ગણેશ ઉત્સવનો પ્રારંભ કયારે થયો ? કેવી રીતે બન્યો જન-જનનો મહોત્સવ

ગણોના સ્વામી ભગવાન ગણેશ સૌથી પહેલા પૂજવામાં આવે છે, સૌથી પહેલા તેમની પૂજા કરવામાં આવે છે, તેમના પછી અન્ય દેવતાઓની પૂજા કરવામાં આવે છે. કોઈપણ ધાર્મિક પૂજામાં, શ્રી ગણેશની સૌથી પહેલા પૂજા કરવામાં આવે છે કારણ કે ગણેશ વિઘ્નોનો નાશ કરનાર છે, અને આવનારા તમામ અવરોધોને દૂર કરે છે.

ગણેશોત્સવનો ઈતિહાસ : ગણેશ ઉત્સવનો ઈતિહાસ ઘણો પ્રાચીન છે. ગણેશજીને વિઘ્નોનો નાશ કરનાર માનવામાં આવે છે. તેનું પૌરાણિક અને આધ્યાત્મિક મહત્વ છે. આ ઉત્સવની શરૂઆત છત્રપતિ શિવાજી મહારાજે પુનામાં કરી હતી. શિવાજી મહારાજે ખૂબ જ ઉત્સાહ સાથે ગણેશોત્સવની શરૂઆત કરી હતી, તેમણે આ ઉત્સવ દ્વારા જનજાગૃતિ ફેલાવી હતી.આ પછી પેશ્વાઓએ પણ ગણેશોત્સવનો ક્રમ આગળ વધાર્યો. ખૂબ જ ઉત્સાહથી ગણેશજીની પૂજા કરતા હતા. પેશ્વાઓ પછી, આ તહેવાર નબળો પડ્યો અને તે ફક્ત મંદિરો અને રાજવી પરિવારો પૂરતો સીમિત રહ્યો. આ પછી ભાઈસાહેબ લક્ષ્મણ જાબલેએ 1892માં સાર્વજનિક ગણેશોત્સવની શરૂઆત કરી હતી.આઝાદીના પ્રણેતા લોકમાન્ય તિલક, સાર્વજનિક ગણેશોત્સવની પરંપરાથી ખૂબ પ્રભાવિત હતા અને 1893માં તેને આઝાદીનો દીવો પ્રગટાવતા સામયિક ’કેસરી’માં દર્શાવવામાં આવ્યો હતો. તેમણે તેમના સામયિક ’કેસરી’ના કાર્યાલયમાં તેની સ્થાપના કરી અને લોકોને તેમની પૂજા-અર્ચના કરવા વિનંતી કરી, જેથી રાષ્ટ્રની આઝાદીમાં આવતા અવરોધોનો નાશ થયો.તેમણે શ્રી ગણેશજીને લોકોના ભગવાન તરીકે સંબોધ્યા. લોકોએ તેને ખૂબ જ ઉત્સાહથી સ્વીકાર્યો, આ પછી ગણેશ ઉત્સવ જન આંદોલનનું માધ્યમ બની ગયો. આ ઉત્સવને લોકો સાથે જોડીને તેમણે આઝાદી મેળવવા માટે જનચેતનાને જાગૃત કરવાનું માધ્યમ બનાવ્યું અને તેમાં તેઓ સફળ રહ્યા. આજે પણ સમગ્ર મહારાષ્ટ્ર આ તહેવારનું કેન્દ્રબિંદુ છે, પરંતુ હવે દેશના દરેક ભાગમાં પણ આ તહેવાર લોકોને એકસસૂત્રતાના તારે જોડે છે.

શ્રી ગણેશ ઉત્સવનું મહત્વ : ભાદ્રપદ ચતુર્થી પર ગણપતિની સ્થાપનાથી શરૂ કરીને અને ચતુર્દશીના રોજ વિસર્જન સુધી, ગણપતિ દેશભરમાં વિવિધ સ્વરૂપોમાં નિવાસ કરે છે. મોદક તેમને પ્રિય છે, પરંતુ ગણપતિ પણ અકિંચનને માન આપે છે, તેથી દુર્વા અને નૈવેદ્ય તેમને સમાન પ્રિય છે. ગણેશોત્સવ લોકોને એક દોરામાં બાંધે છે.તેની સંસ્કૃતિ અને ધર્મની આ અજોડ સુંદરતા પણ છે, જે દરેકને સાથે લઈ જાય છે. શ્રાવણની પૂર્ણાહુતિ, જ્યારે ધરતી પર હરિયાળીનું સૌંદર્ય પ્રસરે છે, ત્યારે શિલ્પકારના ઘર-આંગણામાં ગણેશ મૂર્તિઓ આકાર લેવા લાગે છે અને હર ઘરમાં મંગલમૂર્તિની સ્થાપના થાય છે. શ્રી ગણેશજી મંગલના દાતા અને વિઘ્નને હરનાર છે. ગણેશજીનું વ્રત કરવાથી જીવનમાં આવતા અવરોધો દૂર થાય છે અને હંમેશા સૌભાગ્ય રહે છે. તેથી, આપણા જીવનમાં તમામ પ્રકારના અવરોધોના નાશ માટે અને પવિત્રતા અને શુભતા પ્રાપ્ત કરવા માટે, આપણે શ્રી ગણેશજીની પૂજા કરવી જોઈએ.