ભારતમાં ઘણા સુંદર પર્યટન સ્થળો છે, જ્યાં દુનિયાભરના લોકો ફરવા આવે છે. પરંતુ શું તમે જાણો છો કે મેડિકલ ટુરિઝમના મામલે ભારત વિશ્વમાં 10 સ્થાનોમાં સામેલ થઈ ગયું છે. દર વર્ષે લાખો વિદેશી નાગરિકો મેડિકલ ટુરિઝમ વિઝા પર સારવાર માટે ભારત આવે છે. આજકાલ ઘણા વિકસિત દેશોના દર્દીઓ પણ ભારતમાં સસ્તી અને ગુણવત્તાયુક્ત સારવાર માટે ભારત તરફ વળ્યા છે. ભારતમાં સારવારનો ખર્ચ પશ્ચિમી દેશોની તુલનામાં લગભગ 30 ટકા ઓછો છે અને દક્ષિણ પૂર્વ એશિયા સૌથી સસ્તું માનવામાં આવે છે. આજે ભારતને સારવારની દ્રષ્ટિએ પરફેક્ટ સ્થળ માનવામાં આવે છે, જ્યાં તમે સ્વાસ્થ્ય લાભો સિવાય આપણા દેશના ઘણા સુંદર સ્થળોની મુલાકાત લઈ શકો છો. જણાવી દઈએ કે જ્યારે લોકો તેમના દેશની બહાર તેમની મેડિકલ અથવા સારવાર માટે કોઈ અન્ય દેશમાં જાય છે, ત્યારે તેને મેડિકલ ટુરિઝમ કહેવામાં આવે છે. દર વર્ષે લાખો વિદેશી નાગરિકો મેડિકલ ટુરિઝમ વિઝા પર સારવાર માટે ભારત આવે છે.
શું કહે છે આંકડાઓ?
ભારત સરકારના ડેટા અનુસાર, થાઈલેન્ડ, મેક્સિકો, યુએસએ, સિંગાપોર, ભારત, બ્રાઝિલ, તુર્કી અને તાઈવાન તબીબી સારવાર માટે દર્દીઓની સંખ્યાના સંદર્ભમાં પ્રથમ પસંદગી છે. મીડિયા રિપોર્ટ્સ અનુસાર, ભારતમાં હાર્ટ સર્જરીનો ખર્ચ લગભગ 4 લાખ રૂપિયા છે. જ્યારે થાઈલેન્ડમાં તે 15 લાખ રૂપિયાની આસપાસ છે અને અમેરિકામાં તે 80 લાખ રૂપિયાની આસપાસ છે. 2017 અને 2020 ની વચ્ચે, બાંગ્લાદેશમાંથી સૌથી વધુ દર્દીઓ સારવાર માટે ભારત આવ્યા હતા. તાજેતરના સરકારી ડેટા અનુસાર, ઈરાક, અફઘાનિસ્તાન અને માલદીવ બીજા સ્થાને છે. ઓમાન, કેન્યા, મ્યાનમાર અને શ્રીલંકાથી આવતા દર્દીઓની સંખ્યા પણ ઘણી વધારે છે.
વિશ્વની 10 સૌથી મોટી મેડિકલ ટુરિઝમ કંપની
- આદિત્ય બિરલા હેલ્થ સર્વિસ લિમિટેડ
- એપોલો હોસ્પિટલ્સ એન્ટરપ્રાઇઝ લિમિટેડ
- એશિયન હાર્ટ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ એન્ડ રિસર્ચ સેન્ટર પ્રા. લિ.
- બાર્બાડોસ ફર્ટિલિટી સેન્ટર
- બીબી હેલ્થકેર સોલ્યુશન્સ લિ.
- ફોર્ટિસ હેલ્થકેર લિમિટેડ.
- હેલ્થબેઝ.
- કેપીજે હેલ્થકેર બર્હાદ.
મેડિકલ ટુરિઝમમાં કયો દેશ નંબર 1 છે?
