દેશનો કુલ આરોગ્ય ખર્ચ 29.0 ટકાથી વધીને 48.0 ટકા થયો
અમદાવાદ, 31 જાન્યુઆરી, 2025: કેન્દ્રિય નાણાંપ્રધાન સીતારમણ દ્વારા બજેટ પૂર્વે રજૂ કરાયેલા આર્થિક સર્વેક્ષણમાં નાણાકીય વર્ષ 2015થી નાણાકીય વર્ષ 22 દરમિયાન દેશના કુલ સ્વાસ્થ્ય ખર્ચમાં સરકારી સ્વાસ્થ્ય ખર્ચનો હિસ્સો 29.0 ટકાથી વધીને 48.0 ટકા થયો હોવાનું બહાર આવ્યુ હતું. આર્થિક સર્વેક્ષણ મુજબ નાણાકીય વર્ષ 22માં કુલ આરોગ્ય ખર્ચ (ધેટ) ₹9,04,461 કરોડ (જીડીપીના 3.8 ટકા અને વર્તમાન ભાવે માથાદીઠ ₹6,602) રહેવાનો અંદાજ છે. નાણાકીય વર્ષ 2019 થી માથાદીઠ કુલ આરોગ્ય ખર્ચમાં (સ્થિર ભાવે) વધારો જોવા મળ્યો છે.
આમાંથી વર્તમાન આરોગ્ય ખર્ચ (સીએચઇ) ₹7,89,760 કરોડ (ધેટના 87.3 ટકા) અને મૂડીગત ખર્ચ ₹1,14,701 કરોડ (ધેટના 12.7 ટકા) છે. નાણાકીય વર્ષ ૨૦૧૬માં મૂડીખર્ચનો હિસ્સો ૬.૩ ટકાથી વધીને નાણાકીય વર્ષ 2022માં 12.7 ટકા થયો છે, તે સકારાત્મક સંકેત છે, કારણ કે તેનાથી વ્યાપક અને વધુ સારા સ્વાસ્થ્ય માળખાગત સુવિધાઓ પ્રાપ્ત થશે.
એબી-પીએમજેએવાય (AB-PMJAY) એ ભારતની સૌથી વધુ સંવેદનશીલ વસતિના 40 ટકા લોકોને આરોગ્ય કવચ પ્રદાન કરીને હેલ્થકેરમાં ક્રાંતિ લાવી છે.
આરોગ્ય પરના સરકારી ખર્ચમાં વધારો ઘરો દ્વારા સહન કરવામાં આવતી આર્થિક મુશ્કેલીમાં ઘટાડો કરવા માટે એક મહત્વપૂર્ણ અસર ધરાવે છે. 15 જાન્યુઆરી 2025 સુધી આ યોજનામાં 40 લાખથી વધુ વરિષ્ઠ નાગરિકોની નોંધણી કરવામાં આવી છે.
તદુપરાંત આયુષ્માન ભારત ડિજિટલ મિશન (એબીડીએમ) હેઠળ 72.81 કરોડ આયુષ્માન ભારત હેલ્થ એકાઉન્ટ્સ બનાવવામાં આવ્યા છે. તેમાં એ બાબત પર પણ પ્રકાશ પાડવામાં આવ્યો છે કે ઈ-સંજીવની – નેશનલ ટેલિમેડિસિન સર્વિસ, પ્રાથમિક આરોગ્યસંભાળમાં વિશ્વની સૌથી મોટી ટેલિમેડિસિન અમલીકરણ તરીકે ઉભરી આવી છે. તેણે 1.29 લાખ એએએમ મારફતે 31.19 કરોડથી વધુ દર્દીઓને સ્પોક્સ તરીકે સેવા આપી છે, જે 16,447 હબ અને 676 ઓનલાઇન ઓપીડી દ્વારા સેવા પૂરી પાડવામાં આવે છે.
આર્થિક સર્વેક્ષણમાં વધુમાં જણાવાયું છે કે યુ-વિન પોર્ટલ પર 1.7 કરોડથી વધુ સગર્ભા મહિલાઓ અને 5.4 કરોડ બાળકોએ ડિજિટલ રીતે નોંધણી કરાવી છે અને વાસ્તવિક સમયમાં 26.4 કરોડથી વધુ રસીના ડોઝ શોધી કાઢ્યા છે.
આર્થિક સર્વેક્ષણમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે હેલ્થકેરમાં આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ અપનાવવાની ભારતમાં મોટી સંભાવના છે. તેમાં એમ પણ કહેવામાં આવ્યું છે કે 2023 માં, ભારતમાં 34 ટકા હેલ્થકેર સંસ્થાઓ એઆઈ પ્રોજેક્ટ્સનું સંચાલન કરી રહી હતી, અને 16 ટકાએ તેમની જનરેટિવ એઆઈ પહેલને ઉત્પાદનમાં ખસેડી હતી.
આર્થિક સર્વે 2024-25 માં જણાવાયું છે કે નાણાકીય વર્ષ 24 માટે સંપૂર્ણ રસીકરણ કવરેજ સાથે રાષ્ટ્રીય સ્તરે 93.5 ટકા છે, યુનિવર્સિટી રસીકરણ કાર્યક્રમ જાહેર આરોગ્યની સુરક્ષા કરવાનું ચાલુ રાખે છે અને આવશ્યક રસીઓની સમાન સુલભતા સુનિશ્ચિત કરે છે. એક બાળક કે જેણે બેસિલે કેમેટ ગ્યુરિન (બીસીજી), ઓરલ પોલિયો વેક્સિન (ઓપીવી)ના ત્રણ ડોઝ, પેન્ટાવેલેન્ટના ત્રણ ડોઝ અને એક ડોઝ મેળવ્યો છે. સર્વેક્ષણના અનુસાર સસ્તી દવાઓ પ્રદાન કરવા માટે શરૂ કરવામાં આવેલી જન ઔષધિ યોજનાએ 2024 માં રેકોર્ડ વેચાણ હાંસલ કરતી ઓછી કિંમતની દવાઓની સુલભતામાં સુધારો કર્યો છે અને રાષ્ટ્રવ્યાપી 14,000 થી વધુ કેન્દ્રો સુધી વિસ્તરણ કર્યું છે.
