસ્તાનની વર્તમાન સ્થિતિ અને નુકસાન
પાકિસ્તાનની જીડીપી 65 લાખ કરોડ રૂપિયા છે. વિદેશી મુદ્રા ભંડાર એક ક્વાર્ટરથી બે લાખ કરોડ પર બાકી છે. પાકિસ્તાન પર લગભગ 50 લાખ કરોડ રૂપિયાનું દેવું છે. કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે પૂરને કારણે અત્યાર સુધીમાં લગભગ બે લાખ કરોડ રૂપિયાનું નુકસાન થયું છે. આર્થિક સ્થિતિ દિનપ્રતિદિન ખરાબ થઈ રહી છે.
પાકિસ્તાનમાં છેલ્લા ત્રણ મહિનામાં મોંઘવારી સાતમા આસમાને પહોંચી ગઈ છે. જૂનમાં ફુગાવો 21 ટકા હતો. જુલાઈમાં તે વધીને 25 ટકા થયો હતો. ઓગસ્ટમાં તે 27 ટકા પર પહોંચ્યો હતો. પાકિસ્તાનમાં ખાદ્ય મોંઘવારી દર હાલમાં 30 ટકાથી વધુ હોવાનું કહેવાય છે. તે જ સમયે, પરિવહન દરોમાં 63 ટકાનો વધારો થયો છે. પાકિસ્તાની લોકોના મતે રીંગણ 150 રૂપિયા પ્રતિ કિલો, ડુંગળી અઢીસો અને અઢીસો રૂપિયા પ્રતિ કિલો અને ટામેટાં 100 રૂપિયા પ્રતિ કિલો સુધી મળી રહ્યા છે. ક્યાંક તે 300 રૂપિયા પ્રતિ કિલો સુધી વેચાઈ રહ્યું છે. દરેક વસ્તુના ભાવ વધી ગયા છે. કેટલાક દુકાનદારો આપત્તિનો લાભ લઈ મોંઘા ભાવે વસ્તુઓ વેચી રહ્યા હોવાનો પણ લોકો દ્વારા આક્ષેપ કરવામાં આવી રહ્યો છે.
રાહત શિબિરોમાં રહેતા લોકોએ આરોપ લગાવ્યો છે કે તેમને મૂળભૂત આવશ્યક ચીજવસ્તુઓ મળી રહી નથી. ખાવા-પીવાની તૃષ્ણા છે. પાકિસ્તાની મીડિયા અનુસાર દર સાતમાંથી એક વ્યક્તિ પૂરથી પ્રભાવિત થયો છે. તે મુજબ 3 કરોડ 30 લાખની વસ્તી પૂરથી પ્રભાવિત થઈ છે. 10 લાખથી વધુ મકાનો ધ્વસ્ત કે નુકસાન થયું છે. લાખો એકર ખેતી બરબાદ થઈ ગઈ છે. જેના કારણે ફળો અને શાકભાજીના ભાવમાં 200 ટકા સુધીનો વધારો થયો છે. તે જ સમયે, પાકિસ્તાનમાં પૂરના કારણે 160 થી વધુ પુલ તૂટી ગયા છે. 5000 કિલોમીટરના રસ્તાઓ બરબાદ થઈ ગયા છે. આઠ લાખથી વધુ પશુઓએ જીવ ગુમાવ્યા છે.પૂરથી પ્રભાવિત લોકો મીડિયાને કહી રહ્યા છે કે કોઈ રાજકીય નેતા કે એનજીઓ તેમની મદદ માટે નથી આવી રહ્યું. લોકોને પીવાનું શુદ્ધ પાણી પણ મળતું નથી. બાળકો ભૂખે મરતા હોય છે. પાકિસ્તાની તબીબો કહે છે કે હોસ્પિટલો એવા દર્દીઓથી ભરાઈ ગઈ છે જેમને ઝાડા, કોલેરા, ટાઈફોઈડ, મેલેરિયા અને ચામડીના રોગો છે.
પાકને ઘણું નુકસાન
પાકિસ્તાનમાં 30,000 કરોડ રૂપિયાનો પાક બરબાદ થયો છે. 29 લાખ એકરનો પાક વિસ્તાર પૂરની અસરનો સામનો કરી રહ્યો છે. 21 હજાર કરોડનો કપાસનો પાક બરબાદ થયો છે. માત્ર સિંધમાં જ 5000 હજાર કરોડ રૂપિયાના ચોખાના પાકને નુકસાન થયું છે. 340 કરોડની કિંમતનો શેરડીનો પાક નાશ પામ્યો છે. 777 કરોડના મરચાના પાકને પણ નુકસાન થયું છે. 271 કરોડના ટામેટાં બરબાદ થઈ ગયા છે. એક હજાર કરોડની ડુંગળી નકામી થઈ ગઈ છે.
ઘણા બાળકો અસરગ્રસ્ત
1200થી વધુ લોકોના મોતમાં 400 બાળકોનો સમાવેશ થાય છે. 18 હજાર શાળાઓ બરબાદ થઈ ગઈ છે. 1 કરોડ 60 લાખ બાળકોને અસર થઈ છે. હાલમાં 34 લાખ બાળકોને સીધી માનવતાવાદી મદદની જરૂર છે. અંદાજ મુજબ પૂરના કારણે 20 લાખ બાળકોના શિક્ષણને અસર થઈ શકે છે.
ગૃહ યુદ્ધનો ભય
કુદરતના પ્રકોપને કારણે જનતા જ નહીં, પાકિસ્તાન સરકાર પર લોકોની હાલત ખરાબ કરવાનો આરોપ પણ લગાવવામાં આવી રહ્યો છે. પાકિસ્તાની નિષ્ણાતો કહી રહ્યા છે કે સરકાર ભૂખમરો, બીમારી, બેરોજગારી, મોંઘવારી, સારી શાળાઓ, હોસ્પિટલો અને પીવાના સ્વચ્છ પાણીની અછત પર કાબુ મેળવી શકી નથી. પાકિસ્તાન સરકાર પર આરોપ લગાવી રહી છે કે દુનિયાભરના દેશોમાંથી આવતી રાહત સામગ્રી લોકો સુધી નથી પહોંચી રહી, તેના બદલે સરકાર અને અધિકારીઓ પોતાના ખિસ્સા ભરી રહ્યા છે. સરકાર તરફથી કોઈ રાહત મળતી નથી તે જોઈને લોકોમાં ઉકળાટ જોવા મળી રહ્યો છે. આંતરરાષ્ટ્રીય એજન્સીઓને આશંકા છે કે પાકિસ્તાનમાં જાહેર વિરોધની આગ ટૂંક સમયમાં ભડકી શકે છે. IMFએ ચેતવણી આપી છે કે જો પરિસ્થિતિને કાબૂમાં નહીં લાવવામાં આવે તો પાકિસ્તાનના લોકો રસ્તા પર આવી શકે છે અને પ્રદર્શન-અસ્થિરતાનો તબક્કો શરૂ થઈ શકે છે.