વર્ષ 2020-2021માં 46 દેશોમાં પ્રથમ ક્રમે કેનેડા હતો, ગ્લોબલ ટૂરિઝમ રેન્કિંગ જેનો ઇન્ડેક્સ સ્કોર 76, 47 હતો. આ સૂચક તબીબી પ્રવાસન ઉદ્યોગ, ગંતવ્ય વાતાવરણ અને સુવિધાઓ અને સેવાઓની ગુણવત્તા દ્વારા આપવામાં આવેલા રેટિંગમાં જણાવવામાં આવ્યું છે, જેમાંથી માત્ર 14 મિલિયન યુએસ નાગરિકો હોય છે. કેનેડા તેની આધુનિક ટેક્નોલોજી અને ગુણવત્તાને કારણે મેડિકલ અને હેલ્થકેર સુવિધાઓના સંદર્ભમાં ખ્યાતિ પ્રાપ્ત કરી છે અને અમેરિકા જેવો વિશાળ દેશ કેનેડાને અડીને આવેલો હોવાથી તેના કારણે મેડિકલ ટુરિઝમને પણ વેગ મળે છે.
આ પણ વાંચો : તાઇવાન પર ચાઇનીઝ હેકર્સનો સાયબર એટેક, 10 કલાક સુધી સરકારી વેબસાઇટ પર લહેરાયો ચીનનો ધ્વજ
આ દેશો મેડિકલ ટુરિઝમમાં મોખરે છે
સિંગાપુર, જાપાન, સ્પેન, યુકે, દુબઈ, કોસ્ટા રિકા, ઈઝરાયેલ, અબુ ધાબી, ભારત
ભારતના 10 પ્રખ્યાત મેડિકલ ટુરિઝમ સ્પોટ
ચેન્નાઈ, મુંબઈ, નવી દિલ્હી, ગોવા, બેંગલુરુ, અમદાવાદ, કોઈમ્બતુર, વેલ્લોર, એલેપ્પી, હૈદરાબાદ
ભારતમાં તબીબી પ્રવાસન વધવાના કારણો
- આજે, ભારતને મેડિકલ ટુરિઝમ માટે યોગ્ય સ્થળ માનવામાં આવી રહ્યું છે, જ્યાં સ્વાસ્થ્ય લાભો ઉપરાંત સુંદર સ્થળોની પણ મુલાકાત લઈ શકાય છે.
- ભારતમાં બોન મેરો ટ્રાન્સપ્લાન્ટ, બાયપાસ સર્જરી, ઘૂંટણની સર્જરી અને લીવર ટ્રાન્સપ્લાન્ટ જેવી સર્જરીનો ખર્ચ પશ્ચિમી દેશો કરતાં ઘણો ઓછો છે. આ સાથે દેશમાં લાખો કુશળ ડૉક્ટરો અને લાખો પ્રશિક્ષિત નર્સો છે.
- ભારત પાસે તકનીકી રીતે અદ્યતન હોસ્પિટલો, નિષ્ણાત ડોકટરો અને ઈ-મેડિકલ વિઝા જેવી સુવિધાઓ છે, જે તેને એશિયામાં સૌથી ઝડપથી વિકસતા તબીબી પ્રવાસન સ્થળોમાંનું એક બનવામાં મદદ કરી રહી છે.
- ભારતમાં તબીબી સંભાળની કિંમત પશ્ચિમી દેશોની સરખામણીએ લગભગ 30 ટકા ઓછી છે, જે દક્ષિણ-પૂર્વ એશિયા કરતાં સસ્તી પણ છે.
- ભાષા એ મુખ્ય પરિબળ છે જે તબીબી અને આરોગ્ય પર્યટન માટે મોટી સંખ્યામાં વિદેશી પ્રવાસીઓને આકર્ષે છે. ભારતમાં અંગ્રેજી બોલતા સારા ડોકટરો, માર્ગદર્શકો અને તબીબી સ્ટાફ મોટી સંખ્યામાં છે. તે વિદેશીઓને ભારતીય ડોકટરો સાથે વધુ સારા સંપર્કમાં રહેવાની સુવિધા આપે છે.
- ભારતીય ડોકટરો સફળ કાર્ડિયાક સર્જરી, બોન મેરો ટ્રાન્સપ્લાન્ટ, લીવર ટ્રાન્સપ્લાન્ટ, ઓર્થોપેડિક સર્જરી અને અન્ય તબીબી સારવાર કરવામાં કુશળતા ધરાવે છે.
- ભારતમાં વંધ્યત્વની સારવારનો ખર્ચ વિકસિત દેશોની સરખામણીએ એક ચતુર્થાંશ જેટલો છે. ઇન-વિટ્રો ફર્ટિલાઇઝેશન (IVF) અને આસિસ્ટેડ રિપ્રોડક્ટિવ ટેક્નોલોજી (ART) સેવાઓ જેવી આધુનિક પ્રજનન તકનીકોએ વંધ્યત્વની સારવાર માટે ભારતને પ્રથમ પસંદગી બનાવી છે.
156 દેશોના નાગરિકોને ઈ-મેડિકલ વિઝા
કેન્દ્ર સરકારનું ધ્યાન એ વાત પર કેન્દ્રિત છે કે ભારત સમગ્ર વિશ્વમાં મેડિકલ અને વેલનેસ સેક્ટરમાં એક બ્રાન્ડ તરીકે ઉભરી આવવું જોઈએ. આવી સ્થિતિમાં, મેડિકલ વેલ્યુ ટ્રાવેલ એન્ડ વેલનેસ પર્યટનને માન્યતા આપીને, ભારતને મેડિકલ અને વેલનેસ પર્યટન સ્થળ તરીકે પ્રમોટ કરવા માટે અનેક પગલાં લેવામાં આવ્યા છે. આ અંતર્ગત ‘મેડિકલ વિઝા’ પણ શરૂ કરવામાં આવ્યા છે. જેના કારણે દેશમાં મેડિકલ ટુરિઝમને પણ વેગ મળી રહ્યો છે. અત્યાર સુધીમાં મેડિકલ ટુરિઝમ અંતર્ગત 156 દેશોના નાગરિકોને ઈ-મેડિકલ વિઝાની સુવિધા આપવામાં આવી છે.
સરકાર આપી રહી છે આર્થિક મદદ
પર્યટન મંત્રાલયની માર્કેટિંગ ડેવલપમેન્ટ આસિસ્ટન્સ સ્કીમ હેઠળ NABH (નેશનલ એક્રેડિટેશન બોર્ડ ફોર હોસ્પિટલ્સ એન્ડ હેલ્થકેર સર્વિસ પ્રોવાઈડર્સ) દ્વારા માન્યતા પ્રાપ્ત તબીબી પ્રવાસન મેળાઓ, તબીબી પરિષદો, સુખાકારી પરિષદો, આરોગ્ય મેળાઓ અને સંલગ્ન રોડશોમાં સહભાગિતા માટે નાણાકીય સહાય પૂરી પાડે છે. 50:50 શેરિંગના આધારે 25 લાખ રૂપિયા સુધીની મહત્તમ નાણાકીય સહાય આપવામાં આવશે. અને આ સહાય માત્ર રાજ્ય સરકારો/ચેમ્બર્સ ઓફ કોમર્સ/નેશનલ વેલનેસ અને મેડિકલ એસોસિએશનને આપવામાં આવશે. કોવિડ-19ની અસરને ઘટાડવા માટે, સરકારે મેડિકલ અને વેલનેસ ટૂરિઝમ સહિત દેશમાં પ્રવાસન ક્ષેત્રને પાટા પર લાવવા માટે વિવિધ પગલાંની જાહેરાત કરી છે.
પ્રવાસન મંત્રાલયની ભૂમિકા
દેશમાં તબીબી પ્રવાસનને પ્રોત્સાહન આપવા માટે, પ્રવાસન મંત્રાલયે પ્રવાસન મંત્રીની અધ્યક્ષતામાં રાષ્ટ્રીય તબીબી અને કલ્યાણ પ્રવાસન બોર્ડની રચના કરી છે. આ ઉપરાંત, પર્યટન મંત્રાલય, તેની ચાલુ પ્રવૃત્તિઓના ભાગ રૂપે, દેશના વિવિધ પ્રવાસન સ્થળો અને ઉત્પાદનોને પ્રોત્સાહન આપવા માટે ‘અતુલ્ય ભારત’ બ્રાન્ડ-લાઇન હેઠળ વિદેશમાં મહત્વપૂર્ણ અને સંભવિત બજારોમાં વૈશ્વિક પ્રિન્ટ, ઇલેક્ટ્રોનિક અને ઑનલાઇન મીડિયા ઝુંબેશ ચલાવે છે. મેડિકલ ટુરિઝમને લઈને મંત્રાલયના સોશિયલ મીડિયા એકાઉન્ટ્સ પર નિયમિત ડિજિટલ પોસ્ટ પણ કરવામાં આવે છે.
